Geldstromen

Er schijnt momenteel enige paniek op de TU Delft te zijn omdat minister Plasterk het eerste-geldstroompotje beperkt en het tweede-geldstroompotje laat groeien. Het gevolg is dat de universiteiten minder easy money krijgen en meer moeite moeten doen bij de NWO’s en SenterNovems van ons land om geld te verdienen. Vooral de TU Delft zou van deze verschuiving last hebben (krijgen).
Vooropgesteld, instituten als NWO en SenterNovem zijn overbodig. De overheid heeft ambtenaren aangesteld om wetenschappelijk onderzoek te doen: wij dus. Maar vervolgens moet er aan collega-ambtenaren van onderzoeksgeld-verdelende instituten gevraagd worden of wij dat onderzoek mogen uitvoeren. Ik bedoel, stel dat een politieagent voor een surveillancerondje eerst toestemming en geld moet vragen aan een instantie om in zijn auto te stappen… De onderzoeksgeld-verdelende instituten vertrouwen ons niet en verzoeken ons om veel tijd te steken in het opstellen van onderzoeksvoorstellen. Dan blijkt dat zelfs onderzoeksvoorstellen die het predicaat ‘excellent’ krijgen niet vanzelfsprekend gefinancierd worden en is mij uit verschillende hoeken toevertrouwd dat beoordelingen in een aantal gevallen een hoog Fonds voor de Letteren-gehalte hebben. Oftewel: ons kent ons, dus ons betaalt ons. Maar de kwaliteit van wetenschappelijk onderzoek wordt niet vastgesteld door NWO en dergelijke, maar door de redacties van internationale wetenschappelijke tijdschriften die beslissen om wel of niet tot publicatie over te gaan.
Een grotere focus op de tweede-geldstroom is ook slecht voor de veelgeprezen valorisatie. Nu ben ik sowieso geen voorstander van studenten en wetenschappers die voor ondernemertje spelen, maar uit de recent verschenen publicatie ‘Kennis in Kaart 2008’ van het ministerie van OCW (Plasterks ministerie) blijkt dat tweede-geldstromen geen garantie zijn voor valorisatiesucces. Zelfs niet als NWO-voorschriften vragen hoe de op te bouwen wetenschappelijke kennis financieel verzilverd kan worden, zo leerde ik recent toen ik een Veni-voorstel indiende. Aangezien toekomst-
onderzoek mijn specialiteit is, weet ik dat dit een onredelijke eis is. Uit cijfers van het OCW-rapport blijkt dat sinds 1995 het aantal octrooiaanvragen door Nederlandse universiteiten zeer beperkt is gestegen en dat bovendien het aantal octrooien voortkomend uit NWO-onderzoek sinds 2003 gedaald is. Gelukkig staat de citatiescore 2003-2006 van de TU Delft in de top-4 en was in 2004 de onderzoeksproductiviteit per Nederlandse onderzoeker het hoogst van alle Europese landen.
De échte innovatieparadox is dus niet de tegenstelling tussen excellent wetenschappelijk onderzoek en een laag-innovatief bedrijfsleven, maar is een grotere nadruk op commercialisering van wetenschappelijk onderzoek die leidt tot verminderde valorisatie van wetenschappelijk onderzoek en dus tot een lager innovatievermogen.
Fundamenteel wetenschappelijk onderzoek (eerste-geldstroom) leidt tot radicale innovaties, toegepast NWO-onderzoek (tweede-geldstroom) tot incrementele innovaties. De WRR heeft hier recent ook voor gewaarschuwd. Ons college van bestuur zou er goed aan doen om minister Plasterk te pownedden door de lokroep van tweede-geldstromen te weerstaan en haar medewerkers te vragen om niet al te veel tijd te steken in het schrijven van money-driven excellente of minder excellente onderzoeksvoorstellen, maar zich te concentreren op het doen van curiosity-driven wetenschappelijk onderzoek (eerste-geldstroom). Dat is beter voor de valorisatie. Aldus deze voormalige econoom.
Overigens ben ik van mening dat Geert Wilders een vergelijking mag trekken tussen de Koran en ‘Mein Kampf’.

Patrick van der Duin is toekomstonderzoeker bij de sectie technology, strategy and entrepeneurship van de faculteit Techniek, Bestuur en Management.