‘Europese treinverbindingen lopen achter bij de verwachtingen’

KADER  – Aanbevelingen Green Deal

In een rapport uit 2020 beschrijft het EU Agency voor Railways hoe het Europese spoorwegsysteem beter kan werken:

• Grote stedelijke gebieden in Europa per spoor verbinden
• Top 30 luchthavens verbinden met het spoornetwerk
• Een Europees netwerk van nachttreinen ontwikkelen
• De knelpunten op het spoor wegwerken
• Een industrieel spoorwegbeleid bevorderen
• Een “Eurocontrol” voor het spoor creëren
• Spoorwegprojecten financieren

Als onderdeel van de Europese Green Deal staat tegenover de verplichting van 40% CO₂ reductie in 20230 ten opzichte van 1990 de mogelijkheid van forse Europese investeringen.

 

Zelfs Omio geeft het op. Op zoek naar een treinreis van Amersfoort naar Florence schakelt de nieuwe reisplanner na een tijdje zoeken over naar een overzicht van vluchten die de afstand in twee uur overbruggen voor een paar honderd euro. ‘We hebben ook vliegvelden in de buurt gezocht’ staat erbij. Zo vervliegen de goede voornemens wel heel gemakkelijk.

Een treinreis boeken naar het buitenland is een hele puzzel, stelde de NRC onlangs in het artikel ‘Treinen door Europa: de beste reclame voor het vliegen’. En: ‘eenmaal op reis zijn vertragingen en gemiste aansluitingen bijna onvermijdelijk’. Waarom spoort de werkelijkheid zo slecht met de voornemens uit de Europese Green Deal van 2020 (zie kader onderaan)?

Hoge verwachtingen, lagere prestaties

“Covid”, zegt dr.ir. Niels van Oort, co-director bij het Smart Public Transport Lab aan de faculteit Civiele Techniek en Geowetenschappen. “Vóór covid liepen de treinen grotendeels volgens dienstregeling. Maar tijdens corona moest de trein blijven rijden, ook al waren er nauwelijks passagiers. Dat is funest voor het businessmodel. Toen corona voorbij was, kwamen de passagiers lang niet allemaal meer terug. Daar kwam een personeelstekort bij, waardoor de kwaliteit van het ov na covid niet meer werd wat het daarvoor was.”

‘Negatieve ervaringen hebben een disproportioneel effect op onze perceptie’

“Ik denk dat er een grote mismatch is tussen wat mensen verwachten en wat de Europese spoorwegen kunnen bieden”, vult zijn collega prof.dr. Oded Cats, de andere co-director van het Smart Public Transport Lab, aan.

Hij ziet dat steeds meer mensen voor het klimaat per willen spoor reizen in plaats van met het vliegtuig, en dat drijft de verwachtingen op. “De werkelijkheid is dat veel van de cruciale Europese verbindingen nog niet klaar zijn. Verbindingen maken het verschil. Zo moest ik vorige week naar Lyon. Tussen Lyon, Parijs en Rotterdam loopt een uitstekende verbinding en de reis verliep geheel zoals gepland. Vaak gaat het wel goed, maar negatieve ervaringen hebben een disproportioneel effect op onze perceptie.”

Veel andere internationale routes hebben te kampen met nationale verschillen in spoorbreedte, spanning op de bovenleiding en beveiligingssystemen. Niet altijd hoeft de locomotief gewisseld worden, maar locomotieven op een Europese route moeten wel verschillende standaarden in spanning en beveiligingssystemen aankunnen.

Ook de interactie met het nationale treinverkeer verschilt per land, vertelt Cats. In Frankrijk en Spanje hebben internationale lijnen hun eigen infrastructuur. In Duitsland is dat veel minder het geval, waardoor nationale en internationale treinen elkaar eerder in de weg zitten. “Een vertraagde internationale verbinding heeft voor de nationale verkeersleiding niet de hoogste prioriteit tussen forensentreinen en goederenvervoer.”

‘Als er met je treinreis iets misgaat, wie zorgt er dan voor je?’

“Er is momenteel wel erg veel aandacht voor het falen van internationale spoorverbindingen”, merkt Van Oort op. “In de luchtvaart gaat ook niet alles volgens planning, maar de nazorg is er vaak goed met gratis eten en drinken of een hotelovernachting. Terwijl, als er met je treinreis iets misgaat, wie zorgt er dan voor je? Vaak niemand. Daar kan de railsector wat van leren.”

Volg het spoor

Cats benadrukt nogmaals het belang van goede verbindingen. “Een betere verbinding trekt meer reizigers aan, beïnvloedt waar mensen naartoe willen gaan en genereert zo nieuw verkeer.” Als voorbeeld noemt de onderzoeker de Nederlandse aanbieder European Sleeper, die slaaptreinen exploiteert tussen Brussel via Amsterdam naar Berlijn en Praag. 

“We willen de volgende vijf jaar meer onderzoek doen naar internationaal treinverkeer”, vertelt Van Oort. “In vergelijking met alle data over nationaal openbaar vervoer komt internationaal OV er bekaaid af.”

• Het Smart Public Transport Lab viert op vrijdag 17 november het eerste lustrum. De komende vijf jaar richt het lab zich naast internationaal openbaar vervoer ook op inclusieve mobiliteit en deelmobiliteit.

De Green Deal

In een rapport uit 2020 beschrijft het EU Agency for Railways hoe het Europese spoorwegsysteem beter kan werken:

• Grote stedelijke gebieden in Europa per spoor verbinden.
• Top-30 luchthavens verbinden met het spoornetwerk.
• Een Europees netwerk van nachttreinen ontwikkelen.
• De knelpunten op het spoor wegwerken.
• Een industrieel spoorwegbeleid bevorderen.
• Een Europese verkeersleiding voor het spoor creëren.
• Spoorwegprojecten financieren.