Duurzaam uit de crisis? Vergeet het maar

Maurits Groen, consultant in duurzaam ondernemen, betoogde vorige week op een webinar dat de coronacrisis een unieke mogelijkheid biedt om afstand te doen van oude gewoonten zoals forenzen, vliegvakanties en conferenties bezoeken. Gewoontes zijn lastig te veranderen, maar door de maandenlange coronacrisis hebben we gemerkt dat we best anders kunnen leven met minder CO₂-uitstoot. Gaan we dat vasthouden?

Goede kans dat onze uitstoot juist hoger wordt na de coronacrisis, stelt klimaatpsycholoog dr. Gerdien de Vries die tevens directeur is van het Energy Transition Lab aan de faculteit TBM. Ze voerde daar vier argumenten voor aan.

• We hebben in coronatijd allerlei gewoontes ontwikkeld die niet erg duurzaam zijn. Denk aan de aanschaf van heaters in de tuin, jacuzzi’s, en zwembaden. We zijn meer online gaan winkelen en laten vaker eten bezorgen. Mensen zijn aan het verbouwen geslagen en de rij voor de milieustraat groeide. Ook zijn ze minder hun afval gaan scheiden. Als je eenmaal hebt afgewend om te recyclen is het lastig om het weer aan te wennen.
• Mensen hebben het idee dat ze goed bezig zijn en zich goed aan de coronaregels houden. Daardoor kan er een morele vrijbrief ontstaan om op duurzaam gebied de teugels wat te laten vieren. Dat is een bekend psychologisch effect dat moral licensing heet. Als de coronatijd voorbij is ben je echt toe aan een gezinsvakantie in Bali. Dat zou je misschien twee jaar geleden niet gedaan hebben uit klimaatmorele overwegingen, maar nu heb je het idee dat je het verdiend hebt.
• Ook kunnen mensen zich bewust tegen de regels gaan keren. Je ziet het nu bij de #ikdoenietmeermee beweging tegen de coronaregels. Mensen hebben geen zin meer om in hun vrijheid ingeperkt te worden, en dat kan ook ten koste gaan van duurzaamheid.
• Mensen maken een herwaardering van waarden die ze belangrijk vinden. Ze hadden duurzaamheid altijd hoog in het vaandel staan, maar in coronatijd is de duurzaamheid een beetje verschoven naar een lagere prioriteit. Veiligheid en comfort zijn belangrijker geworden. Dan gooien mensen hun principe overboord en kopen toch een auto. Een tweedehands of misschien een elektrische. Mensen vinden het nu even minder belangrijk om met het thema duurzaamheid bezig te zijn juist omdat ze met corona bezig zijn.

De Vries was gevraagd om ter verlevendiging argumenten in te brengen tegen de duurzame boodschap van Maurits Groen. Is ze zelf ook zo sceptisch? “Ik snap dat het leuk is om dat te vragen, maar ik weet het echt niet. Menselijk gedrag is zo onvoorspelbaar. Ik heb geen idee.”

• Op 18 september 2020 organiseerde de Social Innovation in the Energy Transition (SIET) het webinar ‘Energy Transition after Covid-19’ met sprekers Maurits Groen en Gerdien de Vries.