Dossier: droogte in Nederland

Van de afgelopen vijf Nederlandse zomers waren er vier te droog. 2018 spande de kroon met een neerslagtekort van 300 millimeter. Neerslagtekort is het verschil tussen de hoeveelheid neerslag en de verdamping. Normaal is dat tekort rond augustus 100 millimeter, om in de herfst weer aangevuld te worden tot nul. Maar niet in de afgelopen jaren. 2019: 160 millimeter tekort, 2020: 209 millimeter tekort, vorig jaar: slechts 70 millimeter tekort. Maar in 2022 staat het tekort nu al op 300 millimeter – net zoveel als in het recordjaar 2018. Een goede aanleiding om diverse aspecten van droogte aan te stippen zoals vorige zomer gebeurde in het alumniblad Delft Integraal (in 2022 vervangen door het TU Delft magazine Delft Matters). 

Klimaatverwachting
Klimaatsimulaties van het meteorologisch instituut KNMI wijzen uit dat het in Zuid-Europa de komende decennia droger wordt en in Noord-Europa natter, dat is zo goed als zeker. Nederland zit net op de grens. Het kan beide richtingen op gaan. Maar het onderzoek wijst, net als het weerpatroon, toch net iets sterker in de richting van droogte.

• Delta zette de gevolgen en verwachtingen ten aanzien van de toenemende verdroging op een rijtje in dit artikel: Weersverwachting – meer zonneschijn en meer verdamping.

Droogte in soorten
Droogte kent verschillende soorten. Een tekort aan neerslag is de primaire oorzaak die na verloop van tijd kan leiden tot uitdroging van de bodem en schade aan de gewassen en natuur. De volgende fase is de uitputting van grond- en oppervlaktewater, ook wel de hydrologische droogte genoemd. Hydrologische droogte kan leiden tot schade aan natuur en infrastructuur. Denk aan een inklinkende bodem en gaspijpleidingen die onder spanning kunnen komen te staan. Dat is de opmaat voor de volgende fase in droogte: de sociaaleconomische droogte die zich uit in allerlei menselijk ongemak en economische schade. Omdat het neerslagtekort geen rekening houdt met die verschillen werken hydrologen aan een nieuwe, universele droogte-index: SPI.

• Lees erover in Hoe kun je droogte het beste meten?

Stadsproblemen
De invloed van begroeiing en waterbuffers kunnen de impact van droogte en hitte in de stad verkleinen. Delftse onderzoekers werken aan optimalisering. Anderen brengen de schade van droogte aan funderingen in kaart.

• Lees en bekijk vier voorbeelden in Droogte in de stad

Bodemdaling
De bodemdaling in veenweidegebieden ligt tussen 0 en 2 centimeter per jaar en is al zo’n 800 jaar bezig, vertelt prof.dr.ir. Ramon Hanssen. Maar door aanhoudende droogte komt het grondwaterpeil lager te liggen en wordt een dikkere bodemlaag blootgesteld aan verdroging en inkrimping.

• Lees hoe de droogte van de afgelopen zomers de belangentegenstelling tussen natuur en landbouw heeft vergroot in: Hoe lang grazen de koeien nog in de wei?

Visie
Met wateroverlast in de gebouwde omgeving hebben we leren omgaan, zegt hydroloog dr.ir. Frans van de Ven (faculteit CiTG en Deltares), maar met droogte hebben we minder ervaring. De effecten van droogte op bodemdaling, waterkwaliteit en funderingen komen pas na jaren aan het licht. Daar zitten nog legio onderzoeksvragen aan vast, stelt de hydroloog:

• Lees de visie van Frans van de Ven.