Is het mogelijk een levende cel te bouwen? Met die vraag zal professor Marileen Dogterom op zondag 10 december de Van Leeuwenhoeklezing beginnen. Het antwoord vind je alvast hier.
Inner life of a cell (Image: National Science Foundation (NSF))
Professoren van de TU Delft die in een ontspannen sfeer vertellen over hun onderzoek, dat was in 2008 het idee achter wat nu de Van Leeuwenhoeklezing is geworden. Professor Marileen Dogterom is voorzitter van de afdeling bionanoscience van de faculteit TNW, die deel uitmaakt van het Kavli Institute of Nanoscience Delft. In de labs speuren onderzoekers met de modernste technologie naar de moleculaire mechanismen van levende cellen. Steeds beter snappen ze hoe eiwitten, DNA, ribosomen, celskelet en membraan met elkaar een levende eenheid vormen. En omdat je pas iets echt begrijpt als je het kunt (na)maken, is een consortium van onderzoekers een project gestart om zelf een kunstmatige cel te bouwen. Het zou het eerste kunstmatige leven op aarde zijn. Onlangs opende de groep een nieuwe website over hun project: ‘een nieuwe grens in wetenschap en technologie.’
Marileen Dogterom (Foto: TU Delft)U bent gewend om te spreken met professoren en promovendi. Hoe moeilijk is het om voor gewone mensen te spreken?
“Ik doe het wel vaker, een paar keer per jaar. Dit voorjaar nog in Paradiso. Het onderwerp leent zich wel goed voor een lekenpraatje. De globale vraag naar het bouwen van een levende cel, afgezien van de technische aspecten, maar waarom je dat zou willen doen is wel een boeiende vraag. Ik ben er achtergekomen dat sommige dingen toch te technisch zijn. En dat andere dingen die ik makkelijk oversla voor het publiek juist het interessantst zijn.”
“Ik begin nu met de verwondering over de levende cel, over wat daar allemaal in zit, wat het doet en dát het het allemaal doet. Dat is waar ik de meeste positieve reacties over krijg. Ik houd mezelf nu voor: laat eerst eens rustig zien hoe mooi het allemaal in elkaar steekt. De valstrik is dat ik wil vertellen over wat ons nu bezighoudt, en dat kan wel wat technisch zijn. Terwijl mensen het interessanter vinden als je voor drie kwart terug stapt en vertelt wat we al wel weten en wat leidt tot de onderwerpen waar we nu aan werken.”
Houdt u het dan bij vertellen of laat u ook dingen zien?
“Ik laat microscoopbeelden zien en veel animaties. Er zijn mooie artist impressions over hoe op moleculaire schaal allerlei processen in de levende cel werken met moleculaire motoren, zoals het karretje van Nobelprijswinnaar Ben Feringa. Filmpjes zoals Inner Life of the Cell laten de laatste stand van kennis zien zoals wij nu denken dat het werkt. De kunst is om het visueel aantrekkelijk te maken en tegelijkertijd zo dicht mogelijk bij de werkelijkheid te blijven.”
U begin met een vraag. Gaat u die ook beantwoorden?
“Als je vraagt of we een levende cel kunnen bouwen, is het antwoord nu: nee. Maar we zijn hard bezig om alle technologie te ontwikkelen waarmee ik denk dat het over tien jaar wel mogelijk zal zijn. Dat is een project waar we als Basyc consortium van zeventien groepen aan zes universiteiten nu mee bezig zijn. We hebben beloofd een synthetische cel over tien jaar voor elkaar te krijgen.”
Kunstmatig leven maken, dat is nogal wat. Wat verstaan jullie daaronder?
“Volgens onze definitie moet een minimale levende cel aan drie voorwaarden voldoen: hij moet een metabolisme hebben zodat hij voedsel kan opnemen uit de omgeving, er moet informatieoverdracht zijn in de vorm van DNA, en aan de fysische kant moet de cel kunnen groeien en delen. Die drie dingen moet de synthetische cel kunnen. De uitdaging zit er dan in om dat allemaal tegelijk aan de praat te krijgen. Brokjes van die functies hebben we al onder de knie, maar om dat allemaal goed georkestreerd binnen een blaasje te laten verlopen wordt een hele klus. Je kunt ook zeggen: leven betekent evolueren en communiceren. Maar dat zijn stappen voor daarna. Dat hebben we er nog even buiten gelaten.”
- Van Leeuwenhoeklezing ‘Is het mogelijk een levende cel te bouwen’, zondag 10 december 2017, 11:00 uur Science Centre, Mijnbouwstraat 120, Delft. Toegang gratis, geen inschrijving vereist.
Heb je een vraag of opmerking over dit artikel?
j.w.wassink@tudelft.nl
Comments are closed.