Desgevraagd: styreen

De Italiaanse chemicaliëntanker Ievoli Sun zonk dinsdagochtend voor de Franse kust met vierduizend ton styreen aan boord.

Styreen, grondstof voor piepschuim, zou giftig zijn, niet oplosbaar in water en sterk vervuilend. Een deel van de chemicaliënvoorraad lekt weg.

,,Iedereen in Nederland gebruikt het elke dag”, zegt prof. dr. Stephen Picken van Technische Materiaalkunde desgevraagd. ,,Styreen is de grondstof voor polystyreen en daar worden koffiebekers en verpakkingsmateriaal van gemaakt.” Bovendien zitten lage concentraties van de stof in voedsel, zoals fruit, groente, noten, drank en vlees.

Styreen, ook bekend onder zijn aliassen vinylbenzeen, ethenylbenzeen of fenylethyleen, is volgens Picken ‘zeker niet geheel onschuldig’. Organisch chemicus dr.ir. Joop Peters sluit zich daarbij aan: ,,Je loopt hard weg als je het tegenkomt: je ruikt een scherpe gaslucht: het stinkt vreselijk.” Tenminste, als het vervuild is. Styreen ruikt juist zoet als het niet vervuild is met andere chemicaliën.

Halfwaardetijd

Eigenlijk lost het probleem zichzelf op, meent dr. Michael Wübbenhorst, wetenschappelijk medewerker van de polymerensectie van Picken. ,,Het verdampt makkelijk uit ondiepe bodemlagen en oppervlaktewater, dus je raakt het vanzelf kwijt.” Peters laat zich niet zo snel afschepen: ,,Als het verdampt, dan heb je het nog wel. En vooral: je ruikt het nog.” Maar na twee dagen kan de Franse zeemeeuw de snavelkapjes afdoen, want normaal gesproken wordt de stof binnen een à twee dagen afgebroken in de lucht.

Ook in water geldt een snelle afbraak, de ‘halfwaardetijd’ van styreen onder water is ook maar een paar dagen. Tenzij het styreen zich in grondwater bevindt: dan kan het zes weken tot zeven en een halve maand duren voordat de hoeveelheid is gehalveerd.

Als het nog niet vervluchtigd is, zullen de bergers van de tanker wel moeten uitkijken voor de lichte ontvlambaarheid van de stof. Chemicus L. Gonsalvi denkt daar echter wat anders over: ,,In de oceaan zal dat niet zo’n probleem opleveren.” Het irriteert wel aan ogen en huid bij contact, maar op deze manier noch door het door te slikken is het waarschijnlijk niet carcinogeen. Inademen is een ander verhaal, dat kan in extreme gevallen leiden tot leukemie.

Op de chemiekaart van het goedje C6H5CH=CH2 staat onder het kopje ‘noodsituatie’ echter: ‘Is niet te verwachten, ook niet bij ongecontroleerd vrijkomen van deze stof’. Professor Stephen Picken: ,,Kortom: het is niet erg aangenaam spul, maar ook niet al te dramatisch wegens de snelle afbraak.”

,,Iedereen in Nederland gebruikt het elke dag”, zegt prof. dr. Stephen Picken van Technische Materiaalkunde desgevraagd. ,,Styreen is de grondstof voor polystyreen en daar worden koffiebekers en verpakkingsmateriaal van gemaakt.” Bovendien zitten lage concentraties van de stof in voedsel, zoals fruit, groente, noten, drank en vlees.



Styreen, ook bekend onder zijn aliassen vinylbenzeen, ethenylbenzeen of fenylethyleen, is volgens Picken ‘zeker niet geheel onschuldig’. Organisch chemicus dr.ir. Joop Peters sluit zich daarbij aan: ,,Je loopt hard weg als je het tegenkomt: je ruikt een scherpe gaslucht: het stinkt vreselijk.” Tenminste, als het vervuild is. Styreen ruikt juist zoet als het niet vervuild is met andere chemicaliën.



Halfwaardetijd



Eigenlijk lost het probleem zichzelf op, meent dr. Michael Wübbenhorst, wetenschappelijk medewerker van de polymerensectie van Picken. ,,Het verdampt makkelijk uit ondiepe bodemlagen en oppervlaktewater, dus je raakt het vanzelf kwijt.” Peters laat zich niet zo snel afschepen: ,,Als het verdampt, dan heb je het nog wel. En vooral: je ruikt het nog.” Maar na twee dagen kan de Franse zeemeeuw de snavelkapjes afdoen, want normaal gesproken wordt de stof binnen een à twee dagen afgebroken in de lucht.



Ook in water geldt een snelle afbraak, de ‘halfwaardetijd’ van styreen onder water is ook maar een paar dagen. Tenzij het styreen zich in grondwater bevindt: dan kan het zes weken tot zeven en een halve maand duren voordat de hoeveelheid is gehalveerd.



Als het nog niet vervluchtigd is, zullen de bergers van de tanker wel moeten uitkijken voor de lichte ontvlambaarheid van de stof. Chemicus L. Gonsalvi denkt daar echter wat anders over: ,,In de oceaan zal dat niet zo’n probleem opleveren.” Het irriteert wel aan ogen en huid bij contact, maar op deze manier noch door het door te slikken is het waarschijnlijk niet carcinogeen. Inademen is een ander verhaal, dat kan in extreme gevallen leiden tot leukemie.



Op de chemiekaart van het goedje C6H5CH=CH2 staat onder het kopje ‘noodsituatie’ echter: ‘Is niet te verwachten, ook niet bij ongecontroleerd vrijkomen van deze stof’. Professor Stephen Picken: ,,Kortom: het is niet erg aangenaam spul, maar ook niet al te dramatisch wegens de snelle afbraak.”