Column: Alex Nedelcu

De menselijke natuur

Het zit in de natuur van de mens om de risico’s op de lange termijn te negeren, schrijft student-columnist Alex Nedelcu. Maar moeten we dat dan maar accepteren?

Alex Nedelcu, columnist Delta (Foto: Sam Rentmeester)

(Foto: Sam Rentmeester)

Toen ik drie was, rende ik graag door het huis. Totdat mijn kleding op een dag bleef haken achter de deurknop en ik met een harde klap op de koude grond viel. Sindsdien stop ik even als ik door een deur loop, en stap ik héél voorzichtig over de drempel. Ik ben altijd risicomijdend gebleven.

Ik zou dan ook geen goede durfinvesteerder zijn. Waar anderen kleine geluksmomenten zien, zie ik vooral risico’s en vervelende gevolgen. De roes van een biertje teveel, de kick van een sigaret of de suikerboost van tiramisu – het lijkt wel alsof alles wat het leven leuk maakt, vol risico’s zit.

Zit het in de menselijke natuur om risico’s te negeren? Veel maatschappelijke problemen, van verslaving tot milieuvervuiling, komen voort uit kortetermijndenken, zegt de bio-ecologisch wetenschapper William Rees. Wat nú gebeurt, lijkt belangrijker dan de gevolgen over tien jaar. In de prehistorie overleefden de jagers-verzamelaars die bereid waren risico’s te nemen. Maar in de complexere samenleving van vandaag betekent dat de keuzes die we maken niet alleen invloed hebben op het nu, maar ook op de toekomst – tientallen jaren vanaf nu. Toch zijn onze hersenen nog steeds ingesteld op kortetermijndenken, en hebben we moeite om de risico’s op lange termijn goed in te schatten.

Onze focus op het hier en nu zorgt ervoor dat we nauwelijks stilstaan bij de langetermijngevolgen

Dat betekent niet dat we mensen paternalistisch moeten tegenhouden om hun eigen keuzes te maken. Ik ben ook maar een moraliserende 22-jarige columnist, bepaald geen expert als het om risico’s gaat. Maar we moeten wel erkennen dat zelfs volwassen mensen hun ‘weloverwogen’ keuzes niet in een vacuüm maken.

Ze nemen die beslissingen in een samenleving die volledig is afgestemd op deze korte-termijnimpulsen – met vaak financieel gewin als resultaat. Denk aan gokken, sportweddenschappen, tabak, en alles wat ons brein direct bevredigt, zonder rekening te houden met risico’s. Dus blijven we fossiele brandstoffen verbranden, terwijl de gevolgen voor de toekomst catastrofaal kunnen zijn. Onze focus op het hier en nu zorgt ervoor dat we nauwelijks stilstaan bij de langetermijngevolgen.

Het is makkelijk om te zeggen: we kunnen er niets aan doen, en ons te verschuilen achter de menselijke natuur. Maar dat betekent ook dat we het risico – de pijn en het lijden op de lange termijn – moeten accepteren. Ik weet niet of ik dat kan. Zou het niet mogelijk zijn om de mens verder te laten evolueren? Om verder te kijken dan het nu, en de toekomst meer mee te laten spelen in onze keuzes?

Ik kies ervoor om te geloven in verandering. Het alternatief maakt me te ongelukkig.

Alex Nedelcu is een internationale masterstudent industrial ecology en sustainable energy technology. Hij is ook studentvertegenwoordiger in de onderwijscommissie op de faculteit luchtvaart- en ruimtevaarttechniek, waar hij zich voornamelijk bezighoudt met communicatie en duurzaamheid.

Columnist Alex Nedelcu

Heb je een vraag of opmerking over dit artikel?

anedelcu2002@gmail.com

Comments are closed.