Data weg, samenwerking gestopt: Trumps wetenschapssanering raakt Nederland én Delft

Sinds het aantreden van Donald Trump als president van de Verenigde Staten ondergraaft hij op allerlei manieren de academische vrijheid. Zo zijn duizenden wetenschappers ontslagen en is er een lijst met verboden woorden als diversiteit en gender die wetenschappers niet meer mogen gebruiken, willen ze in aanmerking komen voor overheidsgeld.

Peiling en gesprekken

De nieuwe koers laat zich ook in Nederland voelen, blijkt uit een enquête onder ruim tweehonderd wetenschappers van twaalf verschillende universiteiten. Ruim veertig van hen werden uitgebreider geïnterviewd.

Een derde van alle geënquêteerden zegt de effecten te merken. Samenwerking met Amerikaanse wetenschappers wordt stilgelegd, onderzoeksfinanciering verdwijnt en congressen gaan niet door, vertellen ze. Zeventien wetenschappers zeggen dat bepaalde ‘datasets en/of software’ niet meer beschikbaar zijn sinds de ingrepen bij Amerikaanse wetenschapsinstituten. Een instituut dat al tientallen jaren internationaal gezondheidsgegevens verzamelt (DHS) is ‘momenteel gepauzeerd’. Ook enkele klimaatdatasets van instituut NOAA (National Oceanic and Atmospheric Administration) zijn buiten gebruik gesteld

Data niet meer toegankelijk

Ook aan de TU Delft speelt dit. Zo kan onder meer zeespiegelspecialist Riccardo Riva niet meer bij data van het National Center for Atmospheric Research die hij voor zijn onderzoeken gebruikt. “Dat heeft geen invloed op mijn onderzoek dit jaar omdat ik in maart data heb gedownload waar ik voorlopig mee kan gaan werken”, laat hij per mail weten. “Maar hierna moet ik op zoek gaan naar Europese bronnen.”

Eerder vertelde hoogleraar atmosferische wetenschappen Pier Siebesma aan dagblad Trouw dat een workshop die hij samen met een Amerikaanse vakgenoot wilde organiseren, niet door gaat. De workshop zou gaan over de rol van wolken in klimaatmodellen. “Mijn medeorganisator krijgt geen toestemming om rond dit onderwerp een workshop in Europa te organiseren en hiernaartoe te reizen”, aldus Siebesma tegen de Nederlandse krant. Bij een eerdere rondgang van Delta in maart 2025, leek er minder aan de hand. Drie Delftse onderzoekers noemden de gevolgen van de Amerikaanse kaalslag toen nog ‘beperkt’

De Verenigde Staten vormen de belangrijkste buitenlandse samenwerkingspartner voor de TU Delft, afgaande op het aantal wetenschappelijke publicaties. De afgelopen 25 jaar zijn er 8381 wetenschappelijke publicaties verschenen waarbij zowel een TU Delft-wetenschapper als een in Amerika gevestigde onderzoeker betrokken waren. Voor de tweede samenwerkingspartner van de TU Delft, China staat dat aantal op 7288. Duitsland, die op plek drie staat, is goed voor 5427 wetenschappelijke artikelen.*

* Deze data komt van Web of Science en slaat alleen op wetenschappelijke publicaties. Andere vormen van samenwerking zijn hierin niet meegenomen.

De vraag is of de Amerikaanse toestanden zullen overslaan naar Nederland. HOP, NU.nl, platform Investico en De Groene Amsterdammer legden de volgende vraag voor aan hun respondenten: ‘Heeft u los van de kabinetsbezuinigingen de indruk dat ook hier in Nederland het academische klimaat verandert?’ De meesten zien het niet, maar 76 van de 210 respondenten hebben inderdaad die indruk.

HOP, Bas Belleman/ Delta, Annebelle de Bruijn