Cum laude afstuderen: bekroning of stressfactor?

Hard werken, hoge cijfers halen, niet te lang over je studie doen en aan het eind van de rit cum laude afstuderen. Het klinkt simpel, maar het is voor weinig studenten weggelegd. Volgens sommigen is cum laude vanwege studiestress en werkdruk zelfs niet meer van deze tijd. Aan de Vrije Universiteit Amsterdam is de opleiding geneeskunde gestopt met het predicaat, omdat het (individuele) prestaties boven het vergaren van kennis zou plaatsen.

Aan de TU Delft blijkt cum laude bijna overal nog te bestaan. Toch wordt er verschillend tegen deze aantekening op het diploma aangekeken. Delta sprak de directeuren onderwijs van drie faculteiten over hun regels en overwegingen.

Bouwkunde: geen cum laude in de bachelor
Bij Bouwkunde is het voor bachelorstudenten die in collegejaar 2021-2022 of later begonnen zijn niet meer mogelijk om cum laude af te studeren. In de master is de mogelijkheid er nog wel. Directeur onderwijs MaartenJan Hoekstra noemt het een van de knoppen om aan te draaien om studiestress aan te pakken. “Een klein knopje”, benadrukt hij. “We merkten dat het bij bachelorstudenten voor extra prestatiedruk zorgde. Dat vinden we geen goede zaak.”

‘Als je gespitst ben op het cijfer luister je niet naar de feedback’

Wat ook meespeelt, is dat het grootste deel van de studenten na de bachelor een master volgt. De onderwijscommissie van Bouwkunde kwam tot de conclusie dat het vreemd is om ‘halverwege’ de studieloopbaan een diploma met lof uit te reiken.

Daarnaast ligt volgens onderwijsdirecteur Hoekstra de nadruk bij cum laude minder op leren. “Als je cijfers belangrijk maakt, ben je gespitst op het cijfer en luister je niet naar de feedback van een docent.” In een uitgebreid pakket maatregelen voor collegejaar 2024-2025 om stress bij studenten te verminderen, wordt daarom bij ontwerpprojecten in de bachelor het toetsmoment losgekoppeld van het feedbackmoment.

Toch zal stoppen met cum laude studenten er niet helemaal van weerhouden hoge cijfers te willen halen, denkt Hoekstra. “Dan zullen mensen op basis van hun cijferlijst laten zien dat ze wel aan de voorwaarden voldoen, maar geen cum laude hebben gekregen omdat de faculteit daar niet aan doet.”

Luchtvaart- en Ruimtevaarttechniek: geen 8,0, maar een 8,5
Volgens Joris Melkert, directeur onderwijs bij Luchtvaart- en Ruimtevaarttechniek (L&R), staat het predicaat op zijn faculteit momenteel niet ter discussie. Hij verwacht dat dit in de toekomst wel komt. “Dat zou vanuit het college van bestuur moeten komen, want het is een onderwerp dat over de hele universiteit gaat.”

‘Cum laude is een bevestiging van het werk dat je hebt gedaan’

Bij L&R zijn de regels voor cum laude afstuderen overigens wel aangepast. Sinds 2019 moeten studenten aan het einde van de opleiding gemiddeld een 8,5 staan om cum laude af te studeren. Daarvoor was dat een 8,0.

Dit komt volgens Melkert omdat de bachelor aerospace engineering een numerus fixus-opleiding is met selectie aan de poort. Het aantal studenten dat met lof afstudeert mag volgens hem niet te hoog liggen. “De strenge selectie zorgt voor goede studenten. Om cum laude afstuderen exclusief te houden, is het gemiddelde cijfer verhoogd.”

De waarde van cum laude afstuderen bij L&R is volgens Melkert vooral persoonlijk. “Het is een bevestiging van het werk dat je hebt gedaan.” Het zou eventueel kunnen leiden tot een grotere kans op een promotieplek of een baan in het bedrijfsleven. Al betwijfelt Melkert of bedrijven daar actief naar vragen tijdens een sollicitatiegesprek.

Civiele Techniek en Geowetenschappen: monitoring van het aantal cum laudes 
Directeur onderwijs van Civiele Techniek en Geowetenschappen Hans Welleman noemt de redenen van de geneeskundeopleiding van de VU om te stoppen met cum laude ‘charmant’. Het onderwerp is kort besproken in een vergadering met alle directeuren onderwijs van de TU.

Toch zou hij het jammer vinden als cum laude bij de TU verdwijnt. “Daarmee haal je de franje weg”, zegt hij. Al erkent hij dat het predikaat stress bij studenten kan verhogen. “Vooral als je weinig andere mogelijkheden hebt om je te onderscheiden van je medestudenten.”

‘Een gemiddelde student heeft een mooi diploma’

En dat terwijl internationale studenten volgens Welleman juist vinden dat er op Nederlandse universiteiten te weinig aandacht is voor goede prestaties. “In het buitenland zit in het onderwijs soms een competitie-element waarmee studenten een prijs kunnen winnen of op een andere manier in het zonnetje worden gezet.” Volgens Welleman doet de universiteit buitenlandse studenten en Nederlandse studenten die dicht tegen het predicaat aanzitten daarom geen plezier met het afschaffen ervan.

Net als bij andere opleidingen, houdt CiTG het aantal cum laudes in de gaten. “Ongeveer zes jaar geleden hebben we onze rubrics (beoordelingsmodel, red.) voor het beoordelen van scripties aangepast. Om transparanter en beter het eindcijfer vast te stellen.” Het is volgens hem belangrijker dat de lat voor een eindcijfer op de goede hoogte ligt, dan de cum laude-eis te verhogen.

Welleman voegt toe dat studenten van zijn faculteit die niet cum laude afstuderen zich geen zorgen hoeven te maken over hun carrière. “Onze opleidingen staat wereldwijd hoog aangeschreven (de bachelor civiele techniek staat tweede in de QS World Ranking 2023, red.). Een gemiddelde student van onze faculteit heeft een mooi diploma.”

• In 2017 vergeleek Delta in een artikel de cum laude-regels van de acht faculteiten met elkaar. Die bleken destijds erg uit elkaar te lopen.