[Column] Verkiezingen

Het zal je niet ontgaan zijn, de Provinciale Staten- en de Waterschapsverkiezingen zijn net geweest. Het hele land heeft zich groen gekleurd voor de twee partijen die aan het uiterste staan van het politieke spectrum: BBB en PvdA/GroenLinks. Ik merkte dat het verkiezingstijd was, veel gesprekken gingen erover en tussen de gokreclames door zag je een slogan van een politieke partij.

Ik ergerde me kapot aan de campagnefilmpjes. Ze zijn meestal dodelijk saai, en deze campagne waren ze ook nog polariserend. Het begon met een campagnespotje van de VVD waarin klimaatdemonstranten en zogenoemde wappies op een hoop werden gegooid met de boodschap ‘Ga stemmen. Laat ze niet winnen’. Als ‘leuke’ tegenreactie had GroenLinks een campagnefilmpje waarbij je een rijke gepensioneerde man zag met zijn oude Mercedes en Shell-aandelen die tegen de jongere generatie zegt dat ze maar beter niet kunnen stemmen. Allemaal polariserend, terwijl elke politicus klaagt dat we te veel aan het polariseren zijn in Nederland.

De televisiedebatten waren nog erger. Voor mijn bijbaan zit ik af en toe in de avond bij het servicepunt van mijn gebouw. Meestal studeer ik dan, maar vanwege de campagnetijd besloot ik om naar het politieke debat van EenVandaag te kijken. Het was verschrikkelijk, binnen een uur werden alle grote politieke thema’s besproken vanuit het perspectief van de partijleiders van alle grote partijen. Dit was geen debat, maar een kleuterklas waarbij iedereen door elkaar schreeuwde met de presentator als onderwijzer die probeerde de klas rustig te houden. De argumenten zijn altijd hetzelfde: kabinetspartijen maken het land kapot met hun beleid, en de oppositiepartijen nemen geen verantwoordelijkheid.

Laat ze een potje tegen elkaar voetballen

Je komt helemaal niet verder met zo’n opzet. Elke partijleider wordt tegenover een ander gezet die er precies het tegenovergestelde van vindt. En ze luisteren nooit naar elkaar. Als kijker voelt het meer alsof ze van elkaar proberen te winnen in plaats van dat ze het over de inhoud hebben. De oplossing is simpel: laat twee partijen een potje tegen elkaar voetballen of doe het debat helemaal anders, het wordt namelijk door miljoenen mensen bekeken.

Ik zag laatst een zogeheten fact-checked debate over het legaliseren van wiet in de Verenigde Staten. Bij zo’n debat zijn er ook twee mensen die het niet met elkaar eens zijn, maar van tevoren sturen de partijen een paar feiten naar elkaar op waarmee ze het allebei eens moeten zijn. Deze feiten worden gecheckt door een derde partij. In het debat praten ze over de feiten, en dit leidt tot een veel constructiever gesprek.
Deze opzet lijkt me veel geschikter voor verkiezingsdebatten op tv, omdat politieke partijen het al niet eens zijn over de feiten. Ze verwijten elkaar dat de tegenstander de feiten overdrijft of selectief data pakt om zijn standpunten te onderbouwen. Als je voorafgaand aan een debat een overleg hebt samen met een derde partij kan het debat daarna veel constructiever uitpakken.

Bas Rooijakkers is masterstudent technische natuurkunde. Hij is geboren in Brabant en heeft een aantal jaar van zijn jeugd op Curaçao gewoond. Hij houdt van hardlopen en sinds de coronapandemie wielrent hij ook. Verder is hij altijd te porren voor een koffietje of speciaalbiertje.  

Bas Rooijakkers / Columnist