‘Bouw verdient streng toezicht’

Het uiterlijk van een huis en de buurt zijn gemakkelijk waarneembare kwaliteiten, maar het zijn vaak de verborgen eigenschappen zoals brandveiligheid, constructieve veiligheid, leidingen en installaties, het binnenmilieu en het energiegebruik waar het mis gaat. Onderzoek naar 1400 Vinex-woningen leverde gemiddeld zeventien defecten per huis op. Sommigen hadden 71 defecten. Daarnaast voldeed bijna de helft (47 procent) niet aan de gestelde energieprestatiecoëfficiënt EPC.
Af en toe haalt beroerde woningbouw de krant bij afbrekende balkons (Maastricht), instortingsgevaar (Bos en Lommer) of astmaklachten door gebrekkige ventilatie (Amersfoort). Maar het merendeel van de gebreken blijft verborgen. Wel gaat tien procent van de bouwkosten op aan missers, dat is 4,6 miljard euro vermijdbare schade per jaar.
Hoogleraar woningkwaliteit en procesinnovatie Henk Visscher, verbonden aan het onderzoeksinstituut OTB, stelde in zijn oratie op 7 oktober dat de woningbouw een stuk beter zal moeten presteren. Hij doet aanbevelingen om dat te bereiken. 

In Nederland staan ongeveer zeven miljoen woningen en er worden jaarlijks zeventigduizend woningen bijgebouwd. Dat is één procent van het bestand. Berekeningen wijzen uit dat woningen een levensduur van enkele eeuwen zullen moeten hebben. Daarnaast moeten ze aan hoge energie-eisen voldoen om aan de beoogde CO2-reductie bij te kunnen dragen. Zulke goede huizen ontstaan niet vanzelf, stelt Visscher. Dat lukt alleen met heldere voorschriften en gedegen handhaving.

Aannemers pleiten graag voor ‘deregulering’ en ‘minder verstikkende regels’. Maar volgens Visscher is de regeldruk in Nederland niet groter dan in omringende landen en wordt ‘deregulering’ gemakkelijk misbruikt. Als voorbeeld noemt hij het schrappen van de eis van balkons en fietsenbergingen bij appartementen uit het Bouwbesluit, in 2003. Inmiddels hebben de burgemeesters van de grote steden voor herinvoering gepleit, omdat de voorzieningen werden geschrapt terwijl de bewoners ze wel willen. “Dit toont aan dat de markt verre van perfect is”, aldus Visscher.
En dan is er nog de gebrekkige handhaving van het Bouwbesluit, de wettelijke set van bouwvoorschriften en prestatie-eisen. Gemeenten houden toezicht op de uitvoering van de bouw volgens het ‘Toezichtprotocol’. Maar in de praktijk gebeurt dat slechts steekproefsgewijs en zijn geconstateerde fouten niet zelden moeilijk terug te draaien.

Visscher ziet wel wat in een ‘voltooiingscertificaat’ of een ‘ingebruiknamevergunning’. Zo’n papier wordt door de gemeente of door gecertificeerde bureaus verstrekt als het gebouw aan de gestelde eisen op het gebied van energiezuinigheid en gezondheid voldoet. In de ons omringende landen zijn daar goede ervaringen mee.
Om tot integratie van kwaliteitszorg te komen zullen volgens Visscher opleidingen en beroepsorganisaties er meer structurele aandacht aan moeten besteden.