Architecten behaagziek?

TU Delft has a new baseball and softball club open to students. The team, named the ‘Hit Manics, will play for fun in the sixth class of the Dutch national baseball league. The club currently has 15 members, but hopes to field another recreational baseball team and women’s softball team over the next two years. In March, the team starts practicing at the TU Sports Centre. Students interested in joining the team should email the manager at: ecroger@gmail.com.

‘Mr. Zucchi’. Dick van Gameren, hoogleraar Woningbouw aan de TU Delft, houdt het bord omhoog – maar we zijn niet op Schiphol, maar in een collegezaal. De Italiaanse architect Cino Zucchi lijkt zich elke dag weer op een ander vliegveld te bevinden, wil Van Gameren maar zeggen. “Het bleef tot het laatste moment spannend, maar uiteindelijk is hij toch hier om ter gelegenheid van de presentatie van het tweede nummer van Dash een lezing te houden.”

Het twee keer per jaar verschijnende Dash (Delft Architectural Studies on Housing) is vormgegeven als een fraai boekwerk, met veel kleurenfoto’s. Voor het tweede nummer is het luxe stadsappartement in binnen- en vooral buitenland als thema gekozen. Dat luxe appartement biedt inspiratie voor de vaak behoorlijk vastgeroeste en overgestandaardiseerde Nederlandse woningbouw, zo blijkt uit een aantal interviews, essays en aansprekende voorbeelden in het boekmagazine.

Dino Zucchi slaat vanmiddag echter andere wegen in. Zijn stijl is aangenaam anarchistisch. Veel grappen en grillige zijpaden, alsof hij in een café met een groep goede vrienden staat te praten. Fucking duikt als bijvoeglijk naamwoord met enige regelmaat op in zijn betoog, dat verder is doorspekt met citaten van vooral Franse denkers en dichters. Zo is er het citaat van dichter Paul Valéry over artistieke invloeden: ‘Zelfs de leeuw bestaat uit een heleboel verteerde schapen.’

Zucchi is gevraagd om over zijn eigen werk te praten. “Waarom voelen architecten die rare behoefte om hun werk te rechtvaardigen met woorden, woorden, woorden?” vraagt hij zich quasi-vertwijfeld af. Uiteindelijk zal hij met zoveel enthousiasme over zijn projecten vertellen dat de microfoon bijna uit zijn handen moet worden gerukt – een volgende groep staat dan al te trappelen om de collegezaal te betreden. Maar in de eerste helft van zijn lezing buigt Zucchi zich over de geschiedenis van de stedenbouwkunde. “Ik ben tenslotte ook hoogleraar!”

We houden allemaal van oude steden, constateert de architect. Omdat die steden een romantisch decor vormen voor onze levens en omdat de publieke ruimte er zo fraai is vormgegeven, maar ook omdat ze een ‘natuurlijke’ structuur hebben, die recht doet aan de complexiteit van het stadsleven.

Daarmee vergeleken heeft de moderne metropool vaak iets bevreemdends en artificieels, constateert Zucchi. “Alsof we ons schuldig voelen over het complexe karakter van die oude steden en weer helemaal bij nul willen beginnen om een strikt rationele stad te bouwen. Maar in zulke steden ontbreekt iets. De overlappende functies van de oude stad zijn grotendeels verdwenen.”

Zucchi haalt er in een artikel van de Britse architect Christopher Alexander bij: ‘A City Is Not A Tree’. Alexander constateerde al in 1965 dat de boomstructuur niet subtiel en complex genoeg was om steden mee vorm te geven. 

“We zijn X-factor architecten geworden”, constateert Zucchi even later. “Zeer behaagziek, met gebouwen die roepen: loop ons alsjeblieft niet voorbij!”

Hij vertelt een anekdote over Hearst Castle, het barokke landhuis dat krantenmagnaat Hearst (‘Citizen Kane’) liet bouwen in Californië. “Toen men architect Julia Morgan vroeg in welke stijl ze Hearst Castle zou ontwerpen, luidde het antwoord: the style that pleases the client.

Op zich spreekt die houding Zucchi wel aan. Hij vertelt over een opdrachtgever in de Enschedese wijk Roombeek tegen wie hij bleef herhalen: vertel me wat u echt wilt. Toen de man later bekende zenuwachtig geweest te zijn voor het gesprek (“Stel je voor dat ik uw ontwerp niet mooi had gevonden…”) kreeg Zucchi tranen in de ogen. “Nee, dat is geen grap”, bezweert hij de zaal, die alweer begin te lachen. “Ik heb tegen die man gezegd: dit is uw huis. En ik zal u niet bedriegen.”