Voorwaarden aan krediet KLM maken luchtvaart niet schoner

Geen luchttransport van levende dieren, geen korte vluchten binnen Europa, invoering van een vliegtaks – de voorwaarden die de Tweede Kamer wil verbinden aan het reddingskrediet van de KLM zijn net zo veelkleurig als de partijen zelf. Eisen op het gebied van milieu en over sociaal en financieel beleid. Maar wie had gehoopt dat de miljardensteun de luchtvaart zal verduurzamen komt bedrogen uit, legt luchtvaartdocent ir. Joris Melkert uit.

Om te beginnen is de financiële bewegingsruimte voor luchtvaartmaatschappijen volgens hem zeer beperkt. Melkert schat de winst op een internationaal ticket, vóórde crisis, op een tientje. Kosten zoals afschrijving, brandstof en onderhoud liggen bovendien grotendeels vast in contracten. Alleen op personeel is sneller te besparen.

NRC Handelsblad bericht dan ook over KLM: “Het bedrijf moet grondig gereorganiseerd worden om de kosten te drukken en de winstgevendheid op te krikken. Daarbij zal het personeel – de grootverdieners in de directiekamer en de cockpits voorop – met minder salaris genoegen moeten nemen. Daarnaast moet KLM van het kabinet beter duurzaamheidsbeleid voeren: grotere reductie van CO₂ en minder nachtvluchten om geluidshinder tegen te gaan.”

‘Verduurzaming is een lang proces’

De eis van minder nachtvluchten levert volgens Melkert minder op dan je zou verwachten. “Het zijn toch vooral andere maatschappijen zoals de vakantiecharters en vrachtvervoerders die nachtvluchten doen. Minder dan twintig procent is van KLM.” Wel zou in Europees verband een aantal korte vluchten vervangen kunnen worden door treinverbindingen, stelt Melkert. Bijvoorbeeld naar Londen, waar tot voor kort ieder uur wel een vlucht naartoe ging. Maar dan moeten er wel meer treinen gaan rijden.

Welk eisenpakket KLM ook krijgt, verduurzaming van de luchtvaart is een lang proces, benadrukt Melkert. “Ieder jaar worden vliegtuigen anderhalf procent zuiniger en dat gebeurt al tientallen jaren.” Die gestage vooruitgang is te danken aan lichtere materialen, betere aerodynamica en efficiëntere motoren. Het ontwikkelen van deze nieuwe technologieën kost tijd.

Extra brandstofbesparingen zijn te realiseren door operationele maatregelen zoals bijvoorbeeld door een integratie van het Europees luchtruim. De Europese Commissie heeft een plan voor een gemeenschappelijke Europese luchtverkeersleiding. Dit project, Single European Sky, zou vijf procent brandstof kunnen besparen, maar het komt door onderling gesteggel van de nationale luchtverkeersleidingen al meer dan vijftien jaar niet van de grond.

‘Door de lockdown winnen we tijd’

CO₂-reductie is bovendien technisch te realiseren: door synthetische kerosine te maken met waterstof uit groene stroom. Alleen komt dat vier tot zes keer duurder uit dan gewone kerosine. En dat was voordat de olieprijs kelderde.

De efficiëntieverbetering van anderhalf procent per jaar werd tot de coronacrisis tenietgedaan door een jaarlijkse groei van 4 tot 5 procent van de luchtvaartsector. “Door de lockdown winnen we nu tijd”, aldus Melkert. “Ik hoop dat we die verstandig gebruiken, want als er straks een vaccin is twijfel ik er niet aan dat iedereen weer overal heen vliegt.”