De adviseurs van de keizer

Het tijdloze verhaal van Hans Christian Andersen, ‘De nieuwe kleren van de keizer’, gaat over een keizer die wordt misleid om te geloven dat hij prachtige gewaden draagt die onzichtbaar zijn voor mensen die ongeschikt zijn voor hun positie en voor dwazen. Terwijl hij in niets anders dan zijn trots rond paradeert, applaudisseren de adviseurs en stadsbewoners voor zijn denkbeeldige kleding, uit angst om de waarheid te zeggen. Alleen een kind, vrij van pretenties, durft uit te roepen: “Maar hij draagt helemaal niets!”

Op een vergelijkbare manier is de rol van de vele advies- en medezeggenschapsorganen binnen de TU Delft onder een vergrootglas komen te liggen na het kritische rapport van de Inspectie van Onderwijsinspectie over sociale veiligheid. Hoewel deze adviesorganen, raden, commissies en werkgroepen heel divers zijn van samenstelling dringt een prangende vraag zich op: wat weerhield hen ervan om eerder hun zorgen te uiten, in plaats van pas na externe druk in actie te komen?

Als druk van hogerop de stemmen binnen deze raden onderdrukt, dan moet dit structurele probleem dringend worden aangepakt. En als leden deelnemen alleen om hun cv te verbeteren of om zich gewichtig te voelen, dan is een herziening noodzakelijk. Angst voor baanzekerheid, de wens om posities of promoties te behouden, of de overtuiging dat verandering onmogelijk is, kan leden ertoe brengen om te zwijgen. Dit weerspiegelt de terughoudendheid van de stadsbewoners om de afwezigheid van de keizerlijke kleding te benoemen. Al zouden sommigen kunnen denken dat het kind in Andersens verhaal ongelijk had, omdat de kleermakers, de keizer, de adviseurs en de stadsbewoners tevreden waren met de illusie.

Ze moeten het bestuur ondersteunen door problemen aan te kaarten en oplossingen aan te dragen

Het is cruciaal dat advies- en medezeggenschapscommissies de realiteit binnen de universitaire gemeenschap bespreekbaar maken. Ze moeten het bestuur ondersteunen door problemen aan te kaarten en oplossingen aan te dragen, in plaats van zich te voegen naar trends of hogere autoriteiten. Ondanks de talrijke rapporten, evaluaties en communicatie die al jarenlang verschijnen, lijken maar weinigen de werkelijke omstandigheden te benoemen. Als deze advies- en medezeggenschapsstructuren proactief waren geweest, dan had de universiteit misschien geen excuses hoeven aanbieden of kritiek hoeven incasseren.

Het kan een waardevolle oefening zijn om eerdere rapporten te verzamelen, deze met AI te vergelijken met de huidige realiteit en hun effectiviteit en oprechtheid te beoordelen. Adviseurs die in het verleden tekortschoten in het aankaarten van problemen, missen nu geloofwaardigheid, omdat hun huidige betrokkenheid onoprecht aanvoelt. Om transparantie en verantwoordelijkheid te waarborgen, zouden adviezen en notulen samengevat en opgeslagen moeten worden op het universiteitsportaal voor medewerkers. Zo ontstaat een dossier voor lange-termijnevaluatie en vooruitgang. Eventueel kunnen externe consultants frisse perspectieven bieden als de huidige raden niet betekenisvol bijdragen.

Op verschillende niveaus verwijzen bestuurders vaak naar de output van advies- en medezeggenschapsorganen als bewijs dat alles in orde is, maar dat is misleidend. Als deze groepen slechts ceremoniële lichamen zijn, is het wellicht beter om ze te ontbinden. Het verwijderen van ineffectieve overlegstructuren dwingt een confrontatie af met de werkelijkheid, wat mogelijk echte verbeteringen teweegbrengt. Met minder vergaderingen en papiergebruik zouden we op z’n minst onze CO₂-uitstoot beperken.