Welke waarde hecht de TU Delft aan patenten?

Emeritus-hoogleraar biotechnologie Gerard van Beynum schreef dit voorjaar in het FD dat universiteiten hun patenten vaak te goedkoop van de hand doen en daardoor geld mislopen. Wat vinden Delftse experts van dat verwijt?

Delta vroeg het aan de twee Delftse octrooibewaarders: Adriaan van Noord, hoofd intellectueel eigendom (IP) bij het Innovation & Impact Centre (I&IC, voorheen het valorisatiecentrum) en Ronald Gelderblom, directeur bij Delft Enterprises, het TU-bedrijf dat Delftse spin-offs op weg helpt. Spin-offs zijn start-ups gebaseerd op een patent van de universiteit.

‘Mensen denken snel aan winstmaximalisatie, maar dat is niet het doel van universiteiten’

Miljoenen business

Eerst wat cijfers. De TU Delft is met meer dan 50 octrooiaanvragen per jaar koploper onder de Nederlandse universiteiten.

I&IC beheert met acht personeelsleden zo’n 300 octrooien wereldwijd. Inkomsten over octrooien en licenties bedroegen volgens het Jaarverslag 2023 een kleine miljoen euro .

Bij Delft Enterprises werken dertien mensen. De participatiemaatschappij heeft deelnames in ongeveer 70 Delftse spin-offs. De inkomsten bestaan uit stijgende aandelen in spin-offs en uit bedrijfsovernames. Hoeveel dat opbrengt wordt niet duidelijk uit het jaarverslag. Deels omdat de bedragen bij overnames vaak vertrouwelijk zijn en ook omdat de inkomsten van jaar tot jaar nogal verschillen. In het jaarverslag zijn de inkomsten van Delft Enterprises niet apart vermeld maar opgenomen in de post ‘bedrijven’ onder ‘baten projecten met derden’. Die post bedroeg 57,4 miljoen euro in 2023, maar slechts een deel daarvan is afkomstig uit Delft Enterprises.

Universiteiten zouden geen goed idee hebben van de waarde van een patent. Wat vinden jullie daarvan?

Adriaan van Noord: “Ik denk dat we de waarde wel degelijk goed kunnen inschatten. Maar wat is waarde? Mensen denken snel aan winstmaximalisatie, maar dat is niet het doel van universiteiten. De TU Delft wil maatschappelijke impact creëren. Octrooien zijn geen doel op zich, maar een middel om impact te bereiken. Soms is de hoogste bieder juist een bedrijf dat een disruptieve nieuwe technologie van de markt wil houden om de eigen belangen veilig te stellen. Als je daarvoor kiest gaat winstmaximalisatie ten koste van impact.”

Impact creëren loopt vaak via bedrijven. Is dat de gang van zaken?

Ronald Gelderblom: “Er zijn twee routes. Je kunt het IP ter beschikking stellen aan bestaande bedrijven, of je kunt het in de markt zetten via een nieuw bedrijf. Het I&IC verzorgt de route naar bestaande bedrijven. Delft Enterprises begeleidt spin-offs. Historisch gezien zijn dat er acht tot tien per jaar.”

Zijn daar bekende namen bij?

Gelderblom: “We hebben een paar winstgevende exits gehad in de afgelopen jaren – spin-offs die werden opgekocht door andere bedrijven. Mayht, dat voor 92 miljoen euro is verkocht aan Sonos, is een mooi verhaal. MILabs is door een Japanse branchegenoot overgenomen. En de Blue Phoenix Group wint met een patent van recyclingprofessor Peter Rem metalen en mineralen uit de as van afvalverbrandingsinstallaties. Inkomsten uit die overnames worden gelijk verdeeld tussen de uitvinders, hun vakgroep en ons.”

‘De TU Delft ziet een patent als middel om te waarborgen dat universitaire kennis in de praktijk toegepast wordt’

De Groningse emeritus Van Beynum vindt dat universiteiten een bedrijf moeten oprichten om de waarde van patenten te bepalen. Hoe zien jullie dat?

Van Noord: “Wat er aan een universiteit ontwikkeld wordt, is vaak niet meer dan een vinding met potentieel waaraan nog heel wat moet gebeuren. Hoe waardeer je zoiets? Wat het gekost heeft speelt een rol, maar ook wat het patent kan opleveren en hoeveel het nog kost om zover te komen. De TU Delft ziet een patent als middel om universitaire kennis in de praktijk toe te passen. De ene keer is de beste route een bestaand bedrijf dat het octrooi direct kan toepassen, een andere keer, als we een disruptie moeten faciliteren, dan stappen we naar Delft Enterprises om te kijken of er een spin-off mee aan de slag wil.”

Gelderblom: “Er zijn drie manieren om aan een patent te verdienen. Je kunt het voor een eenmalig bedrag verkopen. Of je kunt het in licentie geven – het bedrijf betaalt dan royalties. Ook kun je het IP in een start-up onderbrengen waarbij de TU aandelen neemt in het bedrijf. De TU Delft geeft daar vaak de voorkeur aan, zeker als de TU nog bij de ontwikkeling betrokken blijft.”

‘Het aantal aannamen neemt toe naarmate het zogenoemde technology readiness level lager is’

Van Noord: “Met gedegen zakelijke en juridisch afspraken zorgen we ervoor dat de TU Delft meeprofiteert van het succes. Een directe waardebepaling is alleen nodig bij een eenmalige verkoop. Bij spin-offs gaat het om een royalty of een aandelendeal.”

Hoe komt zo’n eenmalige waardebepaling tot stand?

Van Noord: “De waardering van intellectueel eigendom is geen exacte wetenschap, maar een schatting. Er zijn drie gangbare benaderingen. Op grond van kosten, markt of inkomsten. Bij de eerste methode kijk je naar de kosten die gemaakt zijn om het IP te genereren. Hiervoor hebben we de interne TU Delft Leidraad Intellectueel Eigendom. Deze komt vooral van pas bij het maken van afspraken voordat er IP ontstaan is, zoals bij onderzoekscontracten. De tweede methode, op grond van de markt, maakt gebruik van industrienormen en vergelijkbare transacties. Organisaties als de World Intellectual Property Organization (WIPO) geven bandbreedtes van royalties die in een bepaalde sector gebruikelijk zijn. De derde methode gaat uit van het contant maken van te verwachten toekomstige kasstromen. Nu neemt het aantal aannamen daarbij toe naarmate het zogenoemde technology readiness level (TRL) lager is. En omdat universitaire patenten vaak nog ver van de toepassing staan, is waardebepaling op grond van verwachte inkomsten voor universiteiten ongebruikelijk. In plaats daarvan geeft de TU Delft er de voorkeur aan om aandeelhouder te worden via Delft Enterprises. We werken kortom binnen kaders, die rekening houden met de specifieke eigenschappen van universitaire IP.”

Hoeveel aandelen neemt de TU in zo’n bedrijf?

Gelderblom: “Dat varieert van 10 procent bij software die tijdelijk concurrentievoordeel oplevert tot 25 procent voor een keihard en onmisbaar patent. De regels daarvoor hebben we vastgelegd in zogenaamde ‘deal terms’ die sinds vorig jaar de standaard zijn voor alle universiteiten. Die samenwerking tussen universiteiten is er dus al, alleen niet in de vorm van een bedrijf, maar onder de vlag van Universiteiten van Nederland (UNL).”