Waarom Delta nu pas het artikel over I&IC herpubliceert

Het artikel ‘Hoe zwijgplicht leidde tot angst onder medewerkers I&IC en vertrouwensbreuk met rector’ staat weer waar het hoort te staan: op de website van Delta, met de oorspronkelijke publicatiedatum: 15 april 2024. Dat het twee maanden duurde voordat we ons eigen stuk weer online konden zetten, heeft meerdere redenen.

Eerst een chronologische terugblik.

Op 1 maart 2024 presenteren het college van bestuur en de raad van toezicht het rapport van de Onderwijsinspectie over wanbeheer aan de TU Delft als het gaat om de zorg voor medewerkers. Delta schrijft daar vanaf die dag vaak over, wat ertoe leidt dat mensen zich bij ons beginnen te melden met hun ervaringen met ongewenst gedrag op de werkvloer.

Eén van die verhalen komt vanuit verschillende hoeken tot ons en blijkt op dat moment volop gaande. Het gaat over het Innovation & Impact Centre (I&IC), waar de wanhoop onder de 170 medewerkers over hoe de leiding van de universiteit met hen omgaat groot is. Hun directeur was een paar maanden eerder van het toneel verdwenen, terwijl hij er pas net was, maar uitleg werd niet gegeven.

Voor wie wil weten hoe dat zat: lees het artikel.

Sommatie

Na veel onderzoek publiceert Delta het artikel over het I&IC op 15 april, om 11:48. Krap een half uur later stuurt de directeur een sommatie, gevolgd door één van zijn advocaat. Het artikel noemde de directeur bij naam, zoals media dat bij mensen in relevante verantwoordelijke functies doen. De sommatie van de advocaat luidt: het stuk moet offline, anders zullen Delta en ik als hoofdredacteur aansprakelijk worden gesteld voor de door de directeur geleden schade. Verschillende ultimatums verlopen die middag. In de tussentijd eist de advocaat dat de naam en andere verwijzingen naar de directeur uit het stuk worden verwijderd.

Delta besluit onder deze grote druk om juridisch advies in te winnen. Maar er is te weinig tijd en wat we horen, geeft geen uitsluitsel. Hier strijden het recht op privacy aan de ene kant en de persvrijheid en het maatschappelijk belang van het noemen van namen aan de andere kant met elkaar. Er is jurisprudentie die zegt dat je de naam mag noemen, maar zekerheid heb je niet. Dan die naam weg, is dus maar onze conclusie.

Vertrouwelijk document

Voor de redactie en de redactieraad – de inhoudelijke baas van Delta – is met het verwijderen van de naam de kous af. Maar inmiddels heeft ook de juridische afdeling van de TU zich gemeld. Om 14:50 uur stuurt deze mij een eigen sommatie. De TU zal alle schade verhalen op Delta en mij als hoofdredacteur persoonlijk als het artikel niet vóór 17:00 uur offline is.

Volgens de juridische afdeling is er iets helemaal mis met het stuk: Delta citeert kwalificaties uit een vertrouwelijk document, iets wat TU-medewerkers niet mogen doen. Daarop is in ieder geval één uitzondering te maken, weten we nu, namelijk als je een journalist bent die kan onderbouwen waarom dat nodig is. Dat weet de juridische afdeling op 15 april kennelijk niet. Het enige dat wij weten: in onze inbox zitten meerdere mails van personen die dreigen met juridische stappen, waaronder één van onze eigen werkgever.

Geen garanties

Dat maakt dat de redactie en de redactieraad weinig ruimte meer zien, ondanks veel overleg achter de schermen. Op die 15de april zien meer mensen in hoe kwalijk en schadelijk het is om een goed onderbouwd journalistiek verhaal te censureren, maar de talloze telefoontjes leiden niet tot een oplossing. Zelfs niet als in de loop van de avond blijkt dat het college van bestuur het stuk wel online wil hebben.

Het cvb geeft die avond alleen geen garanties dat de schadeclaim hoe dan ook nooit meer op tafel zal belanden en het Delta principieel zal steunen. Dus ziet Delta geen andere oplossing dan het stuk rond 20:00 uur offline te halen, vergezeld van een toelichting op dat besluit.

Vergrootglas

Een storm van verontwaardiging steekt meteen op. Dat mag niemand verbazen, want de TU ligt dan al zes weken onder een vergrootglas wegens vastgestelde sociale onveiligheid. Deze kan niet pijnlijker geïllustreerd worden dan door het dreigement van onze eigen juridische afdeling. Wij kunnen dit evidente onrecht dat ons wordt aangedaan delen met de buitenwereld. De meeste TU-collega’s rest slechts strijd, gevolgd door capitulatie of aftocht: onze mailbox zit vol met voorbeelden.

Na scherpe kritiek van universiteitsbladen, vakbonden en landelijke media biedt het college van bestuur op 16 april aan Delta en aan alle TU-medewerkers zijn excuses aan voor de gang van zaken. In een online statement zegt rector magnificus Tim van der Hagen dat de redactie van Delta ‘in een veilige werkomgeving onafhankelijke journalistiek moeten kunnen bedrijven’. ‘Delta is een onafhankelijk journalistiek medium. Dat ze ons kritisch volgen, is niet altijd leuk maar wel goed en nodig. En dat moet zo blijven.’

Voor herplaatsing van het stuk blijkt het desondanks te vroeg, want de door ons gewenste garanties en onvoorwaardelijke steun blijven ook nu uit. Die hebben wij nodig, om zeker te weten dat er niet alsnog schadeclaims vanuit de TU zullen volgen.

Juridisch advies

Om deze patstelling te doorbreken komen de redactieraad van Delta en het college van bestuur een week later overeen dat er een onafhankelijk juridisch advies moet komen dat het recht op persvrijheid zal afwegen tegen de geheimhoudingsplicht van werknemers.

Het rapport van advocatenkantoor Kennedy Van der Laan is op 28 mei klaar. Hoofdconclusie: herpublicatie is juridisch goed te verdedigen. Ook geeft Kennedy Van der Laan enkele adviezen, die we opvolgen en die nu staan toegelicht onder het artikel van 15 april.

Waarom duurde het nog tot 24 juni om te herpubliceren? De voornaamste reden is vrij banaal. Sinds het rapport van de Onderwijsinspectie uit is, draaien we overuren om zo goed en volledig mogelijk verslag te doen van alles wat daarmee samenhangt. Ook daarnaast gebeurt er ongelooflijk veel dat journalistieke aandacht verdient. We hadden simpelweg geen tijd om na te denken over dit begeleidende stuk, het te schrijven, het weer door juristen te laten meelezen en voor wederhoor voor te leggen.

Ingewikkelde werkomstandigheden

Tot slot een persoonlijke noot. Velen hebben de redactie, en mij persoonlijk, gevraagd hoe het met ons gaat. Goed, gelukkig. We blijven zeer gemotiveerd om gedegen journalistiek werk te leveren en aan waarheidsvinding te doen. Dat komt mede door alle steun die we krijgen: van collega’s, andere journalisten die ons twee prijzen toekennen, Kamerleden en zelfs de minister.

Dus gaan we gewoon door. Dat klinkt gemakkelijk, maar dat is het niet. Nog steeds hebben we dagelijks te maken met ingewikkelde werkomstandigheden, omdat informatie moeilijk te krijgen is, omdat transparantie nogal eens ontbreekt en omdat collega’s geregeld tegen ons persoonlijk onze integriteit en manier van werken in twijfel trekken. Dat gaat zo: ‘Delta is oncollegiaal. Delta meldt nooit eens leuke dingen of weetjes. Jullie stellen vragen die niet ter zake doen. Jullie gaan te veel in op details. Jullie werkwijze is nog nooit vertoond. Jullie spelen op de persoon. Jullie zijn wel erg kritisch.’

Overleg

Zoals iedereen maken ook wij fouten, maar wij proberen ons werk zorgvuldig te doen, met tijd voor check en dubbelcheck en voor wederhoor. Dat brengt mij op het moeilijkst te begrijpen punt als het gaat om het artikel over I&IC: waarom heeft niemand van de TU’ers die ik op vrijdag benaderde voor wederhoor mij of de redactieraad gebeld om te overleggen, vóórdat het artikel online ging?

Op die dag, om ongeveer 7:00 uur in de ochtend, stuurde ik hen al mijn bevindingen. De woordvoerder zei die ochtend: we komen vandaag met een reactie. Dus niet met een nietszeggende verklaring? Nee, met antwoorden. Het werd toch een verklaring. Terwijl, de naam van de directeur, de kwalificaties uit het vertrouwelijke document: ze stonden allemaal in de mail met vragen die ik had gestuurd.

Waarom wachten tot ná de publicatie van deze gegevens om mij te sommeren, als we vóór publicatie wellicht afspraken hadden kunnen maken?

Openheid en vertrouwen

Overleg had enige openheid en vertrouwen gevergd, maar gééf ons die. We hebben vaak genoeg bewezen dat dat kan. Zo lazen we het op 1 maart gepubliceerde inspectierapport onder strikt embargo een dag eerder, zo mogen onze interviews worden gecheckt op feitelijke onjuistheden, zo wachten we geregeld met publiceren totdat nieuws eerst met de eigen medewerkers op intranet is gedeeld, zo voerden we achter de schermen ontelbaar vaak overleg over onze bekroonde artikelenreeks over China. Enzovoorts en zo verder. Wie zich zo opstelt, moet de TU wel een warm hart toedragen.

Wie het lezen tot hier heeft volgehouden, die moet ook Delta een warm hart toedragen. Bedankt voor de vaak ontroerende steun van de afgelopen maanden. Dank voor het vertrouwen dat jullie in ons stellen. We zullen elke dag ons best doen om dat te blijven verdienen.