ZZP’ers

Maar de spectaculaire toename van het aantal Zelfstandigen Zonder Personeel (ZZP) zal pas echt een natte droom voor hem zijn. Werknemers die vrijwillig ontslag nemen, zelf voor kapitalistje gaan spelen en daarmee hun persoonlijke welvaart opkrikken, is de ultieme vorm van communisme. Een werknemer die zichzelf outsourcet, dat is de zoete wraak van de arbeider: if you can’t beat them, join them. Hoezo vervreemding van de menselijke natuur door inhumane productieprocessen? Zelfontplooiing wordt niet meer bepaald door de baas, maar die heb je zelf in de hand. De rollen zijn omgekeerd: de arbeider buit zijn voormalige chef uit.
Hoewel bijna alle werknemersregelingen niet gelden voor ZZP’ers, verwacht het FNV dat in 2010 heet aantal ZZP’ers in Nederland bijna een miljoen zal bedragen. Kwamen vroeger de Russen, daarna de ‘klus-Polen’, tegenwoordig zijn het de ZZP’ers die de klok slaan. Wilden kinderen vroeger politieagent, piloot of verpleegster worden, tegenwoordig krijsen ze om het hardst dat ze ZZP’er willen worden, geïnspireerd door de hoogte van de maandelijkse facturen die hun ZZP-vader of -moeder versturen.
Maar wat doen ZZP’ers? Wie denkt dat ZZP’ers voornamelijk voormalige duurbetaalde consultants zijn die hun zorgvuldig opgebouwde klantenkring voor eigen rekening benutten, heeft het mis. Als u thuis een nieuwe keuken laat plaatsen, dan is de kans groot dat het voltallige werkvolk dat bij u over de vloer komt zowel een eigen BTW-nummer heeft als een KvK-inschrijving. En dat lieftallige zustertje dat in het ziekenhuis elke ochtend de temperatuur bij u kwam opnemen, heeft ook al haar eigen bv opgericht. Kortom, een ZZP’er is een voormalige collega van u die er geen vertrouwen meer in had om hoger op de apenrots te komen en dus bovenop zijn eigen stronthoop plaatsnam. Niet alleen jonge Marokkanen hebben moeite met autoriteit, ook Hollandse arbeidskrachten spelen graag de baas over zichzelf. 
Moeten we blij zijn met ZZP’ers? Ik denk van niet. Vooropgesteld, ik gun ieder zijn pleziertje, maar ZZP’ers komen niet voor minder geld dan voorheen hun bed uit. Het gevolg is dat de totale loonkosten van een bedrijf stijgen en dat is slecht voor zijn concurrentiepositie. Hierop worden of de prijzen verhoogd of de lonen verlaagd. En aangezien u en ik onze boodschappen niet kunnen doen bij de Makro en daarvan ook niet de BTW kunnen terugvragen, zijn wij loonslaven de klos. Net als al die TU Delft-technostarters die zichzelf op een hoger financieel plan brengen maar niet de lokale Delftse economie, vergroten ZZP’ers niet de algehele welvaart, maar alleen de verdeling daarvan.
Gelukkig krijgen we een economische recessie. Dan blijkt een brutofactuur te verschillen van een netto-inkomen. En vliegen de ZZP’ers en de uitzendkrachten, dat andere huurleger, er snel uit. Vervolgens ontstaat de ZZO’er: Zelfstandige Zonder Opdracht. Op LinkedIn heet dat ‘flexibiliteit in de planning’ hebben.
De beoogde nieuwe directeur marketing en communicatie van de TU krijgt een jaarsalaris van 95 duizend euro. Analoog aan de Balkenende-norm stel ik voor dat het hoofd van een ondersteunende afdeling niet meer verdient dan anderhalf keer een UD-salaris: ongeveer 75 duizend euro. Altijd nog goedkoper dan een ZZP’er inhuren.

Patrick van der Duin is toekomstonderzoeker bij de sectie technology, strategy and entrepeneurship van de faculteit Techniek, Bestuur en Management.