Onderwijs

Zinkende goudatomen op film

Prof.dr. Henny Zandbergen van het Kavli Instituut voor nanowetenschap heeft een groepje goudatomen gefilmd dat wegzakt in een onderliggende atoomlaag.

Het is voor het eerst dat een dergelijk fenomeen met hoge-resolutie-elektronenmicroscopie is aangetoond.

De wegzakkende atomen vormen tijdelijk een zeer dichte rij, bovenin het atoomrooster. Even later herrangschikken de atomen zich. Het onregelmatige patroon in het rooster verdwijnt, waarna het lijkt alsof de atomen altijd deel uit hebben gemaakt van het goudlaagje.

Een artikel over dit zogenaamde ‘collectief transport van goudatomen’ stond onlangs in het wetenschappelijke tijdschrift Physical Review Letters. Zandbergen schreef het samen met collega’s van Princeton University in de Verenigde Staten. De Amerikanen verklaren het waargenomen fenomeen vanuit de theoretische fysica.

De waarneming is opmerkelijk, omdat men er tot nu toe vanuit ging dat voor het zinken van een atoom van de ene laag naar de andere, belemmerende energiebarrières in het atoomrooster bestonden. Het werk van Zandbergen en zijn Amerikaanse collega’s illustreert daarnaast de snelle vorderingen die momenteel plaatsvinden in de nanomicroscopie: het bekijken van individuele atomen of moleculen. Het is inmiddels mogelijk om live bewegingen van atomen te zien, waarbij de atoomposities met een honderdste nanometer (een miljardste meter) precisie kunnen worden vastgesteld.

Dergelijke metingen en opnames vinden nu nog plaats onder extreem gereguleerde omstandigheden in het laboratorium. Zo vond het goudtransport plaats in een vacuúmtank. Maar binnen vijf jaar maakt live nano-imaging de stap naar realistische en industriële omstandigheden, verwacht Zandbergen.

Het wordt volgens de professor dan mogelijk om biologische processen zeer realistisch te volgen. Ook voor de industrie liggen er grote kansen. Zo moeten katalyseprocessen live te volgen en te bestuderen zijn, waardoor betere katalysatoren ontwikkeld kunnen worden. (TvD)

virtuallab.nano.tudelft.nl/movies/audis/

Prof.dr. Henny Zandbergen van het Kavli Instituut voor nanowetenschap heeft een groepje goudatomen gefilmd dat wegzakt in een onderliggende atoomlaag. Het is voor het eerst dat een dergelijk fenomeen met hoge-resolutie-elektronenmicroscopie is aangetoond.

De wegzakkende atomen vormen tijdelijk een zeer dichte rij, bovenin het atoomrooster. Even later herrangschikken de atomen zich. Het onregelmatige patroon in het rooster verdwijnt, waarna het lijkt alsof de atomen altijd deel uit hebben gemaakt van het goudlaagje.

Een artikel over dit zogenaamde ‘collectief transport van goudatomen’ stond onlangs in het wetenschappelijke tijdschrift Physical Review Letters. Zandbergen schreef het samen met collega’s van Princeton University in de Verenigde Staten. De Amerikanen verklaren het waargenomen fenomeen vanuit de theoretische fysica.

De waarneming is opmerkelijk, omdat men er tot nu toe vanuit ging dat voor het zinken van een atoom van de ene laag naar de andere, belemmerende energiebarrières in het atoomrooster bestonden. Het werk van Zandbergen en zijn Amerikaanse collega’s illustreert daarnaast de snelle vorderingen die momenteel plaatsvinden in de nanomicroscopie: het bekijken van individuele atomen of moleculen. Het is inmiddels mogelijk om live bewegingen van atomen te zien, waarbij de atoomposities met een honderdste nanometer (een miljardste meter) precisie kunnen worden vastgesteld.

Dergelijke metingen en opnames vinden nu nog plaats onder extreem gereguleerde omstandigheden in het laboratorium. Zo vond het goudtransport plaats in een vacuúmtank. Maar binnen vijf jaar maakt live nano-imaging de stap naar realistische en industriële omstandigheden, verwacht Zandbergen.

Het wordt volgens de professor dan mogelijk om biologische processen zeer realistisch te volgen. Ook voor de industrie liggen er grote kansen. Zo moeten katalyseprocessen live te volgen en te bestuderen zijn, waardoor betere katalysatoren ontwikkeld kunnen worden. (TvD)

virtuallab.nano.tudelft.nl/movies/audis/

Redacteur Redactie

Heb je een vraag of opmerking over dit artikel?

delta@tudelft.nl

Comments are closed.