‘Wetenschappers kunnen effectiever invloed hebben door te lobbyen’

Niet veel promovendi kunnen zeggen dat ze lid zijn geweest van het kabinet van Eurocommissaris Frans Timmermans, maar wel Lieke Brackel (Techniek, Bestuur en Management). Zij behoorde na een uitgebreide selectieprocedure tot de top 5 procent van sollicitanten voor een traineeship bij de Europese Commissie. Ze was vanaf oktober 2022 vijf maanden lang in Brussel, waar het haar opviel dat wetenschappers voor de politiek vaak een vertaalslag moet maken.

Het klinkt alsof je een zware sollicitatieprocedure door moest. Hoe was dat?
“Ik vind het een competitief aanmeldproces. Van de meer dan tienduizend aanmeldingen worden ongeveer achthonderd mensen aangenomen bij de Europese Commissie. Daarnaast is het kabinet van Frans Timmermans erg populair. Of je wordt aangenomen, hangt erg af van je achtergrond. Ik had al veel gedaan met politiek en communicatie. Zo liep ik stage bij het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat en had ik een jaar bij de BKB academie les over politiek campagne voeren en communicatie. Ook ben ik politiek betrokken. Ik heb bijvoorbeeld voor duurzaam transport gelobbyd in 2019 met een groep jongeren tijdens de klimaatconferentie in Madrid (COP25).”

Wat doet het kabinet van Timmersmans en wat waren jouw taken?
“Het kabinet ondersteunt Frans Timmermans in zijn taken als Eurocommissaris. Zijn portefeuille is de Green Deal, over al het milieu- en klimaatbeleid van de Europese Commissie. Timmermans presenteerde onder andere plannen voor het verminderen van verpakkingsafval, zoals het verbod op wegwerp plastic rietjes. Bij dit kabinet meelopen was een heel vette manier om te leren hoe politiek van binnen werkt. Mijn kennis over klimaatadaptatie en internationaal land- en waterbeheer kwam goed van pas, omdat ik daardoor kon bijdragen aan onderwerpen binnen de Green Deal.”

‘Je moet soms van vaktermen af durven stappen’

Wat deed je concreet?
“In eerste instantie hielp ik de communicatieadviseur van Timmermans. Ik bereidde interviews, speeches en persconferenties voor, bijvoorbeeld over de Circulaire Economie-wetgeving over het terugdringen van grondstoffengebruik en milieuvervuiling. We volgden de onderhandelingen, bedachten welke vragen journalisten konden gaan stellen, schreven media-analyses en bereidden communicatiemateriaal voor. We waren daardoor voorbereid op vragen over de weerstand van een deel van de verpakkingsindustrie. Ik bracht ook Timmermans’ speeches onder de aandacht van journalisten. Mijn begeleider onderhield vooral de contacten en ik zorgde ervoor dat teksten zo snel mogelijk op de EU-presscorner te vinden waren. Na een tijdje mocht ik daarnaast meewerken aan verschillende beleidsdossiers en onderhandelingen over klimaatbeleid en circulaire economie.”

Je bent medeauteur van een hoofdstuk in het laatste IPCC-rapport over de impact van klimaatverandering. Hoe kwam dat zo?
“Door mijn kennis van watermanagement werd ik in 2020 gevraagd te helpen bij een grote review van wetenschappelijke artikelen voor het water-hoofdstuk in het laatste IPCC-rapport. Dat is voor mij als PhD’er leuk, want andere wetenschappers schrijven die artikelen natuurlijk. Deze review is een duidelijk voorbeeld van hoe al die wetenschappelijke publicaties, al die speldenprikjes met een beetje kennis, zijn samengevoegd op een grote hoop.”

Waar gaat je eigen promotie over?
“Over klimaatadaptatie. Specifiek onderzoek ik hoe het concept rechtvaardigheid in de langetermijnplanning voor landgebruik toegepast kan worden. Dat kan gaan over plannen voor het vernatten van veenwijdepolders, of over ruimte maken voor rivieren en dijken.”  

Wat kan er volgens jou beter in de communicatie over milieubeleid?
“Veel, want waarom komen mensen niet in actie terwijl de feiten over klimaatverandering en klimaatadaptatie zo helder zijn en steeds helderder worden? In de communicatie daarover kan een probleem ontstaan bij vaktechnische termen zoals klimaatadaptatie. Wat betekent dat? Het zegt mensen niks; het roept geen beelden op. Dan wil je het anders verwoorden, maar als wetenschapper wil je ook dat de definitie klopt met die van het IPCC. Toch moet je soms van vaktermen af durven stappen.”

‘Een simpele boodschap kan inzichten uit de wetenschap beter bij het debat laten aansluiten’

Waar kunnen wetenschappers naast de inhoud van hun bericht nog meer op letten? 
“Ze kunnen effectiever invloed hebben door op het juiste moment te lobbyen: een simpele boodschap onder de aandacht van beleidsmedewerkers brengen, specifiek van Europarlementariërs, op het moment dat een wetsvoorstel over jouw onderwerp wordt onderhandeld, kan inzichten uit de wetenschap beter bij zo’n debat aan laten sluiten. Een voorbeeld is de lobby van de Duitse auto-industrie tegen nieuwe wetgeving over verbrandingsmotoren. Gezien de aanzienlijke hoeveelheid geld voor de lobby vanuit de industrie, had een goed getimede begrijpelijke boodschap, wat wetenschappelijke artikelen meestal niet zijn, de wetenschap evenwichtiger bij het debat aan kunnen laten sluiten gezien.

De TU Delft probeert wetenschap al meer onder de aandacht te brengen. Met de Climate Action Hub heeft de universiteit een kantoortje in Den Haag. Het blijft zoeken hoe actief en op welke manier wetenschappers mogen lobbyen, maar het is goed als wetenschappers hun onderzoek vaker vertalen naar beleid en politiek en ook de tijd en middelen krijgen om dat goed te doen.”

Thirza Bolhuis / Stagiair