Voor gepopulariseerde wetenschap bestaat een grote markt. In ‘Simpele Feiten’ behandelen 32 wetenschappers een kernprobleem binnen hun vakgebied.
2 Illustratie Victor Lemstra (Klik voor grotere foto)
De mare dat god niet het universum bestiert, maar in het hoofd van de mensen huist, doet al langer dan een eeuw de ronde. Toch schijnt deze pas de laatste decennia massaal door te dringen. Het aantal religieuzen in Nederland neemt in ras tempo af, blijkt uit onderzoek. In een tijd waarin menig geloofsartikel het heeft moeten afleggen tegen een meer plausibele, wetenschappelijke verklaring, ligt dat eigenlijk voor de hand.
In het moderne Amerika is men wat conservatiever ingesteld op dat punt. Het kan daarom geen toeval zijn dat ‘Simpele Feiten’, een recente vertaling van de in Amerika verschenen bundel ‘How Things Are – A Science Tool-Kit for the Mind’ (1995), opent met een artikel over geloof. Het heeft de vorm van een brief waarin de evolutiebioloog Richard Dawkins, bekend van ‘The Selfish Gene’, zijn dochter Juliet uitlegt dat er drie verkeerde redenen zijn om iets te geloven. ,,Die drie heten ’traditie’, ‘autoriteit’ en ‘openbaring’.”
Wie na lezing van de brief het laatste restje geloof heeft afgeworpen, krijgt een nieuw, wetenschappelijk wereldbeeld aangereikt. Deze is onderverdeeld in zes kennisgebieden: ‘Denken Over Wetenschap’, ‘Het Begin’, ‘Evolutie’, ‘De Menselijke Geest’, ‘De Kosmos’ en ‘De Toekomst’. Onder deze koppen staan uiteenlopende bijdragen van wetenschappers die hun sporen hebben verdiend. De één schrijft over het belang van Ceteris Paribus (‘als verder alles hetzelfde blijft’), de ander over de bijzondere eigenschappen van water en een derde over de kunst van het fouten maken.
Opschudding
Veel stukken zijn opgehangen aan concrete, alledaagse vragen. De antropologe Mary Catherine Bateson gaat in op de kwestie ‘Wat is natuurlijk en wat niet?’. ,,In feite is alles natuurlijk”, steekt ze van wal. ,,Als iets niet natuurlijk was, zou het namelijk niet bestaan.” Een antwoord dat geen opschudding veroorzaakt. Dat neemt niet weg dat het begrip ‘natuur’ in het dagelijkse spraakgebruik stelselmatig wordt misbruikt. Bateson: ,,Als natuurlijk betekent ‘niet beïnvloed door menselijk handelen’, zal dat niet in een winkel in ‘natuurvoeding’ te vinden zijn.”
De kwaliteit van sommige bijdragen is ver beneden de maat. ‘Waar komen wij vandaan?’, stelt de chemicus Robert Shapiro. De simpele formulering geeft al te denken, maar dat is nogniets vergeleken bij de trivia waaruit het antwoord is opgebouwd. ,,We weten nu dat leven alleen uit al eerder bestaand leven kan voortkomen”, houdt hij de lezer voor. Aan het slot bekent hij dat hij het ook allemaal niet weet. Het artikel zou niet misstaan in Het Beste.
Andere vragen zouden daarentegen zo kunnen worden opgenomen in de Nationale Wetenschapsquiz. ,,Waarom zijn sommige mensen zwart?”, vraagt de bioloog Steve Jones zich af. Zwarte mensen zijn zwart, omdat hun huid meer melanine bevat dan mensen met een lichte huid. Maar waaròm heeft hun huid meer melanine?, is de volgende vraag. Het antwoord dat het meest voor de hand ligt, blijkt niet te kloppen. Een zwarte huid biedt namelijk geen betere bescherming tegen de hitte. Een eensluidend antwoord blijft ook hier uit, maar de rondgang langs mogelijke verklaringen biedt interessante doorkijkjes.
Tezamen moeten de mozaïekstukjes een beeld oproepen van de huidige stand van zaken in de wetenschap. Voor de leek is het wellicht een aardige kennismaking. Of er ook zieltjes mee worden gewonnen, is de vraag. Als verantwoorde variant op ‘How to Bluff your Way in Science’ gooit het hogere ogen.
Mannus van der Laan
‘Simpele feiten’ is samengesteld door John Brockman en Katinka Matson, Uitgeverij De Balie te Amsterdam, ISBN 90 6617 191 X, prijs 39,90 gulden.
,
2 Illustratie Victor Lemstra (Klik voor grotere foto)
De mare dat god niet het universum bestiert, maar in het hoofd van de mensen huist, doet al langer dan een eeuw de ronde. Toch schijnt deze pas de laatste decennia massaal door te dringen. Het aantal religieuzen in Nederland neemt in ras tempo af, blijkt uit onderzoek. In een tijd waarin menig geloofsartikel het heeft moeten afleggen tegen een meer plausibele, wetenschappelijke verklaring, ligt dat eigenlijk voor de hand.
In het moderne Amerika is men wat conservatiever ingesteld op dat punt. Het kan daarom geen toeval zijn dat ‘Simpele Feiten’, een recente vertaling van de in Amerika verschenen bundel ‘How Things Are – A Science Tool-Kit for the Mind’ (1995), opent met een artikel over geloof. Het heeft de vorm van een brief waarin de evolutiebioloog Richard Dawkins, bekend van ‘The Selfish Gene’, zijn dochter Juliet uitlegt dat er drie verkeerde redenen zijn om iets te geloven. ,,Die drie heten ’traditie’, ‘autoriteit’ en ‘openbaring’.”
Wie na lezing van de brief het laatste restje geloof heeft afgeworpen, krijgt een nieuw, wetenschappelijk wereldbeeld aangereikt. Deze is onderverdeeld in zes kennisgebieden: ‘Denken Over Wetenschap’, ‘Het Begin’, ‘Evolutie’, ‘De Menselijke Geest’, ‘De Kosmos’ en ‘De Toekomst’. Onder deze koppen staan uiteenlopende bijdragen van wetenschappers die hun sporen hebben verdiend. De één schrijft over het belang van Ceteris Paribus (‘als verder alles hetzelfde blijft’), de ander over de bijzondere eigenschappen van water en een derde over de kunst van het fouten maken.
Opschudding
Veel stukken zijn opgehangen aan concrete, alledaagse vragen. De antropologe Mary Catherine Bateson gaat in op de kwestie ‘Wat is natuurlijk en wat niet?’. ,,In feite is alles natuurlijk”, steekt ze van wal. ,,Als iets niet natuurlijk was, zou het namelijk niet bestaan.” Een antwoord dat geen opschudding veroorzaakt. Dat neemt niet weg dat het begrip ‘natuur’ in het dagelijkse spraakgebruik stelselmatig wordt misbruikt. Bateson: ,,Als natuurlijk betekent ‘niet beïnvloed door menselijk handelen’, zal dat niet in een winkel in ‘natuurvoeding’ te vinden zijn.”
De kwaliteit van sommige bijdragen is ver beneden de maat. ‘Waar komen wij vandaan?’, stelt de chemicus Robert Shapiro. De simpele formulering geeft al te denken, maar dat is nogniets vergeleken bij de trivia waaruit het antwoord is opgebouwd. ,,We weten nu dat leven alleen uit al eerder bestaand leven kan voortkomen”, houdt hij de lezer voor. Aan het slot bekent hij dat hij het ook allemaal niet weet. Het artikel zou niet misstaan in Het Beste.
Andere vragen zouden daarentegen zo kunnen worden opgenomen in de Nationale Wetenschapsquiz. ,,Waarom zijn sommige mensen zwart?”, vraagt de bioloog Steve Jones zich af. Zwarte mensen zijn zwart, omdat hun huid meer melanine bevat dan mensen met een lichte huid. Maar waaròm heeft hun huid meer melanine?, is de volgende vraag. Het antwoord dat het meest voor de hand ligt, blijkt niet te kloppen. Een zwarte huid biedt namelijk geen betere bescherming tegen de hitte. Een eensluidend antwoord blijft ook hier uit, maar de rondgang langs mogelijke verklaringen biedt interessante doorkijkjes.
Tezamen moeten de mozaïekstukjes een beeld oproepen van de huidige stand van zaken in de wetenschap. Voor de leek is het wellicht een aardige kennismaking. Of er ook zieltjes mee worden gewonnen, is de vraag. Als verantwoorde variant op ‘How to Bluff your Way in Science’ gooit het hogere ogen.
Mannus van der Laan
‘Simpele feiten’ is samengesteld door John Brockman en Katinka Matson, Uitgeverij De Balie te Amsterdam, ISBN 90 6617 191 X, prijs 39,90 gulden.
2 Illustratie Victor Lemstra (Klik voor grotere foto)
De mare dat god niet het universum bestiert, maar in het hoofd van de mensen huist, doet al langer dan een eeuw de ronde. Toch schijnt deze pas de laatste decennia massaal door te dringen. Het aantal religieuzen in Nederland neemt in ras tempo af, blijkt uit onderzoek. In een tijd waarin menig geloofsartikel het heeft moeten afleggen tegen een meer plausibele, wetenschappelijke verklaring, ligt dat eigenlijk voor de hand.
In het moderne Amerika is men wat conservatiever ingesteld op dat punt. Het kan daarom geen toeval zijn dat ‘Simpele Feiten’, een recente vertaling van de in Amerika verschenen bundel ‘How Things Are – A Science Tool-Kit for the Mind’ (1995), opent met een artikel over geloof. Het heeft de vorm van een brief waarin de evolutiebioloog Richard Dawkins, bekend van ‘The Selfish Gene’, zijn dochter Juliet uitlegt dat er drie verkeerde redenen zijn om iets te geloven. ,,Die drie heten ’traditie’, ‘autoriteit’ en ‘openbaring’.”
Wie na lezing van de brief het laatste restje geloof heeft afgeworpen, krijgt een nieuw, wetenschappelijk wereldbeeld aangereikt. Deze is onderverdeeld in zes kennisgebieden: ‘Denken Over Wetenschap’, ‘Het Begin’, ‘Evolutie’, ‘De Menselijke Geest’, ‘De Kosmos’ en ‘De Toekomst’. Onder deze koppen staan uiteenlopende bijdragen van wetenschappers die hun sporen hebben verdiend. De één schrijft over het belang van Ceteris Paribus (‘als verder alles hetzelfde blijft’), de ander over de bijzondere eigenschappen van water en een derde over de kunst van het fouten maken.
Opschudding
Veel stukken zijn opgehangen aan concrete, alledaagse vragen. De antropologe Mary Catherine Bateson gaat in op de kwestie ‘Wat is natuurlijk en wat niet?’. ,,In feite is alles natuurlijk”, steekt ze van wal. ,,Als iets niet natuurlijk was, zou het namelijk niet bestaan.” Een antwoord dat geen opschudding veroorzaakt. Dat neemt niet weg dat het begrip ‘natuur’ in het dagelijkse spraakgebruik stelselmatig wordt misbruikt. Bateson: ,,Als natuurlijk betekent ‘niet beïnvloed door menselijk handelen’, zal dat niet in een winkel in ‘natuurvoeding’ te vinden zijn.”
De kwaliteit van sommige bijdragen is ver beneden de maat. ‘Waar komen wij vandaan?’, stelt de chemicus Robert Shapiro. De simpele formulering geeft al te denken, maar dat is nogniets vergeleken bij de trivia waaruit het antwoord is opgebouwd. ,,We weten nu dat leven alleen uit al eerder bestaand leven kan voortkomen”, houdt hij de lezer voor. Aan het slot bekent hij dat hij het ook allemaal niet weet. Het artikel zou niet misstaan in Het Beste.
Andere vragen zouden daarentegen zo kunnen worden opgenomen in de Nationale Wetenschapsquiz. ,,Waarom zijn sommige mensen zwart?”, vraagt de bioloog Steve Jones zich af. Zwarte mensen zijn zwart, omdat hun huid meer melanine bevat dan mensen met een lichte huid. Maar waaròm heeft hun huid meer melanine?, is de volgende vraag. Het antwoord dat het meest voor de hand ligt, blijkt niet te kloppen. Een zwarte huid biedt namelijk geen betere bescherming tegen de hitte. Een eensluidend antwoord blijft ook hier uit, maar de rondgang langs mogelijke verklaringen biedt interessante doorkijkjes.
Tezamen moeten de mozaïekstukjes een beeld oproepen van de huidige stand van zaken in de wetenschap. Voor de leek is het wellicht een aardige kennismaking. Of er ook zieltjes mee worden gewonnen, is de vraag. Als verantwoorde variant op ‘How to Bluff your Way in Science’ gooit het hogere ogen.
Mannus van der Laan
‘Simpele feiten’ is samengesteld door John Brockman en Katinka Matson, Uitgeverij De Balie te Amsterdam, ISBN 90 6617 191 X, prijs 39,90 gulden.
Heb je een vraag of opmerking over dit artikel?
delta@tudelft.nl
Comments are closed.