Wetenschap op de koffietafel

Op 4 januari 2004 landde de Spirit op Mars. Het was niet het eerste aardse ruimtevaartuig dat de tocht maakte, maar wel het eerste dat erin slaagde heelhuids een camera op het oppervlak van de rode planeet te krijgen. Drie weken later, op 24 januari, volgde een tweede verkenner, Opportunity, die op een ander deel van de planeet landde.

Het was wereldnieuws: de mensheid kreeg voor het eerst close-upbeelden te zien van een andere planeet. Voor die beelden de wereld rond gingen, passeerden ze echter de laptop van Jim Bell. Hij corrigeerde de kleuren, plakte kleine foto’s aan elkaar tot indrukwekkende panorama’s. Al dat fraaie beeldmateriaal is nu verzameld in een boek, ‘Postcards from Mars’. Natuurlijk bevat dit boek ook tekst, een keurig verslag van de wederwaardigheden van Spirit en Opportunity op Mars, maar het lijdt geen enkele twijfel dat de plaatjes de show stelen.

Mars is rood, of liever gezegd roestbruin, dat is wat de foto’s vertellen. Bezaaid met stenen ook, althans in de krater waar Spirit aan het snuffelen ging. De krater van Opportunity heeft meer weg van een zandwoestijn, evengoed rood, maar dan met glooiende zandduinen waartegen de sporen van rupsbanden onwerkelijk afsteken. Allemaal gevangen in de prachtige bladzijden van dit boek, dat vier uitklapplaten bevat van in totaal meer dan een meter breed. De laatste plaatjes dateren van eind 2006, vlak voor het boek naar de drukker ging.

Waar ‘Postcards from Mars’ panorama’s biedt van zeventig miljoen kilometer verderop, kijkt ‘Inside the body’ juist heel dichtbij. Met zeventien verschillende technieken, van röntgen tot elektronenmicroscoop, worden in dit boek delen van het menselijk lichaam in beeld gebracht. De uitleg van de technieken en lichaamsdelen is uiterst summier, de plaatjes daarentegen fascinerend.

Bijvoorbeeld: iedereen heeft wel eens een microscoopbeeld van een spermacel gezien, maar ‘Inside the body’ biedt ook een elektronenmicroscoopopname van het gebied in de testes waar ze aangemaakt worden, in een tempo van meer dan duizend per seconde. Met hun kopjes zitten ze nog verscholen in het cilindervormige weefsel van de moedercellen, terwijl de staarten losjes zwaaien, het geheel het aanzicht van een zeeanemoon gevend.

De plaatjes van de elektronenmicroscoop stelen sowieso de show, of ze nu de haartjes laten zien die in het binnenoor geluid registeren, de klieren die het slijm maken dat de maagwand beschermt tegen maagzuur, of het web van eiwitten en bloedcellen dat samen een korstje vormt om een wond af te sluiten. Meer nog dan ‘Postcards from Mars’ is dit een kijkboek, bedoeld om je verwonderen over de natuur. En om even in te bladeren als je een minuutje niks te doen hebt.

Jim Bell, ‘Postcards from Mars’, Dutton/Penguin, pp. 196, 32 euro.

Susan Greenfield en anderen, ‘Inside the body’, Cassell Illustrated, pp. 288, 16 euro.

Op 4 januari 2004 landde de Spirit op Mars. Het was niet het eerste aardse ruimtevaartuig dat de tocht maakte, maar wel het eerste dat erin slaagde heelhuids een camera op het oppervlak van de rode planeet te krijgen. Drie weken later, op 24 januari, volgde een tweede verkenner, Opportunity, die op een ander deel van de planeet landde.

Het was wereldnieuws: de mensheid kreeg voor het eerst close-upbeelden te zien van een andere planeet. Voor die beelden de wereld rond gingen, passeerden ze echter de laptop van Jim Bell. Hij corrigeerde de kleuren, plakte kleine foto’s aan elkaar tot indrukwekkende panorama’s. Al dat fraaie beeldmateriaal is nu verzameld in een boek, ‘Postcards from Mars’. Natuurlijk bevat dit boek ook tekst, een keurig verslag van de wederwaardigheden van Spirit en Opportunity op Mars, maar het lijdt geen enkele twijfel dat de plaatjes de show stelen.

Mars is rood, of liever gezegd roestbruin, dat is wat de foto’s vertellen. Bezaaid met stenen ook, althans in de krater waar Spirit aan het snuffelen ging. De krater van Opportunity heeft meer weg van een zandwoestijn, evengoed rood, maar dan met glooiende zandduinen waartegen de sporen van rupsbanden onwerkelijk afsteken. Allemaal gevangen in de prachtige bladzijden van dit boek, dat vier uitklapplaten bevat van in totaal meer dan een meter breed. De laatste plaatjes dateren van eind 2006, vlak voor het boek naar de drukker ging.

Waar ‘Postcards from Mars’ panorama’s biedt van zeventig miljoen kilometer verderop, kijkt ‘Inside the body’ juist heel dichtbij. Met zeventien verschillende technieken, van röntgen tot elektronenmicroscoop, worden in dit boek delen van het menselijk lichaam in beeld gebracht. De uitleg van de technieken en lichaamsdelen is uiterst summier, de plaatjes daarentegen fascinerend.

Bijvoorbeeld: iedereen heeft wel eens een microscoopbeeld van een spermacel gezien, maar ‘Inside the body’ biedt ook een elektronenmicroscoopopname van het gebied in de testes waar ze aangemaakt worden, in een tempo van meer dan duizend per seconde. Met hun kopjes zitten ze nog verscholen in het cilindervormige weefsel van de moedercellen, terwijl de staarten losjes zwaaien, het geheel het aanzicht van een zeeanemoon gevend.

De plaatjes van de elektronenmicroscoop stelen sowieso de show, of ze nu de haartjes laten zien die in het binnenoor geluid registeren, de klieren die het slijm maken dat de maagwand beschermt tegen maagzuur, of het web van eiwitten en bloedcellen dat samen een korstje vormt om een wond af te sluiten. Meer nog dan ‘Postcards from Mars’ is dit een kijkboek, bedoeld om je verwonderen over de natuur. En om even in te bladeren als je een minuutje niks te doen hebt.

Jim Bell, ‘Postcards from Mars’, Dutton/Penguin, pp. 196, 32 euro.

Susan Greenfield en anderen, ‘Inside the body’, Cassell Illustrated, pp. 288, 16 euro.