Vrijwillige zelftesten werken niet, maar crowd control wel

Translation in progress

Allerlei proeven met tests en zelftests zijn de afgelopen maanden in het hoger onderwijs gedaan. De hoop was dat er meer fysiek onderwijs mogelijk zou zijn als studenten en medewerkers zich regelmatig testen. Dat is niet gelukt. De coronatesten in de pilots hebben “niet of nauwelijks mogelijk gemaakt om meer fysiek onderwijs te organiseren”, schrijft de minister in een brief aan de Tweede Kamer.

Verkeersstromen

Onderzoek naar crowd control aan de TU Delft is wél nuttig gebleken, staat in diezelfde brief. Onderzoekers van de afdeling transport & planning (Civiele Techniek en Geowetenschappen) monitoren al maanden verkeersstromen op de campus. Het idee is dat bottlenecks, plekken waar mensen te dicht bij elkaar komen, bijvoorbeeld door verkeersopstoppingen, eerder geïdentificeerd en aangepakt kunnen worden. Bij een ander experiment van CiTG kregen bezoekers van de TU Library een app op hun telefoon of een bandje om hun pols die communiceren met bakens in het gebouw.

De pilots in Delft “leren dat op crowd control relatief gemakkelijk geïntervenieerd kan worden, door slim te roosteren en kennis te vergaren over bewegingen in gebouwen”, schrijft de minister. “Denk bijvoorbeeld aan het eerder openen van onderwijsruimtes om contactmomenten met passerende studenten in gangen te verminderen.”

Vrijblijvend

Maar aan testbereidheid schort het nogal. Slechts 25 à 30 procent van alle studenten van de instellingen waar coronatests werden aangeboden deed mee, blijkt uit de pilots. Dat komt volgens het onderzoek onder meer doordat het testen vrijblijvend is: wel of niet meedoen maakt voor studenten weinig uit.

Universiteiten konden alsnog geen extra onderwijs inroosteren

En voeren mensen die zelftests eigenlijk wel goed uit? Een goede instructie helpt uiteraard, maar “de grotere foutmarge ten opzichte van door professionals afgenomen testen blijft een risico”, is een van de waarschuwingen. Dus moeten studenten en docenten, ondanks de zelftests, nog steeds anderhalve meter afstand houden. Daardoor kunnen hogescholen en universiteiten nu geen extra onderwijs inroosteren. Deze uitkomst kwam begin april al uit de allereerste afgeronde proef, maar toen wilde het ministerie er niets van weten. Eerst de andere proeven afwachten, was de boodschap.

Gratis zelftests

Het kabinet had al bedacht dat er gratis zelftests moesten komen in het hoger onderwijs. Daar zou bijna een half miljard euro aan worden besteed, al werd het iets goedkoper. De onderwijsinstellingen en studentenorganisaties zagen er weinig in, maar stribbelden niet tegen, net zomin als Tweede-Kamerleden.

Door de vaccinatiecampagne bestaat de hoop dat hogescholen en universiteiten komend jaar weer normaal onderwijs kunnen roosteren, zonder anderhalve meter en zonder zelftests. Toch noemde minister Van Engelshoven de pilots tijdens een online presentatie van de resultaten “ongelooflijk belangrijk”. Want er is wel iets duidelijk geworden. Zo blijkt de voorlichting over zelftests en corona het best “dichtbij de belevingswereld van de student” kan worden georganiseerd, bijvoorbeeld via onderwijscoördinatoren, studieloopbaanbegeleiders of docenten. 

Onrechtmatig

Het kabinet nam dit voorjaar een snelle beslissing om gratis zelftests te verspreiden (waar dus ruim 400 miljoen euro mee gemoeid is). De aanbesteding is niet rechtmatig verlopen, schrijft de minister. Daarom blijft het portaal zelftestonderwijs.nl maar tot 1 augustus open, in de hoop dat de zelftests daarna niet meer nodig zijn.

Als de besmettingen toch te hard oplopen, kan er een verplichting komen voor een negatieve coronatest voor in mbo en hoger onderwijs.

HOP, Bas Belleman / Nieuwsredactie Delta