Deze week houden studenten uit Delft, Rotterdam en Leiden een reeks bijeenkomsten over duurzaam consumeren. IO-hoogleraar prof.dr. Jan Schoormans, gespecialiseerd in consumentengedrag, is niet optimistisch.
Delen
‘De consument wil altijd meer’ heette de lezing die u dinsdag hield.
“In de Verenigde Staten wordt al decennia aan mensen gevraagd welke producten ze nodig denken te hebben om een goed leven te leiden. Die lijst wordt steeds langer. Hier is het niet anders.”
Is het moeilijk de burger te bewegen tot duurzaam consumeren?
“Zo consumeren dat er minder energie en grondstoffen worden verbruikt, daar is in principe iedereen voor. Maar de vrijheid om te kopen wat je wilt wordt als een grondrecht gezien, nauw vervlochten met je persoonlijke vrijheid. Neem de reacties op de inmiddels afgeblazen plannen om de ‘P.C. Hooft-tractors’ uit Nijmegen te bannen. Mensen waren woedend. Terwijl iedereen die even rationeel nadenkt onmiddellijk zo’n wagen weg zou doen.
De consumptiedrang is heel sterk. Mensen kopen vaak dingen die ze helemaal niet gebruiken. Het prettige effect van een nieuwe aankoop slijt snel . zelfs bij een auto duurt het niet langer dan een maand. Heel dure auto’s zijn trouwens duurzaam, omdat de eigenaar er nauwelijks mee durft te rijden.”
Helpen we het milieu om zeep, omdat we het materieel steeds beter krijgen?
“Natuurlijk. Wie echt duurzaam wil leven, moet eigenlijk terugkeren naar het bestaan van zijn ouders of grootouders: minder comfort, minder reizen naar het buitenland. En je moet bereid zijn het verschil bij te passen tussen een ‘gewoon’ en een milieuvriendelijk product. De manier van werken bij Albert Heijn is duurzamer dan bij Aldi, en dat zie je terug in de prijzen. Maar de burger heeft geen idee wat er allemaal bij de productieprocessen gebeurt.”
Bent u pessimistisch?
“Je moet realistisch zijn, en menselijk gedrag stemt nu eenmaal vaak somber. De consumptie blijft groeien, autogebruik en luchtverkeer nemen toe, huishoudens worden kleiner, als de koopkracht stijgt gaan we meer consumeren…. Bovendien zie je hoe in China en India de consumptie razendsnel toeneemt. China is nu het land met de meeste snelwegen na de Verenigde Staten. Dus de belasting van het milieu zet zeker door.
De samenleving is gek aan het worden, net een vliegwiel dat steeds harder gaat draaien. Niemand weet nog hoe je het moet stoppen.”
Een grimmig verhaal.
“Misschien zal de wal het schip keren. Als de benzineprijs omhoog schiet, gaan we minder rijden. Maar dan krijg je sociale ongelijkheid, want de rijken hoeven zich er weinig van aan te trekken. Je ziet nu al dat in gebieden waar de ene dag auto’s met een even, en de andere dag auto’s met een oneven nummer mogen rijden, mensen dat systeem ontduiken door een extra auto te kopen.”
Jan Schoormans (Foto: Hans Stakelbeek/FMAX)
‘De consument wil altijd meer’ heette de lezing die u dinsdag hield.
“In de Verenigde Staten wordt al decennia aan mensen gevraagd welke producten ze nodig denken te hebben om een goed leven te leiden. Die lijst wordt steeds langer. Hier is het niet anders.”
Is het moeilijk de burger te bewegen tot duurzaam consumeren?
“Zo consumeren dat er minder energie en grondstoffen worden verbruikt, daar is in principe iedereen voor. Maar de vrijheid om te kopen wat je wilt wordt als een grondrecht gezien, nauw vervlochten met je persoonlijke vrijheid. Neem de reacties op de inmiddels afgeblazen plannen om de ‘P.C. Hooft-tractors’ uit Nijmegen te bannen. Mensen waren woedend. Terwijl iedereen die even rationeel nadenkt onmiddellijk zo’n wagen weg zou doen.
De consumptiedrang is heel sterk. Mensen kopen vaak dingen die ze helemaal niet gebruiken. Het prettige effect van een nieuwe aankoop slijt snel . zelfs bij een auto duurt het niet langer dan een maand. Heel dure auto’s zijn trouwens duurzaam, omdat de eigenaar er nauwelijks mee durft te rijden.”
Helpen we het milieu om zeep, omdat we het materieel steeds beter krijgen?
“Natuurlijk. Wie echt duurzaam wil leven, moet eigenlijk terugkeren naar het bestaan van zijn ouders of grootouders: minder comfort, minder reizen naar het buitenland. En je moet bereid zijn het verschil bij te passen tussen een ‘gewoon’ en een milieuvriendelijk product. De manier van werken bij Albert Heijn is duurzamer dan bij Aldi, en dat zie je terug in de prijzen. Maar de burger heeft geen idee wat er allemaal bij de productieprocessen gebeurt.”
Bent u pessimistisch?
“Je moet realistisch zijn, en menselijk gedrag stemt nu eenmaal vaak somber. De consumptie blijft groeien, autogebruik en luchtverkeer nemen toe, huishoudens worden kleiner, als de koopkracht stijgt gaan we meer consumeren…. Bovendien zie je hoe in China en India de consumptie razendsnel toeneemt. China is nu het land met de meeste snelwegen na de Verenigde Staten. Dus de belasting van het milieu zet zeker door.
De samenleving is gek aan het worden, net een vliegwiel dat steeds harder gaat draaien. Niemand weet nog hoe je het moet stoppen.”
Een grimmig verhaal.
“Misschien zal de wal het schip keren. Als de benzineprijs omhoog schiet, gaan we minder rijden. Maar dan krijg je sociale ongelijkheid, want de rijken hoeven zich er weinig van aan te trekken. Je ziet nu al dat in gebieden waar de ene dag auto’s met een even, en de andere dag auto’s met een oneven nummer mogen rijden, mensen dat systeem ontduiken door een extra auto te kopen.”
Jan Schoormans (Foto: Hans Stakelbeek/FMAX)
Comments are closed.