Van snelweg naar stadsboulevard

Luchtvervuiling, geluidsoverlast, en snelwegen die stadsdelen van elkaar scheiden. Het samengaan van snelwegen en steden wordt met de toenemende drukte steeds minder vanzelfsprekend. Tegelijkertijd zullen opkomende trends als elektrisch en autonoom vervoer ook de inpassing van verkeersaders in de stad beïnvloeden.

Als gezamenlijk initiatief van het Deltas, Infrastructure & Mobility Initiative(Dimi) van de TU Delft en branchevereniging Nederlandse architectenbureaus (BNA Onderzoek) bedachten zeven ontwerpteams vanaf begin vorig jaar nieuwe oplossingen voor verkeersknooppunten en ringwegen bij Amsterdam, Rotterdam en Utrecht.

Die ontwerpen zijn, samen met verdiepende essays, opgenomen in het boek ‘Snelweg X Stad’ dat op woensdag 15 februari 2017 gepresenteerd wordt in de Berlagezaal van de faculteit Bouwkunde. Prof.dr.ir. Marcel Hertogh (faculteit CiTG en Dimi) en prof.ir. Nathalie de Vries (MRVDV en BNA) overhandigen het boek die middag aan Rijkswaterstaat.

Multidisciplinaire teams

Volgens projectmanager drs.ing. Hans de Boer (Dimi) raken de bekende oplossingen als het dure ondertunnelen van de snelweg of de aanleg van een extra ringweg uitgewerkt. Dat laatste leidt volgens hem alleen tot nog meer verstedelijking en een herhaling van de problemen over 10 tot 20 jaar.

Multidisciplinaire teams, bestaande uit onder meer architecten, stedenbouwkundigen, verkeerskundigen in interactie met ambtenaren van gemeente en Rijkswaterstaat, kregen daarom oplossingen te ontwerpen voor mobiliteit. Maar tegelijkertijd ook voor gebiedsontwikkeling, leefbaarheid, water, groen en duurzaamheid.

Parallel daaraan werkten bij Bouwkunde studententeams onder begeleiding van Bouwkunde-docente dr. Fransje Hooijmeijer in workshops aan onderdelen zoals ’toekomstige mobiliteit’ of ‘A13-Overschie’.

Ontstaan stadsboulevard

Als voorbeeld noemt projectmanager De Boer de noordrand van Rotterdam waar nu de A20 een harde scheiding vormt tussen Rotterdam-Noord en Schiebroek. Als door de verlengde A4 en de extra verbinding tussen A16 en A13 de verkeersdrukte op de A20 vermindert, kan daar de gemiddelde snelheid omlaag.

Tel daarbij op dat het vervoer in toenemende mate elektrisch wordt en het beeld ontstaat van een ‘stadsboulevard’ in plaats van een autosnelweg. Minder snelheid, minder geluid en minder uitlaatgassen maken de verkeersader meer benaderbaar.

Dat is ook de context van de schets die ontwerpgroep Mecanoo maakte van een parkachtige omgeving voor het Kleinpolderplein. Langs de stadsboulevard tussen Kleinpolderplein en Terbregseplein zou langs de A20 zelfs een hele nieuwe zone kunnen ontstaan met stadsgroen, woningbouw en publieke voorzieningen.

Futuristische visie

Futuristische visie

Futuristische visie

De toekomstvisie op het knooppunt A10 en Lelylaan in Amsterdam van ontwerpteam UNStudio toont meer een metropool. Een futuristische lichtgevende conus trekt de aandacht. Het is een parkeergarage en OV-knooppunt. Zulke transferia zullen naar verwachting een grote rol gaan spelen in de toekomstige stadsmobiliteit als overgang tussen stad en regio. Het knooppunt straalt van licht en energie, want behalve een parkeergarage is het gebouw ook een oplaadplek en een verdeelpunt van elektriciteit.

Hoe nu verder na de boekpresentatie? Een aantal locaties uit het boek wordt al geciteerd in het onderzoek voor het Meerjarenprogramma Infrastructuur, Ruimte en Transport ( MIRT) voor een betere bereikbaarheid van Rotterdam en Den Haag.

Ontwerpateliers

Voor Hans de Boer telt vooral dat de methode van het ‘ontwerpend onderzoek’ navolging krijgt. In het kader van het MIRT organiseren landelijke en lokale overheden nu ontwerpateliers met belanghebbenden en experts om ontwerpend tot breed gedragen oplossingen te komen voor ruimtelijke vraagstukken.

Voor beleidsmakers is dat wel spannend, denkt Hertogh. Door in dialoog te gaan met betrokkenen geeft een ambtenaar bij RWS of de gemeente een stuk van zijn autonomie op. “Dat voelt spannend en onzeker. Maar de oplossingen hebben meer waarde en krijgen meer waardering.”

Tijs van den Boomen, Hans de Boer, Jutta Hinterleitner (red.), ‘Snelweg X stad, De toekomst van de stedelijke ringweg’, paperback, 160 pagina’s, BNA onderzoek (NL) en Public Space (BE) 2017, 29,95 Euro. Verkrijgbaar in bouwshop bij Bouwkunde of via de BNA.

Video: Resilient infrastructure and environment door Fransje Hooijmeijer