Universiteiten in verzet tegen schrappen starters- en stimuleringsbeurzen

Translation in progress.

De universiteiten willen het toegezegde geld voor de starters- en stimuleringsbeurzen alsnog ontvangen en vinden dat de minister niet zomaar gemaakte afspraken kan verbreken. Daarom starten ze een juridische procedure tegen het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW), meldde Leids Universitair Weekblad Mare dinsdag.

‘Stabiliteit en voorspelbaarheid’

De beurzen werden in 2022 ingesteld in een bestuursakkoord tussen toenmalig minister van OCW Robbert Dijkgraaf (D66) en de Nederlandse universiteiten en hogescholen. Dat akkoord bevatte grote investeringen in het hoger onderwijs, bedoeld om ‘meer rust en ruimte’ in het stelsel te creëren door onder andere de werkdruk te verlagen en het aantal tijdelijke contracten te verminderen. De starters- en stimuleringsbeurzen moesten daarbij zorgen voor ‘een grotere stabiliteit en voorspelbaarheid’ van de onderzoeksfinanciering aan universiteiten.

Daarvoor boden de beurzen bedragen tot €300.000 die onderzoekers met een vaste aanstelling vrij konden besteden aan bijvoorbeeld onderzoekstijd, promovendi of faciliteiten. Het verschil zat in de toekenning: stimuleringsbeurzen konden worden toegekend aan alle universitair (hoofd-)docenten en hoogleraren, startersbeurzen waren specifiek voor beginnende universitair docenten.

In verzet of ‘in gesprek’?

In het akkoord spraken de onderwijsinstellingen met de minister af dat het ministerie voor deze beurzen tot en met 2030 jaarlijks €300 miljoen beschikbaar zou stellen. In praktijk bleken de afspraken weinig waard: de opvolger van minister Dijkgraaf, minister Eppo Bruins (NSC) besloot in 2024 alweer de beurzen te schrappen.

Toen de Eerste Kamer in april van dit jaar de begroting van OCW goedkeurde werd daarmee de afschaffing van de beurzen een feit, tot grote onvrede van de universiteiten. Tilburg University en de Radboud Universiteit lieten het er niet bij zitten, en kondigden aan juridische stappen te zullen zetten tegen het besluit. De TU voelde daar toen nog niks voor. De woordvoerder schreef dat de universiteit in plaats daarvan ‘in gesprek’ bleef met het ministerie.

Nadat het ministerie deze zomer het officiële besluit nam om de beurzen af te schaffen, heeft ook de TU Delft bezwaar aangetekend, samen met alle dertien andere Nederlandse universiteiten. Dit bevestigt Femke van Zijst, interim-woordvoerder van koepelorgaan Universiteiten van Nederland (UNL), aan Delta.

Voorlopig geen duidelijkheid

Erop rekenen dat de universiteiten gelijk krijgen, doet Van Zijst niet, vertelt ze desgevraagd, maar “er zijn signalen van specialisten die ons wel een goede kans geven”. Toch kan het nog lang duren voor er duidelijkheid is over de beurzen. De universiteiten moeten voor 8 december een ‘aanvullend bezwaar’ indienen met hun argumenten. Daarna heeft het ministerie tot maart 2026 om eventueel een nieuw besluit te nemen. Als de universiteiten dan nog niet tevreden zijn, kunnen ze in beroep gaan. “Pas dan kom je bij de rechter”, legt Van Zijst uit. Hoe snel een zaak bij de bestuursrechter verloopt, verschilt flink, maar ‘dat zou zomaar een half jaar kunnen duren’, volgens Van Zijst. Als laatste redmiddel kun je voor een hoger beroep nog naar de Raad van State. Van Zijst: “Dus voordat er echt duidelijkheid komt, zijn we zeker al een eind in 2026.”

Hoeveel geld de TU Delft misloopt door het afschaffen van de beurzen en welke gevolgen het voor de universiteit en onderzoeksgroepen zou hebben als de afschaffing wordt teruggedraaid, is onbekend. Ook is onduidelijk waarom de universiteit toch heeft besloten bezwaar te maken en of het bezwaar gevolgen heeft (gehad) voor de bezuinigingsplannen voor de komende jaren. Geen van de vragen die Delta hierover op dinsdag aan de universiteit heeft gesteld, zijn voor publicatie van dit artikel beantwoord.