‘TU profiteert van Europees aanbesteden’

Of is het beter om te spreken van: mág aanbieden?

Het kan gaan om de aanschaf van nieuw kantoormeubilair of computers, de inkoop van papier, maar ook om het uitbesteden van het ramenwassen of het neerzetten van bijvoorbeeld een nieuwe bibliotheek: als de TU overgaat tot aankoop van zaken of het huren van diensten boven een bepaald bedrag, is zij verplicht om dit in alle EG-landen bekend te maken. De TU is gehouden om met de goedkoopste óf economisch meest voordelige aanbieder in zee te gaan. Dat is in het kort Europees aanbesteden. De richtlijnen hiervoor zijn opgesteld door de Europese Commissie en bedoeld om de vrije concurrentie binnen de EG te stimuleren. Ze gelden voor alle overheidsinstanties.

De Delftse specialisten op het gebied van Europees aanbesteden zijn na de ‘ontvlechting’ van het Bureau ondergebracht in de Centrale Inkoop Service Unit (CISU) in oprichting van het Universitair Service Centrum. De afdeling wordt gecoördineerd door het hoofd van de Centrale Financiële Administratie, T. Brouwer, maar het echte werk wordt volgens hem gedaan door de heren Schaareman en Gangadin.

De voornaamste taak van de CISU zal voorlopig de Europese aanbesteding zijn. Schaareman en Gangadin verdiepen zich volop in de financiële en juridische aspecten van de regelgeving. Eén ding moet volgens hen duidelijk zijn: de CISU koopt zelf niet in, bestelt zelfs niet eens. Dat doen de beheerseenheden nog altijd zelf. De CISU verzamelt alle mogelijke gegevens over Europese aanbesteding en adviseert en ondersteunt de TU of de clusters bij de inkoop.
Verlinken

,,Als het gaat om het uitvoeren van werken”, legt Gangadin uit, ,,geldt er een minimumbedrag van elf miljoen gulden. Voor inkoop van goederen en diensten moet er vanaf 270-duizend gulden al Europees aanbesteed worden. Een bedrijf als de TU moet dan de opdracht publiceren in het ‘Supplement op het Publicatieblad’, dat in alle lidstaten wordt verspreid.”

Maar kan de universiteit niet onder die verplichting uitkomen door een grote opdracht bijvoorbeeld op te splitsen in veel kleine opdrachten, die alle onder het kritische minimumbedrag vallen? Gangadin: ,,Dat is niet toegestaan. Het gaat om jaarbedragen, dus altijd om de som van alle bedragen die uitgegeven zijn aan een bepaald soort dienst of product. En dat wordt gecontroleerd. Door de EG, maar tegenwoordig schieten er ook adviesbedrijfjes uit de grond die zich gespecialiseerd hebben in het ‘verlinken’ van overheden die verzaken om Europees aan te besteden.”

,,Maar eigenlijk willen we als TU helemaal niet onder dieverplichting uitkomen”, voegt Schaareman toe. ,,Want als opdrachtgever profiteer je van deze regel doordat je altijd de economisch meest voordelige oplossing aangeboden krijgt, ook al komt die uit Zuid-Italië. En een ander voordeel is dat je ‘slim’ kunt inkopen door bijvoorbeeld apparatuur op te splitsen in componenten en die dan aan te besteden. Door de componenten apart in te kopen kun je soms voordeliger uitkomen dan wanneer je het produkt als geheel had moeten aanbesteden.”
Discriminatie

Natuurlijk is er altijd sturing mogelijk. Als er bijvoorbeeld een Cray-supercomputer moet komen, is de TU verplicht om Europees aan te besteden. Maar er worden dusdanige eisen aan zo’n computer gesteld dat geen enkel Europees bedrijf dat kan leveren. Later kan de gewenste Cray alsnog gekocht worden in de Verenigde Staten. Voor het verwoorden van de juiste criteria en het manoeuvreren binnen de toegestane marges heb je deskundigen nodig.

,,Door middel van je selectiecriteria kun je dus keuzes beïnvloeden, maar openlijke discriminatie is verboden”, zegt Gangadin. ,,Je mag bijvoorbeeld niet bij voorbaat stellen dat je product van Nederlandse makelij moet zijn. Maar in de praktijk weet je dat het niet waarschijnlijk is dat een Spaans bedrijf elke maand je ramen komt lappen.”

Met Europees aanbesteden is fraude moeilijker geworden; omkooppraktijken en steekpenningen bij het binnenhalen van opdrachten zullen minder vaak voorkomen doordat aanbestedingen openbaar worden gemaakt.

Schaareman en Gangadin zijn volop bezig om jurisprudentie over het aanbesteden te verzamelen. Schaareman: ,,Dat moet goed bestudeerd worden, want in het geval van aanbestedingen is het een kostbare aangelegenheid om van je eigen fouten te moeten leren. De kennis die nu aanwezig is bestaat grotendeels uit jurisprudentie; dat geeft aan dat het specialisme van Europees aanbesteden eigenlijk overal nog in de kinderschoenen staat.”

Eigenlijk is het al sinds 1971 verplicht, maar pas na de eenwording van Europa wordt het serieus genomen: Europees aanbesteden. Ook de TU moet haar grote projecten op de Europese markt aanbieden. Of is het beter om te spreken van: mág aanbieden?

Het kan gaan om de aanschaf van nieuw kantoormeubilair of computers, de inkoop van papier, maar ook om het uitbesteden van het ramenwassen of het neerzetten van bijvoorbeeld een nieuwe bibliotheek: als de TU overgaat tot aankoop van zaken of het huren van diensten boven een bepaald bedrag, is zij verplicht om dit in alle EG-landen bekend te maken. De TU is gehouden om met de goedkoopste óf economisch meest voordelige aanbieder in zee te gaan. Dat is in het kort Europees aanbesteden. De richtlijnen hiervoor zijn opgesteld door de Europese Commissie en bedoeld om de vrije concurrentie binnen de EG te stimuleren. Ze gelden voor alle overheidsinstanties.

De Delftse specialisten op het gebied van Europees aanbesteden zijn na de ‘ontvlechting’ van het Bureau ondergebracht in de Centrale Inkoop Service Unit (CISU) in oprichting van het Universitair Service Centrum. De afdeling wordt gecoördineerd door het hoofd van de Centrale Financiële Administratie, T. Brouwer, maar het echte werk wordt volgens hem gedaan door de heren Schaareman en Gangadin.

De voornaamste taak van de CISU zal voorlopig de Europese aanbesteding zijn. Schaareman en Gangadin verdiepen zich volop in de financiële en juridische aspecten van de regelgeving. Eén ding moet volgens hen duidelijk zijn: de CISU koopt zelf niet in, bestelt zelfs niet eens. Dat doen de beheerseenheden nog altijd zelf. De CISU verzamelt alle mogelijke gegevens over Europese aanbesteding en adviseert en ondersteunt de TU of de clusters bij de inkoop.
Verlinken

,,Als het gaat om het uitvoeren van werken”, legt Gangadin uit, ,,geldt er een minimumbedrag van elf miljoen gulden. Voor inkoop van goederen en diensten moet er vanaf 270-duizend gulden al Europees aanbesteed worden. Een bedrijf als de TU moet dan de opdracht publiceren in het ‘Supplement op het Publicatieblad’, dat in alle lidstaten wordt verspreid.”

Maar kan de universiteit niet onder die verplichting uitkomen door een grote opdracht bijvoorbeeld op te splitsen in veel kleine opdrachten, die alle onder het kritische minimumbedrag vallen? Gangadin: ,,Dat is niet toegestaan. Het gaat om jaarbedragen, dus altijd om de som van alle bedragen die uitgegeven zijn aan een bepaald soort dienst of product. En dat wordt gecontroleerd. Door de EG, maar tegenwoordig schieten er ook adviesbedrijfjes uit de grond die zich gespecialiseerd hebben in het ‘verlinken’ van overheden die verzaken om Europees aan te besteden.”

,,Maar eigenlijk willen we als TU helemaal niet onder dieverplichting uitkomen”, voegt Schaareman toe. ,,Want als opdrachtgever profiteer je van deze regel doordat je altijd de economisch meest voordelige oplossing aangeboden krijgt, ook al komt die uit Zuid-Italië. En een ander voordeel is dat je ‘slim’ kunt inkopen door bijvoorbeeld apparatuur op te splitsen in componenten en die dan aan te besteden. Door de componenten apart in te kopen kun je soms voordeliger uitkomen dan wanneer je het produkt als geheel had moeten aanbesteden.”
Discriminatie

Natuurlijk is er altijd sturing mogelijk. Als er bijvoorbeeld een Cray-supercomputer moet komen, is de TU verplicht om Europees aan te besteden. Maar er worden dusdanige eisen aan zo’n computer gesteld dat geen enkel Europees bedrijf dat kan leveren. Later kan de gewenste Cray alsnog gekocht worden in de Verenigde Staten. Voor het verwoorden van de juiste criteria en het manoeuvreren binnen de toegestane marges heb je deskundigen nodig.

,,Door middel van je selectiecriteria kun je dus keuzes beïnvloeden, maar openlijke discriminatie is verboden”, zegt Gangadin. ,,Je mag bijvoorbeeld niet bij voorbaat stellen dat je product van Nederlandse makelij moet zijn. Maar in de praktijk weet je dat het niet waarschijnlijk is dat een Spaans bedrijf elke maand je ramen komt lappen.”

Met Europees aanbesteden is fraude moeilijker geworden; omkooppraktijken en steekpenningen bij het binnenhalen van opdrachten zullen minder vaak voorkomen doordat aanbestedingen openbaar worden gemaakt.

Schaareman en Gangadin zijn volop bezig om jurisprudentie over het aanbesteden te verzamelen. Schaareman: ,,Dat moet goed bestudeerd worden, want in het geval van aanbestedingen is het een kostbare aangelegenheid om van je eigen fouten te moeten leren. De kennis die nu aanwezig is bestaat grotendeels uit jurisprudentie; dat geeft aan dat het specialisme van Europees aanbesteden eigenlijk overal nog in de kinderschoenen staat.”