Studenten naar de rechter

Over een week of zes zal de dagvaarding binnenkomen bij het ministerie van OCW, schat voorzitter Sebastiaan Hameleers van het Interstedelijk Studenten Overleg. Het ISO stapt samen met de Landelijke Studenten Vakbond en de Landelijke Kamer van Verenigingen naar de rechter.

Geen regeling voor huidige langstudeerders

De organisaties vinden dat de maatregelen in de wet ‘groot onrecht doen aan duizenden studenten in Nederland’. Ze hebben advocatenkantoor Stibbe in de arm genomen om de procedure voor hen te voeren.

Vanaf september 2012 moeten studenten drieduizend euro extra collegegeld betalen als ze meer dan een jaar zijn uitgelopen in hun eerste bachelor- of masteropleiding. “Deze wet zou op zijn minst een regeling moeten bevatten voor studenten die al vertraging hebben opgelopen voordat de wet er kwam”, vindt Hameleers. Met deze wet verandert het kabinet volgens hem de spelregels tijdens de wedstrijd.

Onlangs werd bekend dat op sommige hogescholen studenten wel erg gemakkelijk hun bul krijgen. In een aantal gevallen ging het zelfs zo ver dat studenten die zonder het afronden van hun scriptie vertrokken waren richting de arbeidsmarkt of uitkering, werden overgehaald door hun voormalige docenten om met terugwerkende kracht hun studie af te ronden door op te sturen ‘wat ze nog hadden liggen’. Een onafgeronde scriptie in combinatie met enige werkervaring was voor de desbetreffende hogescholen voldoende bewijs om ze te betitelen als hbo-waardig. En voor een praktijkgerichte opleiding als het hbo is een dergelijke handelswijze eigenlijk wel passend. In ieder geval tonen de hogescholen hiermee aan dat de kwaliteit van het onderwijs niet alleen afhankelijk is van de kwaliteit en inzet van de student maar dat ook de docenten daarop van invloed zijn. Een docent die een student overhaalt om toch maar wat op te sturen en vervolgens na een gesprekje met de student overgaat tot het uitreiken van een diploma is in ieder geval ‘klantgericht’. Maar je oren laten hangen naar een student kan nooit bevorderlijk zijn voor de kwaliteit van het onderwijs. Al moet gezegd worden dat in al deze gevallen de hbo-docenten meer luisterden naar de financiële prikkels dan naar hun eigen geweten, ervaring en verstand om vast te stellen of een student een hbo-titel verdient. Iemand laten zakken voor zijn afstudeerscriptie is blijkbaar voor hogescholen niet meer te betalen.

De vraag is natuurlijk of deze praktijken ook voorkomen op universiteiten in het algemeen en op de TU Delft in het bijzonder. Hoewel nader onderzoek natuurlijk altijd vereist is denk ik dat we ons af moeten vragen waarom het niet op onze universiteit zou voorkomen. Ook wij worden geprikkeld door financiële incentives, crisis of niet. Een onderwijsfinancieringssysteem waarin onderwijs vergoed wordt op basis van het aantal studenten dat een vak haalt of afstudeert, motiveert niet tot een uiterst kritische houding ten opzichte van studenten. Hoe graag, het moet gezegd worden, studenten dat zelf ook zouden willen. Gelukkig, zo heb ik begrepen, wil demissionair staatssecretaris van onderwijs Marja van Bijsterveldt weer teruggaan naar de situatie waarin bekostiging plaatsvindt op basis van het aantal ingeschreven studenten. Hierdoor zouden we weer gaan naar een normalere situatie waarin universiteiten en hogescholen veel moeite doen om studenten aan te trekken om ze vervolgens het vuur aan de schenen te leggen zodat iedere afgestudeerde weer echt trots kan zijn op zijn of haar diploma en zich niet moet verdedigen naar toekomstige werkgevers en sceptische familieleden die denken dat je zo’n papiertje krijgt bij de aanschaf van twee pakjes boter.
Ook ik ben lid geweest van een examencommissie van een scriptant waarover gerede twijfels waren. Maar goed, een opdringerige opleidingsdirecteur en het feit dat ook wetenschappers leiden aan cognitieve dissonantie (‘ach, we kunnen best goede en interessante dingen halen uit zijn werk’), zorgden er uiteindelijk voor dat de student zich toch voldoende verbeterde en het voordeel van de gerede twijfel kreeg. En zesjes moeten ook worden gegeven.
Waar het om gaat is dat zolang het ministerie van onderwijs het een teken van slechte onderwijskwaliteit vindt als te weinig studenten afstuderen en er (daarom) ‘afstudeerbonussen’ worden uitgekeerd, de onderwijskwaliteit niet bevorderd wordt. Liever een arme, goede opleiding dan een rijke, slechte.

Patrick van der Duin is toekomstonderzoeker bij de sectie technology, strategy and entrepeneurship van de faculteit Techniek, Bestuur en Management.