‘Studenten houden bij ons meer geld over’

Het CDA wil als een van de weinige partijen de basisbeurs behouden. Is dat een breekpunt?

“Tja, een grote meerderheid in de Kamer wil er vanaf. Maar dat was tijdens de vorige verkiezingen ook zo, en toen is het er ook niet van gekomen. Wij zijn niet zo van de stoere taal, soms moet er water bij de wijn. Maar voor mij is het behoud van de basisbeurs echt heel belangrijk. Studenten hebben de afgelopen tijd moeten inleveren, maar nu is het ook genoeg. Jonge mensen worden al met enorme lasten opgezadeld: een hoge staatsschuld, meer AOW’ers, oplopende zorgkosten. Voor mij is het een fundamenteel punt dat daar niet nog een individuele studieschuld bovenop komt.”

Het CDA is wel de uitvinder van de langstudeerboete. Die willen andere partijen juist van tafel hebben.

“De langstudeerboete is veel eerlijker dan een leenstelsel. Een minderheid van de studenten loopt meer dan één jaar uit bij zijn opleiding. Wij zeggen: als je er zolang over doet, dan krijg je minder subsidie van de overheid. Veel studenten begrijpen dat. De pijn zat vooral bij de plotse invoering van de langstudeerboete en die is uiteindelijk om die reden ook een jaar uitgesteld. Overigens, er is niks sociaals aan een leenstelsel. Dat is een mooi etiket voor een schuld die je gewoon zult moeten afbetalen. Een langstudeerboete is bovendien veel goedkoper dan het inleveren van je basisbeurs. Studenten houden bij ons echt meer geld over.”

Jullie waren erg kritisch over het PvdA-plan om technische studies gratis te maken, maar in het CDA-verkiezingsprogramma staat dat jullie technische studies en lerarenopleidingen goedkoper willen maken.

“Ja, dat PvdA-plan vonden wij echt oliedom. Dan gooi je de poorten open voor studenten die het voor het geld doen en uiteindelijk uitvallen. Wij denken dat je met verschillende tarieven een signaal kunt afgeven aan studiekiezers, maar de keuze uitdrukkelijk aan hen laat. Als je opleidingen in sectoren met langdurige tekorten, zoals de zorg, transport, bèta en techniek, een paar honderd euro goedkoper maakt en studies die écht opleiden voor de bijstand wat duurder, dan laat je zien waar studenten meer of minder gewenst zijn. Zo’n maatregel kost bovendien niets: voor de meeste studies blijven de bedragen hetzelfde en de hoge en lage tarieven kun je tegen elkaar wegstrepen. In overleg met werkgevers en arbeidsmarktonderzoekers gaan we bepalen voor welke opleidingen dit precies moet gelden.”

Sommige partijen willen het verhoogde collegegeld voor tweede studies ongedaan maken. Krijgen ze steun van het CDA?

“Nee. Het was een bewuste keuze van het laatste kabinet Balkenende om nog maar één bachelor en één master te bekostigen. We moeten het onderwijsbudget nu eenmaal zo effectief mogelijk inzetten. Wel is er een helder plan nodig voor de pre-masters, dat is nu een soort schemergebied.”

In het CDA-verkiezingsprogramma wordt een lans gebroken voor selectie aan de poort. Mogen straks alleen de beste studenten naar bijvoorbeeld een lerarenopleiding?

“Wij zijn inderdaad voor meer selectiemogelijkheden bij opleidingen. Dat vinden wij eerlijker dan loting. Maar het gaat ons er vooral om dat studenten op de juiste plek terechtkomen, dat hun vooropleiding en hun interesses aansluiten bij de opleiding die ze gaan volgen. Wij zijn dus niet van plan om op die manier een Harvard aan de Maas of een Oxford aan de Amstel te creëren.”

De nadruk lag deze kabinetsperiode erg op onderzoek in de topsectoren, moet er niet meer geld naar fundamenteel onderzoek?

“De topsectoren moeten zeker blijven, maar er moet daarnaast meer ruimte komen voor fundamenteel onderzoek. Wij gaan daar ook echt in investeren. Hoeveel zal blijken na de doorrekening van ons programma door het Centraal Planbureau.”