Schieten op hagel

Fruittelers zijn blij met het hagelkanon. Het zou hun oogst behoeden voor verwoestende hagelbuien. Maar geeft het apparaat wel het resultaat dat de producent belooft? Wolkenonderzoeker dr.ir. Herman Russchenberg van het International Research Centre for Telecommunications and Radar (IRCTR) van de TU Delft zet zijn vraagtekens bij de werking van het apparaat. Volgens hem baseert Inopower zich op “flinterdunne statistiek en flinterdunne fysica.”

Hagel ontstaat doordat waterdruppeltjes zich door de luchtcirculatie binnen een wolk verplaatsen tussen warmere en koudere luchtlagen. De druppeltjes bevriezen als ze stijgen en ontdooien als ze later weer in een lager gelegen – warme – luchtlaag terechtkomen. Als de luchtstroom in de wolk sterk genoeg is, krijgen de bevroren druppels echter geen kans om te ontdooien voordat ze opnieuw richting de koudere luchtlaag geblazen worden. Steeds meer ijskristallen hechten zich aan het ijsklompje en zodra het klompje zwaar genoeg is, ontsnapt het aan de luchtcirculatie binnen de wolk en valt het als hagel naar de aarde.

Inopower claimt dat het uitzenden van schokgolven de dynamica van de wolk verstoort en zo de vorming van hagelstenen tegengaat. Deze verstoring zou optreden doordat de scheiding van elektrische lading in de onweerswolk door de schokgolven opgeheven zou worden. “Dit verhaal is erg ondoorzichtig”, meent Russchenberg. “Op de website van dit bedrijf wordt gesteld dat de schokgolven een ‘ioniserend effect’ hebben. Maar de schokgolven zijn geluidsgolven en die hebben dat effect helemaal niet.” Bovendien heeft het verstoren van de opbouw van lading in een onweerswolk geen gevolg voor de vorming van hagel. Russchenberg: “Bij donder en bliksem vinden er in een onweerswolk ook elektrische ontladingen plaats, maar toch blijft er gewoon hagel vallen.”

Los van de theoretische kanttekeningen bij de werking van het hagelkanon, is het praktisch gezien moeilijk om aan te tonen of gebruik van het apparaat effect heeft. Onweer met hagel komt maar zelden voor in Nederland. Hagelkanonnen kunnen daarom moeilijk worden getest en er zijn dan ook geen betrouwbare statistieken waarmee de effectiviteit van het apparaat onderbouwd kan worden. Russchenberg snapt wel dat het apparaat desondanks aftrek vindt onder de fruittelers. “Zij hebben gewoon veel last van hagel en willen er graag iets tegen doen. Als iemand zo’n apparaat twee keer aanzet en de hagel blijft uit, dan denkt hij al snel: kijk het apparaat werkt!”

Of het optimisme van de fruittelers beloond zal worden, blijft de vraag. Ruim honderd jaar geleden werd al geëxperimenteerd met het uitzenden van schokgolven om hagel onschadelijk te maken. De techniek raakte bij gebrek aan succes uit gebruik. De toekomst zal uitwijzen of het moderne hagelkanon hetzelfde lot beschoren is.

Fruittelers zijn blij met het hagelkanon. Het zou hun oogst behoeden voor verwoestende hagelbuien. Maar geeft het apparaat wel het resultaat dat de producent belooft? Wolkenonderzoeker dr.ir. Herman Russchenberg van het International Research Centre for Telecommunications and Radar (IRCTR) van de TU Delft zet zijn vraagtekens bij de werking van het apparaat. Volgens hem baseert Inopower zich op “flinterdunne statistiek en flinterdunne fysica.”

Hagel ontstaat doordat waterdruppeltjes zich door de luchtcirculatie binnen een wolk verplaatsen tussen warmere en koudere luchtlagen. De druppeltjes bevriezen als ze stijgen en ontdooien als ze later weer in een lager gelegen – warme – luchtlaag terechtkomen. Als de luchtstroom in de wolk sterk genoeg is, krijgen de bevroren druppels echter geen kans om te ontdooien voordat ze opnieuw richting de koudere luchtlaag geblazen worden. Steeds meer ijskristallen hechten zich aan het ijsklompje en zodra het klompje zwaar genoeg is, ontsnapt het aan de luchtcirculatie binnen de wolk en valt het als hagel naar de aarde.

Inopower claimt dat het uitzenden van schokgolven de dynamica van de wolk verstoort en zo de vorming van hagelstenen tegengaat. Deze verstoring zou optreden doordat de scheiding van elektrische lading in de onweerswolk door de schokgolven opgeheven zou worden. “Dit verhaal is erg ondoorzichtig”, meent Russchenberg. “Op de website van dit bedrijf wordt gesteld dat de schokgolven een ‘ioniserend effect’ hebben. Maar de schokgolven zijn geluidsgolven en die hebben dat effect helemaal niet.” Bovendien heeft het verstoren van de opbouw van lading in een onweerswolk geen gevolg voor de vorming van hagel. Russchenberg: “Bij donder en bliksem vinden er in een onweerswolk ook elektrische ontladingen plaats, maar toch blijft er gewoon hagel vallen.”

Los van de theoretische kanttekeningen bij de werking van het hagelkanon, is het praktisch gezien moeilijk om aan te tonen of gebruik van het apparaat effect heeft. Onweer met hagel komt maar zelden voor in Nederland. Hagelkanonnen kunnen daarom moeilijk worden getest en er zijn dan ook geen betrouwbare statistieken waarmee de effectiviteit van het apparaat onderbouwd kan worden. Russchenberg snapt wel dat het apparaat desondanks aftrek vindt onder de fruittelers. “Zij hebben gewoon veel last van hagel en willen er graag iets tegen doen. Als iemand zo’n apparaat twee keer aanzet en de hagel blijft uit, dan denkt hij al snel: kijk het apparaat werkt!”

Of het optimisme van de fruittelers beloond zal worden, blijft de vraag. Ruim honderd jaar geleden werd al geëxperimenteerd met het uitzenden van schokgolven om hagel onschadelijk te maken. De techniek raakte bij gebrek aan succes uit gebruik. De toekomst zal uitwijzen of het moderne hagelkanon hetzelfde lot beschoren is.