‘Renovatie duurzamer en goedkoper dan sloop’

De Franse architecte Anne Lacaton is een idealist. Zoveel kan wel gezegd worden na haar eerste openbare lezing als visiting professor aan de faculteit Bouwkunde dinsdag 20 september in een bomvolle Oostserre. Lacaton verzet zich tegen het idee dat de grote woonkolossen uit jaren zestig en zeventig van de twintigste eeuw onleefbaar zijn. Sloop is volgens haar in veel gevallen niet nodig.

Lacaton wil niet alleen kijken naar wat er mis is in die gebouwen, vertelde zij, maar juist hun kwaliteiten benoemen. Ze bekijkt ze niet van buitenaf. Dan zie je volgens haar alleen problemen, eenvormigheid en saaiheid. Nee, zei ze: “Ga naar binnen, bekijk alles van heel dichtbij. Kijk hoe bewoners erin wonen, waar muren weg kunnen, waar licht naar binnen kan.” En verander de gebouwen vervolgens, breid ze zo uit dat ze weer decennialang mee kunnen. ‘Re-use, never demolish’ is niet voor niets het credo van haar architectenbureau Lacaton&Vassal.

Het blijft niet bij woorden alleen. Tijdens haar lezing liet Lacaton vele voorbeelden zien van haar werk: oude fabriekshallen die nu dienst doen als werk- en expositieruimte voor jonge kunstenaars, een schoolgebouw dat opnieuw tot leven is gewekt, een al jaren leegstaand museum dat met relatief minimale middelen weer gebruikt kan worden.

Goedkoper

Goedkoper

Goedkoper

Maar het meest gepassioneerd vertelde Lacaton over woningen. Die zijn immers voor iedereen belangrijk. En er zijn er veel die toe zijn aan renovatie. “Het is een algemeen geaccepteerd idee dat sloop en nieuwbouw goedkoper zijn dan renovatie. Dat is een verkeerd idee. Slopen is fout. Transformatie is duurzamer en goedkoper.”

Lacaton kan dat hard maken met cijfers. Voor een gigantisch wooncomplex van 530 huurappartementen in Bordeaux maakte haar bureau bijvoorbeeld een renovatieplan, waarbij één gevel totaal werd vervangen, terwijl de bewoners in hun huizen bleven. Op de plaats van de oude gevel kwam over alle verdiepingen een aanbouw van vier meter diep, bestaande uit een wintertuin (een soort serre) en een balkon.

De bewoners kregen zo een veel grotere, beter geïsoleerde woning, die op allerlei manieren opnieuw ingedeeld kon worden. Kosten: 45 duizend euro per woning. Veel minder dan een nieuwbouwwoning, die volgens Lacaton al gauw 150 duizend euro kost. En nog een aanbeveling voor Lacaton: de huurprijs bleef gelijk, mede doordat de verhuurder veel investeringen bespaard bleven en de energiekosten lager werden.

EWI-hoogbouw

EWI-hoogbouw

EWI-hoogbouw

Dat belooft wat voor de hoogbouw van EWI. Dat gemeentelijke monument voldoet niet meer aan de eisen van de faculteit, die wil verhuizen. Sloop is al meerdere malen als serieuze optie genoemd. Maar wellicht dat het toch anders kan. In een bouwkunde-ontwerpstudio die dit semester loopt, moeten masterstudenten ontwerpen maken voor het gebouw als studentencentrum met appartementen. De studio is één van de vele projecten waaraan Lacaton in Delft een bijdrage zal leveren.

Lacatons professorschap is ondergebracht bij de afdeling heritage & architecture. Die hoopt volgens hoogleraar Wessel de Jonge dat zoveel mogelijk mensen op de faculteit gebruik zullen maken van de kennis en kunde van de architecte. Om zo nieuwe verbanden te smeden en het belang van een goede omgang met architectonisch erfgoed meer naar voren te laten komen.

Dat is volgens De Jonge hard nodig: 75 procent van de gebouwen in Nederland dateert van na de Tweede Wereldoorlog en achttien miljoen vierkante meter kantoorruimte staat leeg. “Een architect kijkt met andere ogen. Dat is een kwaliteit. Want we hebben onortodoxe en creatieve oplossingen nodig.”