Rathenau: ‘Universiteiten moeten beter voor hun jonge onderzoekers zorgen’

De positie van postdoc-onderzoekers is kwetsbaar: ondersteuning is nodig, concludeert het Rathenau Instituut in een donderdag verschenen onderzoek naar startende onderzoekers aan universiteiten en universitair medisch centra.

Het instituut echoot eerdere conclusies van de OESO. Deze internationale organisatie voor economische samenwerking en ontwikkeling constateerde in 2021 dat jonge onderzoekers vaak tijdelijke contracten hebben. De druk is hoog om resultaten te publiceren en onderzoeksgeld op te halen, anders kunnen ze niet binnen de academie blijven werken.

Begeleiding

De overheid heeft de laatste paar jaar ingezet op meer vaste financiering en meer vaste banen in het hoger onderwijs. Of startende onderzoekers dat in de praktijk al merken, wordt uit het rapport niet duidelijk.

Het Rathenau Instituut deed eerder onderzoek naar de drijfveren van onderzoekers en docenten. Het zag daarin aanleiding om beter naar beginnende onderzoekers te kijken. Behalve naar postdocs keek het instituut naar promovendi en hbo-onderzoekers.

Voor postdocs en promovendi geldt dat ze gebaat zijn bij betere begeleiding en meer duidelijkheid over de eisen waaraan ze moeten voldoen. Het Rathenau Instituut citeert eerder onderzoek waaruit blijkt dat goede begeleiding bijdraagt aan minder mentale problemen bij promovendi en postdocs.

Erkennen en waarderen

Ook moeten universiteiten postdocs ‘vaker een contractverlenging aanbieden wanneer hun project vertraging oploopt door bijvoorbeeld zwangerschap of ziekte’, staat in het rapport.

De onzekerheid over hun carrièreperspectief trekt een forse wissel op het privéleven van postdocs, vertellen de jonge onderzoekers aan het Rathenau Instituut. Het kopen van een huis komt op de lange baan, vrouwen stellen hun kinderwens uit en hobby’s, sociale contacten en sportactiviteiten staan onder druk.

Van het programma Erkennen en waarderen zeggen postdocs en promovendi nog niet veel te merken. Met dit in 2019 gestarte programma willen universiteiten zorgen voor minder publicatiedruk en meer waardering voor bijvoorbeeld de onderwijstaken van onderzoekers. De helft van de promovendi kent het programma niet. Soms zeggen hun begeleiders dat het programma niet op hen van toepassing is.

Hbo

De hbo-onderzoekers die het Rathenau Instituut sprak zitten met andere problemen. Zij hebben het gevoel van grote waarde te zijn voor de praktijk die ze onderzoeken, maar bij onderzoeksfinanciers en collega-onderzoekers van de universiteit bemerken ze onderwaardering, schrijft het Rathenau Instituut.

Hbo-onderzoekers hebben ook last van gebrekkige onderzoeksfaciliteiten, zoals beperkte toegang tot wetenschappelijke tijdschriften. Verder zouden ze worstelen met de onduidelijke definitie van praktijkgericht onderzoek zelf.

HOP, Olmo Linthorst