​Proefschriften plagiaatvrij

Van de 351 promoties dit jaar zijn tot nu toe 198 (56%) proefschriften gescand met software van iThenticate. De scan is sinds januari een verplicht onderdeel in het promotiereglement, maar in de eerste maanden werd niet elk proefschrift aangeboden. Promotoren krijgen een oproep dat alsnog te laten doen.

De plagiaatscans worden uitgevoerd door het Repository team van de TU Delft Library. De software van iThenticate maakt inzichtelijk welke overeenkomsten er zijn met teksten in wetenschappelijke databases van onder andere Elsevier, Springer, IEEE, Nature en Wiley. Na de scan ontvangt de promotor een link waarmee is in te loggen bij iThenticate, om het resultaat van de scan te beoordelen.

Afhankelijk van het resultaat kan een promotor: óf het proefschrift goedkeuren en de promovendus vragen nog wat kleine verbeteringen aan te brengen, óf de promovendus vragen substantiële verbeteringen in het proefschrift aan te brengen en dit opnieuw scannen, óf het proefschrift afkeuren en dat melden bij de rector – voorzitter van het College voor Promoties – plus de directeur van de facultaire graduate school.

Dat laatste heeft conrector Peter Wieringa nog niet meegemaakt. “Als je aanwijzingen hebt dat een promovendus wat slordig is geweest, wijs je hem daarop. Het wordt pas ernstig als je er meermaals op hebt moeten wijzen, dan schaal je op. Wanneer kom je erachter dat het moedwillig is? Dat is een grijs gebied.”

Volgens Wieringa spelen cultuurverschillen vaak een rol. “In de Aziatische cultuur is bronvermelding nog niet zo vanzelfsprekend. Met name studenten zijn er nog niet zo bekend mee.” De auteur moet in ieder geval transparant zijn in wat nieuwe informatie is en wat al eerder gebruikt is, vindt Wieringa. “En je moet verwijzen naar eigen eerder onderzoek. ‘Zelfplagiaat’ is niet een term die we omarmen, maar je moet goed vermelden dat je een methode eerder hebt beschreven in een ander artikel.”

Het scanprogramma is ook te gebruiken voor incidentele zaken. Zo werd prof.dr.ir. Jerry Westerweel getipt door een bezoeker in zijn lab over een geval van plagiaat. “Dit geval was nogal duidelijk omdat het een letterlijke kopie was van een artikel van mijn voorganger en een promovendus”, zegt Westerweel. “Dit artikel was niet in een mainstream tijdschrift gepubliceerd. Ik heb het idee dat de pleger wellicht daarom dit artikel had geplagieerd, omdat het reviewers niet direct bekend zou voorkomen.” Elsevier heeft het artikel van de plagiaatpleger uiteindelijk teruggetrokken.

Overigens checkt het scanprogramma alleen Engelstalige teksten. Teksten die uit een andere taal naar het Engels zijn vertaald, merkt het programma niet op als zijnde plagiaat. Verder scant het niet op afbeeldingen en grafieken.