Campus

Potok’s irrieële feiten van ‘De familie Slepak’

Opmerkelijk veel schrijvers kunnen bogen op een joodse achtergrond. Er zijn echter maar weinigen die het joodse volk en hun wedervaren zo expliciet thematiseren als de Amerikaanse auteur Chaim Potok.

Ter gelegenheid van de vertaling van zijn nieuwste roman ‘The Gates of November% was hij afgelopen zondag op uitnodiging van boekhandel Huyser te gast in de Delftse synagoge.


Figuur 1 Chaim Potok

Maar liefst zes jaar heeft Chaim Potok (1929) naar eigen zeggen gewerkt aan zijn boek ‘The Gates of November%, in het Nederlands vertaald onder de titel ‘De familie Slepak%. Dat zal niet overdreven zijn, want de research die hij ervoor heeft moeten plegen is niet mis. Het boek geeft een nauwgezet verslag van de levensgeschiedenis van een joodse familie van wie de vader als Bolsjewiek een belangrijke rol speelde in het apparaat van de Sovjet-Unie en wiens zoon zich uiteindelijk ontpopt als een dissident.

‘De familie Slepak% is dan ook geen roman in de traditionele zin van het woord, omdat het grotendeels berust op waar gebeurde feiten. Potok, die in 1967 debuteerde met ‘The Chosen% dat mede door de verfilming een wereldwijd succes werd, en die nadien nog vele andere bestsellers schreef, vertoont ondanks de zware arbeid die hij heeft verricht geen spoor van vermoeidheid. Op montere wijze en met de typische verbale power van een New Yorker geeft hij in het kort tekst en uitleg over zijn werk als schrijver.

,,Vroeger dacht ik altijd dat er een groot verschil bestaat tussen het reële en het irreële%%, verklaart hij. ,,Door het schrijven van dit boek ben ik erachter gekomen dat er geen scherpe lijn te trekken valt tussen die twee. Ik begon te werken met de historische realiteit, maar hoe meer ik met de feiten bezig was, hoe irreëler ze mij toeschenen. En dan heb ik het niet alleen over Stalin die dertig miljoen mensen van zijn eigen volk vermoordde. Maar ook over het feit dat de joodse familie Slepak die afschuwelijke tijd wel heeft overleefd.%%
Rode draad

In de moderne tijd berust serieuze literatuur volgens hem bijna altijd op (auto-)biografisch materiaal. In dat licht kunnen we ook zijn eigen schrijverschap zien, waar zijn joodse achtergrond als een rode draad doorheen loopt. Zelfs het gegeven dat hij überhaupt is gaan schrijven heeft ermee te maken. Als kind was hij namelijk veel meer geïnteresseerd in tekenen en schilderen. Vergeleken met de kunst van het woord staan die in de joodse traditie echter laag in aanzien. Toen hij als adolescent in aanraking kwam met ‘Brideshead revisited% van Evelyn Waugh en ‘Portrait of the artist as a young man% van James Joyce was zijn kostje dan ook gekocht. ,,Deze twee katholieke boeken veranderden mijn leven%%, zegt hij ironisch.

Potok is daarnaast ook nog rabbi, maar dan wel zonder gemeente. Hetfeit dat Delft wel een synagoge heeft en juist geen rabbi, was dan ook aanleiding om hem aan het eind van de zitting te benoemen tot een soort ere-rabbi. Potok was er zichtbaar mee ingenomen en hield het hem geschonken t-shirt met een afbeelding van de Delftse synagoge trots voor zijn lijf. (M.v.d.L)

Mannus van der Laan

Opmerkelijk veel schrijvers kunnen bogen op een joodse achtergrond. Er zijn echter maar weinigen die het joodse volk en hun wedervaren zo expliciet thematiseren als de Amerikaanse auteur Chaim Potok. Ter gelegenheid van de vertaling van zijn nieuwste roman ‘The Gates of November% was hij afgelopen zondag op uitnodiging van boekhandel Huyser te gast in de Delftse synagoge.


Figuur 1 Chaim Potok

Maar liefst zes jaar heeft Chaim Potok (1929) naar eigen zeggen gewerkt aan zijn boek ‘The Gates of November%, in het Nederlands vertaald onder de titel ‘De familie Slepak%. Dat zal niet overdreven zijn, want de research die hij ervoor heeft moeten plegen is niet mis. Het boek geeft een nauwgezet verslag van de levensgeschiedenis van een joodse familie van wie de vader als Bolsjewiek een belangrijke rol speelde in het apparaat van de Sovjet-Unie en wiens zoon zich uiteindelijk ontpopt als een dissident.

‘De familie Slepak% is dan ook geen roman in de traditionele zin van het woord, omdat het grotendeels berust op waar gebeurde feiten. Potok, die in 1967 debuteerde met ‘The Chosen% dat mede door de verfilming een wereldwijd succes werd, en die nadien nog vele andere bestsellers schreef, vertoont ondanks de zware arbeid die hij heeft verricht geen spoor van vermoeidheid. Op montere wijze en met de typische verbale power van een New Yorker geeft hij in het kort tekst en uitleg over zijn werk als schrijver.

,,Vroeger dacht ik altijd dat er een groot verschil bestaat tussen het reële en het irreële%%, verklaart hij. ,,Door het schrijven van dit boek ben ik erachter gekomen dat er geen scherpe lijn te trekken valt tussen die twee. Ik begon te werken met de historische realiteit, maar hoe meer ik met de feiten bezig was, hoe irreëler ze mij toeschenen. En dan heb ik het niet alleen over Stalin die dertig miljoen mensen van zijn eigen volk vermoordde. Maar ook over het feit dat de joodse familie Slepak die afschuwelijke tijd wel heeft overleefd.%%
Rode draad

In de moderne tijd berust serieuze literatuur volgens hem bijna altijd op (auto-)biografisch materiaal. In dat licht kunnen we ook zijn eigen schrijverschap zien, waar zijn joodse achtergrond als een rode draad doorheen loopt. Zelfs het gegeven dat hij überhaupt is gaan schrijven heeft ermee te maken. Als kind was hij namelijk veel meer geïnteresseerd in tekenen en schilderen. Vergeleken met de kunst van het woord staan die in de joodse traditie echter laag in aanzien. Toen hij als adolescent in aanraking kwam met ‘Brideshead revisited% van Evelyn Waugh en ‘Portrait of the artist as a young man% van James Joyce was zijn kostje dan ook gekocht. ,,Deze twee katholieke boeken veranderden mijn leven%%, zegt hij ironisch.

Potok is daarnaast ook nog rabbi, maar dan wel zonder gemeente. Hetfeit dat Delft wel een synagoge heeft en juist geen rabbi, was dan ook aanleiding om hem aan het eind van de zitting te benoemen tot een soort ere-rabbi. Potok was er zichtbaar mee ingenomen en hield het hem geschonken t-shirt met een afbeelding van de Delftse synagoge trots voor zijn lijf. (M.v.d.L)

Mannus van der Laan

Redacteur Redactie

Heb je een vraag of opmerking over dit artikel?

delta@tudelft.nl

Comments are closed.