‘Onbetaalbaar en onvervangbaar’

Hoe staat de kaartenkamer er voor?

“Niet goed. Vorige week zijn slopers de bibliotheek binnen geweest. Ze hebben 350 kostbare architectuurboeken uit de zeventiende en achttiende eeuw gered. Die boeken zijn gelukkig niet beschadigd, ze hebben alleen een brandlucht. Gek genoeg zat er alleen een laag stof op, dat was nog het schadelijkste. De restaurateur heeft inmiddels het laagje stof verwijderd. Maar ik maak me heel veel zorgen over de rest van de collectie. Dit is de nachtmerrie van een conservator.”

Komt er een reddingsoperatie voor de overige kaarten?

“Binnenkort, misschien vrijdag, gaan weer slopers naar binnen. Ik wil het liefste zelf naar binnen, maar dat mag niet. Het gebouw is instabiel. Steenblokken kunnen ieder moment op de kaartenkamer en bibliotheek vallen. Ze hebben de ruimte verzekerd door grote containers neer te zetten met ijzeren platen erover heen. Dat is een fijn idee, maar of het houdt is nog onzeker. Ik heb een plattegrond gemaakt van de kaartenkamer met een prioriteitsvolgorde.”

Wat staat boven aan de lijst?

“Dat klinkt misschien gek, maar dat is mijn eigen computer. Daar zitten zoveel data in, die op geen server staan. Die machine heeft een terabyte geheugen vol met kaarten en informatie. Al die informatie past niet op de server. Die informatie staat ook op twee losse schijven, maar die liggen stom genoeg ook in de kaartenkamer. Facsimile uitgaven van de alle grote steden en kaarten van Jacob van Deventer uit 1584 staan ook hoog op de lijst.”

Welke belangrijke boeken zijn al gered?

“De slopers hebben twee zeer kostbare stedenatlassen van Joan Blaeu uit 1724 meegenomen. Die zijn van onschatbare waarde. We vonden ook een handleiding voor het blussen van branden uit de achttiende eeuw. Vol met etsen van de techniek achter het blussen. Dat zijn schitterende illustraties over hoe pompspuiten werken. We hebben er wel om moeten lachen, dat uitgerekend dat boek gered is. Veel mensen brengen halfverbrande papieren terug. Zelfs veertig kilometer verderop zijn bladzijden van boeken uit het Bouwkundegebouw terechtgekomen. Je weet soms niet of je moet lachen of huilen.”

Liggen op andere plekken nog waardevolle kaarten?

“Ja, in de kelder. Ik heb gehoord dat daar twee meter water staat. In de kelder hadden we last van papiervisjes, die zijn waarschijnlijk nu allemaal bestreden. Het is nog maar de vraag of we daar ooit weer bij kunnen. Je kunt de kaarten er niet zomaar uit halen. Je moet ze in plastic doen en daarna in het vriesvak zetten.”

Op de eerste verdieping zit het prentenkabinet. Hoe staat het daarmee?

“Dat weten we niet. Daar ligt ook veel van waarde. In die kamer ligt een kluis met materiaal uit de zestiende eeuw. Daar liggen twee prachtige atlassen van Georg Braun uit 1575 en originele prenten van de Italiaan Piranesi. Onbetaalbaar en onvervangbaar.”

Hoe beleeft u de tijd na de brand?

“Mijn wereld stort in. De onzekerheid of er nog kaarten gevonden worden knaagt voortdurend aan me. Ik ben er heel beroerd van. Met hart en ziel beheer ik al vierendertig jaar de collectie. Het is mijn levenswerk.”

Hoe gaat het nu verder met de kaartenkamer?

“De kaartenkamer zit nu tijdelijk in het Trésor van de universiteitsbibliotheek. Ik krijg alweer aanvragen binnen en de klanten kunnen de opnieuw bestelde kaartenseries inzien. Ik ben blij dat studenten en medewerkers ons weten te vinden en we ze verder kunnen helpen voor zover dat lukt.”

Conservator Addie Ritter. (Foto: Hans Stakelbeek/FMAX)

Hoe staat de kaartenkamer er voor?

“Niet goed. Vorige week zijn slopers de bibliotheek binnen geweest. Ze hebben 350 kostbare architectuurboeken uit de zeventiende en achttiende eeuw gered. Die boeken zijn gelukkig niet beschadigd, ze hebben alleen een brandlucht. Gek genoeg zat er alleen een laag stof op, dat was nog het schadelijkste. De restaurateur heeft inmiddels het laagje stof verwijderd. Maar ik maak me heel veel zorgen over de rest van de collectie. Dit is de nachtmerrie van een conservator.”

Komt er een reddingsoperatie voor de overige kaarten?

“Binnenkort, misschien vrijdag, gaan weer slopers naar binnen. Ik wil het liefste zelf naar binnen, maar dat mag niet. Het gebouw is instabiel. Steenblokken kunnen ieder moment op de kaartenkamer en bibliotheek vallen. Ze hebben de ruimte verzekerd door grote containers neer te zetten met ijzeren platen erover heen. Dat is een fijn idee, maar of het houdt is nog onzeker. Ik heb een plattegrond gemaakt van de kaartenkamer met een prioriteitsvolgorde.”

Wat staat boven aan de lijst?

“Dat klinkt misschien gek, maar dat is mijn eigen computer. Daar zitten zoveel data in, die op geen server staan. Die machine heeft een terabyte geheugen vol met kaarten en informatie. Al die informatie past niet op de server. Die informatie staat ook op twee losse schijven, maar die liggen stom genoeg ook in de kaartenkamer. Facsimile uitgaven van de alle grote steden en kaarten van Jacob van Deventer uit 1584 staan ook hoog op de lijst.”

Welke belangrijke boeken zijn al gered?

“De slopers hebben twee zeer kostbare stedenatlassen van Joan Blaeu uit 1724 meegenomen. Die zijn van onschatbare waarde. We vonden ook een handleiding voor het blussen van branden uit de achttiende eeuw. Vol met etsen van de techniek achter het blussen. Dat zijn schitterende illustraties over hoe pompspuiten werken. We hebben er wel om moeten lachen, dat uitgerekend dat boek gered is. Veel mensen brengen halfverbrande papieren terug. Zelfs veertig kilometer verderop zijn bladzijden van boeken uit het Bouwkundegebouw terechtgekomen. Je weet soms niet of je moet lachen of huilen.”

Liggen op andere plekken nog waardevolle kaarten?

“Ja, in de kelder. Ik heb gehoord dat daar twee meter water staat. In de kelder hadden we last van papiervisjes, die zijn waarschijnlijk nu allemaal bestreden. Het is nog maar de vraag of we daar ooit weer bij kunnen. Je kunt de kaarten er niet zomaar uit halen. Je moet ze in plastic doen en daarna in het vriesvak zetten.”

Op de eerste verdieping zit het prentenkabinet. Hoe staat het daarmee?

“Dat weten we niet. Daar ligt ook veel van waarde. In die kamer ligt een kluis met materiaal uit de zestiende eeuw. Daar liggen twee prachtige atlassen van Georg Braun uit 1575 en originele prenten van de Italiaan Piranesi. Onbetaalbaar en onvervangbaar.”

Hoe beleeft u de tijd na de brand?

“Mijn wereld stort in. De onzekerheid of er nog kaarten gevonden worden knaagt voortdurend aan me. Ik ben er heel beroerd van. Met hart en ziel beheer ik al vierendertig jaar de collectie. Het is mijn levenswerk.”

Hoe gaat het nu verder met de kaartenkamer?

“De kaartenkamer zit nu tijdelijk in het Trésor van de universiteitsbibliotheek. Ik krijg alweer aanvragen binnen en de klanten kunnen de opnieuw bestelde kaartenseries inzien. Ik ben blij dat studenten en medewerkers ons weten te vinden en we ze verder kunnen helpen voor zover dat lukt.”

Conservator Addie Ritter. (Foto: Hans Stakelbeek/FMAX)