NWO vecht voor Rubicon-beurzen

Op het bureau van Jack Maat van de dienst elektronische en mechanische ontwikkeling zoemt zachtjes een vier jaar oude Dell-desktop. “Een hartstikke mooie pc”, zegt Maat die er dagelijks mee werkt.

Peter Gitau, de directeur van Viafrica in Kenia die deze week op werkbezoek is op de TU, kijkt glunderend naar de machine. Honderden van soortgelijke computers worden volgende maand vervangen bij de afdelingen human resources en financiën en dat is goed nieuws voor scholieren in Afrika.
Viafrica zorgt er sinds enkele jaren voor dat deze computers een tweede leven krijgen op scholen in Tanzania en Kenia. De stichting werkt samen met Maat en een drietal studenten. Zij zorgen ervoor dat alleen de beste computers geselecteerd worden en op pallets terechtkomen, nadat ze grondig zijn gewist, getest en stofvrij gemaakt.

Ongeveer vierduizend pc’s heeft de stichting sinds 2003 inmiddels verscheept en verspreid over zo’n vijfennegentig scholen. Tegenwoordig is zo’n tachtig procent daarvan afkomstig van de TU.
Binnenkort zijn pc’s met een TU-stickertje ook te vinden in scholen in Sierra Leone.

Het idee om pc’s naar Afrika te sturen is afkomstig van Karel Luyben, toekomstig rector en voormalig decaan van Technische Natuurwetenschappen. Hiermee wilde hij invulling geven aan de focus van de TU op duurzame ontwikkeling in Afrika; het thema van het lustrumjaar 2007.
Qua timing kwam het plan erg goed uit. “Sinds 2007 streeft de TU ernaar om al haar mensen met dezelfde computersystemen te laten werken”, vertelt Maat. “Dat maakt het ict-beheer met minder ict-medewerkers mogelijk. Duizenden computers zijn al vervangen.”
“Veel computers zijn op de TU heringezet als meetcomputer”, vertelt Maat. “Maar er staan er nog veel in kelders.”

De machines en masse naar Afrika sturen, gaat niet. Ter plekke moeten scholen een computerlokaal gereedmaken en moeten docenten en schooldirecteuren opgeleid worden. Ze moeten de software leren kennen, maar ook hardware en de beheeraspecten van een computerlokaal. Viafrica zorgt voor die begeleiding.

“Het is daar een stuk lastiger computers installeren dan hier”, zegt Joost Dam, de oprichter van Viafrica. “De pc’s en de monitoren gaan makkelijk stuk door spanningspieken. Ik heb wel eens een draad door zware overbelasting zien branden door een muur heen.” Het oorspronkelijke idee was om de computers terug te halen naar Nederland als ze ook in Afrika afgeschreven zijn. “Maar”, zegt Dam, “we hopen dat het tegen die tijd mogelijk is om de apparaten op milieuvriendelijke wijze in die landen zelf te recyclen.” Ook hierbij wil Dam Delftse onderzoekers betrekken.
 

Uit de begroting van het ministerie van onderwijs blijkt dat de Rubicon-beurzen zijn geschrapt. Voor deze beurzen was sinds 2005 op de onderwijsbegroting jaarlijks vier miljoen euro beschikbaar.

Onderzoekservaring
Met de subsidie konden jonge wetenschappers één of twee jaar onderzoekservaring opdoen in het buitenland; meer dan vierhonderd wetenschappers mochten de afgelopen jaren hun vleugels uitslaan. Maar het ministerie van OCW heeft het Rubicon-programma uit de begroting geschrapt.

Redden
NWO vindt de beurzen echter te belangrijk om af te schaffen. De organisatie is met het ministerie in gesprek om het programma te redden. De laatste ronde van 2010 en de eerste van 2011 zullen in elk geval nog doorgaan. NWO zal daarvoor haar financiële buffer aanspreken. Maar daaruit kunnen de beurzen niet structureel betaald worden.

Tijdelijke schuld
De reserves van NWO slinken toch al sneller dan wenselijk. NWO heeft een totaal budget van ongeveer zeshonderd miljoen euro. In 2010 geeft NWO meer geld uit dan er binnenkomt. Met het ministerie van OCW is afgesproken dat NWO tijdelijk in de schulden mag komen, maar dat kan geen jaren duren. Als er geen extra geld wordt gevonden, moet de onderzoeksfinancier alsnog gaan bezuinigen.

Boodschap
De Rubicon-beurzen zijn vernoemd naar de rivier die Julius Caesar met zijn leger overstak om de macht in Rome over te nemen. De beurzen zijn een opmaat naar de Veni-, Vidi- en Vici-subsidies voor respectievelijk beginnende, ervaren en zeer ervaren wetenschappers. Die beurzen zijn vernoemd naar een beroemde boodschap die Caesar naar de senaat van Rome stuurde toen hij zijn tegenstander had verslagen: ik kwam, ik zag, ik overwon.