Nog geen Nederlandse boycot van Russisch onderzoek

Het Amerikaanse MIT, een van de meest prestigieuze universiteiten ter wereld, heeft de banden doorgesneden met een Russische partner. De stap is genomen uit afschuw van de oorlog in Oekraïne. Een vierjaarlijks wiskundecongres, waar de prestigieuze Fields Medal wordt uitgereikt, zou in Rusland plaatsvinden. Dat gaat nu niet door, heeft de organisatie inmiddels besloten na een oproep van wiskundigen. Het wordt een virtueel evenement.

Bij sport, handel en amusement is het nu helder: Rusland is niet welkom. Tegoeden worden bevroren, de finale van de Champions League verhuist van Sint Petersburg naar Parijs en op het Eurovisie Songfestival zingen de Russen niet mee. Maar hoe zit het met een academische boycot? Afgelopen vrijdag zetten de Duitse wetenschapsorganisaties de samenwerking met Russische universiteiten, staatsinstellingen en bedrijven in de ijskast. De Duitse regering had hen daartoe opgeroepen.

De Duitse Europarlementariër Christian Ehler (specialisatie: het wetenschapsprogramma Horizon Europe) hoopt dat de rest van Europa volgt. De betalingen aan Russische deelnemers in het huidige én het vorige Europese onderzoeksprogramma (Horizon 2020) moeten wat hem betreft worden stopgezet.

‘Oorlog leidt tot niets’

Russische wetenschappers en wetenschapsjournalisten ondertekenden een open brief waarin ze fel protesteren tegen de inval in Oekraïne en waarschuwden dat Rusland de paria van Europa dreigt te worden. “Dat betekent dat wij als wetenschappers ons werk niet meer normaal kunnen doen, immers: wetenschappelijk onderzoek doen is ondenkbaar zonder de volledige samenwerking met collega’s in andere landen. Oorlog met Oekraïne leidt tot niets.”

De vereniging van Europese wetenschapsacademies (ALLEA) veroordeelt de oorlog in Oekraïne met woorden als shock, deep regret, blatant attacks en deep concern. De Nederlandse KNAW sluit zich erbij aan. ALLEA denkt na over verdere stappen om de Oekraïense collega’s te steunen, maar komt niet met een boycot. Ook de Nederlandse universiteiten zijn nog niet zo ver. Volgens bronnen wachten zij op Europees beleid om te volgen.

• Lees ook: ‘Geef gevluchte wetenschappers zekerheid’

In de Tweede Kamer vroeg de VVD ernaar in een debat met minister Wopke Hoekstra van Buitenlandse Zaken. “Hebben we nu geprobeerd om alle lopende programma’s en afspraken met Rusland stop te zetten?”, wilde Kamerlid Ruben Brekelmans weten. Hij wees op ict-programma’s, maar ook op het Europese onderzoeksprogramma Horizon. “Zijn we die allemaal nagegaan? Dit zou misschien een volgende stap kunnen zijn.” “Ik ben zeker bereid om dat op de agenda te houden”, antwoordde Hoekstra.

HOP, Bas Belleman