Net een schoen

br />
Eens in de tien jaar wordt een flink stuk Nederlandse polder verpretparkiseerd tot Floriade. Japanners, Duitsers en Engelsen fotograferen familietaferelen tussen veredelde tulpenrassen. Het is er druk, het ruikt naar bloemen, en een broodje kroket kost drie euro. Tussen de kassen, hightech bollen en thematuinen verrees de afgelopen maanden een opvallend bouwwerk: het paviljoen van de gemeente Haarlemmermeer.

Onder een schuin dakvlak van glas en aluminium daalt de bezoeker af naar het paviljoen. Over het dak wordt water gepompt dat in een glazen vijver stroomt. Vervolgens stroomt het water via een glazen wand terug naar het niveau van het meer. Tijdens de opening stond er water in de vijver, maar momenteel staat de pomp stil en de vijver droog: lekkage.

,,Nog niet alle naden tussen de glaspanelen zijn afgedicht”, vertelt hoogleraar Produktontwikkeling prof.dr.ir. Mick Eekhout, verantwoordelijk voor de glazen elementen in het bouwwerk. ,,Komende week verwachten we alle naden te hebben gedicht. Waarschijnlijk staat er vrijdag al water in.”

Het is ook niet gering wat de voorgespannen glaspanelen krijgen te verduren. ,,De vijver is berekend op een gewicht van 1,2 meter water. Dat is twaalf keer zoveel als een normaal dak.” Een vloeiender verlopende vijver met minder naden had gekund, maar een deel van de fabricage zou dan plaatsvinden in Italië. ,,Daardoor wordt de levertijd vier maanden en duurt het bij een breuk dus vier maanden voor er een vervangende vijver is.”

Explosiedak

Het architectonisch ontwerp is van Asymptote Architects uit New York. Het bouwwerk is een voorbeeld van vrije-vormarchitectuur ofwel: een blob. Eekhout: ,,Het woord blob stamt van een film uit 1948 en betekent blaas. Bedoeld wordt een vloeistofachtige amorfe massa.”

Het blobberigste deel van het paviljoen bevindt zich op het dak. Onder leiding van dr.ir Karel Vollers is door de leerstoel Produktontwikkeling een methode ontwikkeld waarmee aluminium in een vrij gekozen vorm wordt geproduceerd. Een computermodel stuurt een 3d-freesmachine aan die blokken piepschuim vormgeeft. Het zo ontstane landschap wordt met epoxyhars glad en hard gemaakt, waarna er beton op wordt gestort. Op de betonmal wordt een plaat aluminium vastgezogen, waarna deze in een waterbassin met een springlading tegen de mal wordt gedrukt.

,,Bij de explosies vloog het water huizenhoog de lucht in”, herinnert Eekhout zich. ,,Als produktieproces nog verre van industrieel, maar de beoogde nauwkeurigheid werd gehaald. Dezelfde techniek wordt nu ingezet voor de bouw van een aluminium jacht bij Bayards in Nieuw-Lekkerkerk.”

Een van de grootste problemen tijdens het ontwerpproces bleek de onuitwisselbaarheid van computergegevens. Bedoeling was een virtual office, waarbij betrokken partijen via een toegangscode op internet tekeningen konden downloaden. Maar de New Yorkers werkten met Microstation/Bentley, de constructeur met X-steel en de aannemers met Autocad. ,,Uniformering van computerprogramma’s is een absolute voorwaarde om in de toekomst tot een werkbare collaborative engineering te komen”, vindt Eekhout.

Schoen

Hoewel het explosiedak een innovatie is op bouwgebied, wordt de aluminiumbobbel door de meeste bezoekers niet opgemerkt. Wie om het paviljoen heen loopt kijkt tegen de dakrand, wie binnen staat ziet een witte stuclaag als plafond. De maquette biedt meer inzicht. Jill Whittaker en Jane Han uit Bristol staan over het schaalmodel gebogen. ,,Een heel mooie vorm”, vindt Whittaker. ,,Zoiets als een schoen.”

Buiten poseert Thea ter Heide-Vrolijk op een van de vier kunststof bankstellen voor het paviljoen. De Noordwijkerhoutse viert ‘zussendag’ met haar drie zussen. ,, Mijn schoonzoon zit bij de marine. Ik ben eens methem op een fregat geweest. Dit gebouw geeft me ook het gevoel dat ik op een schip loop.”

Mevrouw Verschuere uit het Vlaamse herindelingsdorp Halle-Zoersel bezocht al meerdere malen een Floriade. Bij haar vorige bezoek nam ze als aandenken een balpen met tulpenprint mee. Gadgets met afbeeldingen van het paviljoen heeft ze nog niet gesignaleerd. ,,Een heel schoon bouwwerk”, vindt Verschuere. Ze twijfelt over de achterliggende gedachte. ,,Wat of dat het uitdrukt weet ik niet. Iets met Nederland en het water?”

Niet iedere bezoeker is enthousiast. Suppoost Céline Hopman loopt al een week rondjes en hoort ook wel eens mindere reacties: ,,De meeste mensen vinden het een mooi paviljoen, maar ik heb ook mensen gehoord die het zonde vinden van hun belastinggeld.”

Het paviljoen van de gemeente Haarlemmermeer is overigens niet de enige TU-blob op de Floriade. Bouwkundehoogleraar prof.ir. Kas Oosterhuis ontwierp een vrije vorm in opdracht van de provincie Noord-Holland. En wie goed oplet vindt nog een derde TU-bouwwerk op de Floriade. De ontwerpers ervan stonden voor de opgave een slootje van anderhalve meter te overbruggen naar een expositie van druivenrassen. Resultaat: twee houten balken voorzien van dwarslatten en een geïmpregneerde pergola. Het kan niet altijd feest zijn in de bouwwereld.

Baksteen, kwak specie, volgende baksteen. De bouwwereld houdt van eenvoud. Het Floriadepaviljoen van de gemeente Haarlemmermeer is allesbehalve eenvoudig: een met explosieven gevormd aluminiumdak waarover continu water stroomt richting een glazen vijver.

Eens in de tien jaar wordt een flink stuk Nederlandse polder verpretparkiseerd tot Floriade. Japanners, Duitsers en Engelsen fotograferen familietaferelen tussen veredelde tulpenrassen. Het is er druk, het ruikt naar bloemen, en een broodje kroket kost drie euro. Tussen de kassen, hightech bollen en thematuinen verrees de afgelopen maanden een opvallend bouwwerk: het paviljoen van de gemeente Haarlemmermeer.

Onder een schuin dakvlak van glas en aluminium daalt de bezoeker af naar het paviljoen. Over het dak wordt water gepompt dat in een glazen vijver stroomt. Vervolgens stroomt het water via een glazen wand terug naar het niveau van het meer. Tijdens de opening stond er water in de vijver, maar momenteel staat de pomp stil en de vijver droog: lekkage.

,,Nog niet alle naden tussen de glaspanelen zijn afgedicht”, vertelt hoogleraar Produktontwikkeling prof.dr.ir. Mick Eekhout, verantwoordelijk voor de glazen elementen in het bouwwerk. ,,Komende week verwachten we alle naden te hebben gedicht. Waarschijnlijk staat er vrijdag al water in.”

Het is ook niet gering wat de voorgespannen glaspanelen krijgen te verduren. ,,De vijver is berekend op een gewicht van 1,2 meter water. Dat is twaalf keer zoveel als een normaal dak.” Een vloeiender verlopende vijver met minder naden had gekund, maar een deel van de fabricage zou dan plaatsvinden in Italië. ,,Daardoor wordt de levertijd vier maanden en duurt het bij een breuk dus vier maanden voor er een vervangende vijver is.”

Explosiedak

Het architectonisch ontwerp is van Asymptote Architects uit New York. Het bouwwerk is een voorbeeld van vrije-vormarchitectuur ofwel: een blob. Eekhout: ,,Het woord blob stamt van een film uit 1948 en betekent blaas. Bedoeld wordt een vloeistofachtige amorfe massa.”

Het blobberigste deel van het paviljoen bevindt zich op het dak. Onder leiding van dr.ir Karel Vollers is door de leerstoel Produktontwikkeling een methode ontwikkeld waarmee aluminium in een vrij gekozen vorm wordt geproduceerd. Een computermodel stuurt een 3d-freesmachine aan die blokken piepschuim vormgeeft. Het zo ontstane landschap wordt met epoxyhars glad en hard gemaakt, waarna er beton op wordt gestort. Op de betonmal wordt een plaat aluminium vastgezogen, waarna deze in een waterbassin met een springlading tegen de mal wordt gedrukt.

,,Bij de explosies vloog het water huizenhoog de lucht in”, herinnert Eekhout zich. ,,Als produktieproces nog verre van industrieel, maar de beoogde nauwkeurigheid werd gehaald. Dezelfde techniek wordt nu ingezet voor de bouw van een aluminium jacht bij Bayards in Nieuw-Lekkerkerk.”

Een van de grootste problemen tijdens het ontwerpproces bleek de onuitwisselbaarheid van computergegevens. Bedoeling was een virtual office, waarbij betrokken partijen via een toegangscode op internet tekeningen konden downloaden. Maar de New Yorkers werkten met Microstation/Bentley, de constructeur met X-steel en de aannemers met Autocad. ,,Uniformering van computerprogramma’s is een absolute voorwaarde om in de toekomst tot een werkbare collaborative engineering te komen”, vindt Eekhout.

Schoen

Hoewel het explosiedak een innovatie is op bouwgebied, wordt de aluminiumbobbel door de meeste bezoekers niet opgemerkt. Wie om het paviljoen heen loopt kijkt tegen de dakrand, wie binnen staat ziet een witte stuclaag als plafond. De maquette biedt meer inzicht. Jill Whittaker en Jane Han uit Bristol staan over het schaalmodel gebogen. ,,Een heel mooie vorm”, vindt Whittaker. ,,Zoiets als een schoen.”

Buiten poseert Thea ter Heide-Vrolijk op een van de vier kunststof bankstellen voor het paviljoen. De Noordwijkerhoutse viert ‘zussendag’ met haar drie zussen. ,, Mijn schoonzoon zit bij de marine. Ik ben eens methem op een fregat geweest. Dit gebouw geeft me ook het gevoel dat ik op een schip loop.”

Mevrouw Verschuere uit het Vlaamse herindelingsdorp Halle-Zoersel bezocht al meerdere malen een Floriade. Bij haar vorige bezoek nam ze als aandenken een balpen met tulpenprint mee. Gadgets met afbeeldingen van het paviljoen heeft ze nog niet gesignaleerd. ,,Een heel schoon bouwwerk”, vindt Verschuere. Ze twijfelt over de achterliggende gedachte. ,,Wat of dat het uitdrukt weet ik niet. Iets met Nederland en het water?”

Niet iedere bezoeker is enthousiast. Suppoost Céline Hopman loopt al een week rondjes en hoort ook wel eens mindere reacties: ,,De meeste mensen vinden het een mooi paviljoen, maar ik heb ook mensen gehoord die het zonde vinden van hun belastinggeld.”

Het paviljoen van de gemeente Haarlemmermeer is overigens niet de enige TU-blob op de Floriade. Bouwkundehoogleraar prof.ir. Kas Oosterhuis ontwierp een vrije vorm in opdracht van de provincie Noord-Holland. En wie goed oplet vindt nog een derde TU-bouwwerk op de Floriade. De ontwerpers ervan stonden voor de opgave een slootje van anderhalve meter te overbruggen naar een expositie van druivenrassen. Resultaat: twee houten balken voorzien van dwarslatten en een geïmpregneerde pergola. Het kan niet altijd feest zijn in de bouwwereld.