Naaldhakken van vlees

Om de Elfstedentocht te redden, droegen wetenschappers technologische oplossingen aan. Zoals schaatsen op ijs van vezelversterkte kunststof. De Koninklijke Vereniging De Friesche Elf Steden zag er niets in. Het mooie van de tocht, zo lieten ze weten, is dat het door de natuur mogelijk wordt gemaakt.

Een opmerkelijke uitspraak. Want op dat ijs wordt toch met schaatsen gereden en niet op blote voeten. En hoe zit het met moderne meettechnieken. Mogen die wel? En als geschaatst wordt op door mens gecreëerde kanalen, is dat nog natuur?

De scheidslijn tussen wat als natuur wordt beschouwd en niet, is een groot grijs gebied. Het boek ‘Next Nature’ neemt dat als uitgangspunt en kijkt er bovendien naar hoe de natuur steeds meer door mensen wordt beïnvloed. ‘Next nature is about the planet becoming Dutch: nature made the world, but mankind made Holland’, parafraseert de essayist Bruce Sterling in het boek de Franse wijsgeer Voltaire treffend. Het boek is uitgegeven door de makers van de gelijknamige website en bevat bijdragen van meerdere essayisten.

‘Next Nature’ staat bol van de prachtige voorbeelden. Stel dat we de natuur definiëren door wat we als mensen niet controleren. Dan zijn de zon en onweer daar goede voorbeelden van. Maar ook computervirussen, financiële systemen en files zijn oncontroleerbaar. En toch zien we dat niet als de natuur.

Het boek toont overtuigend aan dat wat we als natuur zien, te maken heeft met onze definitie ervan. ‘The manner in which we distinguish between nature and culture remains relevant, because it says something about the human perspective: what is our place in nature?’, schrijft hoofdredacteur van nextnature.net Koert van Mensvoort. Hij studeerde onder meer informatica en industrieel ontwerpen aan de TU Eindhoven. Van Mensvoort schreef samen met de filosofen Bas Haring en Jos de Mul de beste essays van het boek.

‘Next Nature’ houdt de lezer constant een spiegel voor. Zijn de Oostvaardersplassen wel echt natuur, als ze door mensen gecreëerd werden? Waarom is een vogel die een nest bouwt onderdeel van de natuur, maar een mens die een huis bouwt niet?

Alles in dit boek is een schot in de roos: de schitterende infographics,

rake observaties en prachtige afbeeldingen. Neem bijvoorbeeld een afbeelding van een naaldhak van mensenvlees. Dat had de surrealistische kunstenaar Salvador Dalí bijna niet mooier kunnen bedenken. ‘Next Nature’ is zo’n boek dat je na de eerste lezing, meteen weer opnieuw wil doornemen. En daarna nog een keer.

Koert van Mensvoort en Hendrik-Jan Grievink (red.), ‘Next Nature. Nature changes along with us’, Actar, 472 p., 37,50 euro.