Minister: fraude bij online tentamens valt mee

Toen tentamens in de coronacrisis op grote schaal online werden afgenomen, kwamen er bij meerdere instellingen fraudegevallen aan het licht. Studenten knipten en plakten uit bestaande bestanden of bespraken de vragen met elkaar via chatrooms of Whatsapp.

In andere universiteitssteden, zoals Maastricht, Twente en Rotterdam, leidde het al tot ongeldig verklaarde tentamens. De VVD stelde Kamervragen: stapelden de fraudezaken bij online tentamens zich op, zoals het Hoger Onderwijs Persbureau stelde?

Dat valt wel mee, stelt minister Van Engelshoven in haar beantwoording. Ze heeft navraag gedaan bij de koepels van universiteiten en hogescholen. Die zeggen dat er in coronatijd niet vaker wordt valsgespeeld dan voor de start van de crisis.

Er zijn de minister wel enkele fraudezaken bij online tentamens bekend. Maar daarbij hebben de universiteiten en hogescholen al ‘passende maatregelen’ genomen.

Fraude op de TU
Uit de online enquête die Delta eerder hield onder studenten en medewerkers om inzicht te krijgen in hun welzijn, kwam (anonieme) respons dat er op grote schaal door TU-studenten gefraudeerd wordt. Zo zouden studenten telefonisch contact hebben met medestudenten of zelfs tentamens maken in dezelfde ruimte.

Volgens Willem van Valkenburg, voorzitter van de taskforce toetsing van TU Delft, zijn er “gevallen van vermoeden van fraude bekend, maar niet op grote schaal”. Zo zijn er bij de faculteit CiTG vijf fraudemeldingen gedaan in Q4 (het vierde kwartaal), maar bij de faculteit Bouwkunde helemaal geen. Van de andere faculteiten zijn nog geen gegevens bekend.

De meeste fraudesignalen komen van open-boektentamens waarbij studenten mogelijk onderling hebben samengewerkt via Whatsapp. Van Valkenburg: “Veel docenten zijn ervan uitgegaan dat studenten zich houden aan de student pledge en niet frauderen.” Omdat het moeilijk is om bewijslast rond te krijgen, zijn de vermoedens nog niet bewezen. 

Van Engelshoven schrijft dat instellingen leren van de fraudegevallen, bijvoorbeeld door voor andere toetsvormen te kiezen.

Beroep op normen en waarden
Ook de TU Delft leert bij. Om fraude tegen te gaan heeft het team van Van Valkenburg bijvoorbeeld op de support-website voor docenten een overzicht geplaatst van preventiemaatregelen. Die pagina is tot nu toe zo’n zesduizend keer geraadpleegd. “De komende tentamenperiode gaan wij docenten nog meer adviseren om de juiste anti-fraude maatregelen te nemen voor hun tentamen.”

Daarnaast wil de universiteit het verantwoordelijkheidsgevoel van studenten zelf aanspreken, vertelde vice-rector magnificus Rob Mudde in een overleg met de studentenraad. ‘Door bijvoorbeeld een beroep te doen op hun normen en waarden of mogelijk te benadrukken wat de gevolgen van fraude zijn.’ 

De VVD opperde om in de aankomende evaluatie van het afstandsonderwijs expliciet te kijken naar online toetsing. Daar ziet de minister vanaf. Er zijn al verschillende landelijke werkgroepen die zich bezighouden met toetsen op afstand. Onder meer ict-organisatie SURF ziet erop toe dat de hogescholen en universiteiten van elkaar kunnen leren.

Discussie over online proctoring
Instellingen en hun examencommissies doen zelf al erg hun best om te voorkomen dat studenten valsspelen, vindt Van Engelshoven. Ze maken bijvoorbeeld gebruik van mondelinge tentamens of van online proctoring. Volgens Van Valkenburg kan een consequentie van de tot nu toe bekende fraudesignalen zijn dat aankomend academisch jaar TU-docenten meer gebruik zullen maken van online proctoring. “Hoewel we dit proberen te minimaliseren.”

Volgens vice-rector magnificus Mudde hebben studenten er zelf een hand in of de universiteit deze vorm van surveillance vaker zal inzetten. Als er weinig fraude is, hoeven we ook geen online proctoring te gebruiken, zei hij in een overleg met de studentenraad. 

Online proctoring zorgde dit voorjaar voor veel privacy-bezwaren. Twee hogescholen namen openlijk afstand van de omstreden surveillancesoftware. Studenten van de Universiteit van Amsterdam spanden zelfs een kort geding aan – dat ze verloren.

Ook de Tweede Kamer bemoeide zich met de discussie over proctoring. Minister Van Engelshoven zei destijds dat studenten er niet te moeilijk over moesten doen.

• Zo kijken docenten terug op de tentamen­periode
• Dit vonden TU-studenten van de eerste online tentamenperiode

HOP, Evelien Flink / Delta, Annebelle de Bruijn