​Miljarden voor onderwijs bij verkiezingsdebat

D66 beloofde 4,5 miljard voor het onderwijs, de PvdA 2,5 miljard plus nog eens 2,5 miljard voor de investeringsbank om innovatie en wetenschap een impuls te geven. En GroenLinks beloofde een half miljard: geld moet verschuiven van onderzoeksfinanciers (tweede geldstroom) naar de universiteiten (eerste geldstroom) zodat er ruimte komt voor fundamenteel onderzoek.

Het debat, georganiseerd door universiteitenvereniging VSNU, Vereniging Hogescholen, Interstedelijk Studenten Overleg (ISO), LSVb en de Landelijke Kamer van Verenigingen, blonk vooral uit in eensgezindheid. Maar dat wekte misschien niet zo veel verbazing met de lijsttrekkers van PvdA, D66, GroenLinks en ChristenUnie. Het deed een oud-bestuurster van het ISO op Twitter verzuchten: ‘Het voelt wel een klein beetje als een gezellig avondje bridgen, complimentje hier, schouderklopje daar. Liefde op links.’

Basisbeurs

Toch waren er verschillen te vinden. Zo was alleen Gert-Jan Segers van de ChristenUnie het eens met de stelling dat de basisbeurs weer een gift moet worden. “Studenten worden met schulden opgezadeld en zodra ze klaar zijn met afbetalen, kunnen ze betalen voor hun eigen kinderen. Ouders met een smalle beurs ervaren een extra barrière. Stapelaars (mensen die doorstromen van lager naar steeds hoger onderwijs, red.) haken af en mensen met een handicap hebben last van dit stelsel. Wij hebben daarvoor gewaarschuwd. Het is pijnlijk om gelijk te krijgen.”

PvdA-voorman Lodewijk Asscher zei steun te willen voor mensen die dit het hardst nodig hebben en stelde de vraag of het rechtvaardig is als de bakker aan een studie moet meebetalen. Hij noemde het juist rechtvaardig dat afgestudeerden met lagere inkomens minder hoeven af te lossen. En: het aantal mensen dat de overstap van mbo naar hbo maakte was met zes procent gestegen. “Er werd een Apocalyps voorspeld, maar dat is niet waar.”

CU-man Segers ging daar tegenin. De instroom was volgens hem juist lager dan vóór de invoering van het leenstelsel. D66-lijsttrekker Alexander Pechtold wees erop dat er door afschaffing van de basisbeurs een miljard euro teruggaat naar het onderwijs en dat de aanvullende beurs substantieel hoger is. Maar, zo zei Segers: de studenten van nu betalen voor beter onderwijs in de toekomst.

Pechtold wees er overigens op dat GroenLinks-lijsttrekker Jesse Klaver bij het Kieskompas ‘neutraal’ was over de stelling dat de basisbeurs weer een gift moet worden. Hij kreeg daarna de lachers op zijn hand toen Klaver antwoordde dat hij ‘niet zou weten wat we precies zeggen bij het Kieskompas’. “Wij staan voor de invoering van het leenstelsel”, zei Klaver. Wie een baan heeft kan immers terugbetalen. Wel was Klaver het met Segers eens dat er naar problemen moet worden gekeken. “Het collegegeld is een barrière. We moeten niet blind zijn voor de effecten.”

Ov-kaart

De discussie ging vervolgens over de vraag of de ov-kaart voor studenten zeven dagen per week geldig moet zijn. D66 vindt de benodigde 200 miljoen euro daarvoor ‘een verstandige investering’ want: in het weekend gaat het leven door. Pechtold kreeg de lachers alweer op de hand toen hij in een zaal vol bèta’s zei dat je immers ‘misschien wel naar een hackersconferentie wilt’. “Zelfs als je naar de kerk van je ouders wilt, moet dat kunnen”, zei hij als plaagstootje naar Segers ChristenUnie.

Het tweede plaagstootje was voor Klaver, want: “De kans dat je met zo’n ov-kaart later een auto pakt, is hiermee kleiner”, aldus Pechtold. “Uw visie is links, maar niet groen.” De voorman van GroenLinks wierp tegen dat het gaat om de toegankelijkheid van het onderwijs. Hij kreeg bijval van Asscher die zei er een ‘ongemakkelijk gevoel’ bij te hebben: “Eenzelfde redenering is mogelijk bij gratis bier”, waarna de zaal vol studenten opveerde. “Zeven dagen per week gratis reizen, is niet hetzelfde als toegankelijkheid.”

Collegegeldvrij besturen

Er was ook ruimte voor vragen uit het publiek. Zo vroeg student technische bestuurskunde Koen van Limbergen wat de partijen doen voor de betaalbaarheid van collegegeldvrij besturen. Dat is namelijk nog steeds niet ingesteld aan de TU. “Die mogelijkheid is er, waar is de collegevoorzitter?”, vroeg Klaver.

Tim van der Hagen gaf het woord aan collegelid Anka Mulder die er op wees dat de TU Delft het hoogste aantal fulltime studentbestuurders heeft van Nederland en dat collegegeldvrij besturen dus ‘een duur cadeautje’ is. De lijsttrekkers zouden haar daar wel voor mogen compenseren, vond ze. En: “Dat geld gaat niet naar onderwijs”, aldus Mulder.

Jesse Klaver was het er niet mee eens en zei dat er extra geld is voor het profileringsfonds van universiteiten. “Duw nog even door jongens”, drukte hij de studenten op het hart. Pechtold en Klaver waren daarna eensgezind: mochten ze over vier jaar terugkomen, dan het moest het collegegeldvrij besturen in Delft geregeld zijn. Ze waren het ook eens over selectie aan de poort. Klaver is ‘faliekant’ tegen omdat hij vindt dat je met een diploma toegang tot de universiteit hoort te krijgen. Volgens Pechtold remt selectie niet-westerse studenten en mannen.

De opmerkelijkste uitspraak kwam van Pechtold: Moeten we naar Mars willen? Ja. Niet om er te komen, maar door wat we er wetenschappelijk gezien van leren. Van hem kwam ook de meest ge-retweette oproep aan het eind van het debat: “Zorg dat je op 16 maart niet wakker wordt met het idee ‘had ik maar gestemd’.