Met één jaar hbo naar universiteit: vaak gaat het goed

Al jaren zijn ze de universiteiten een doorn in het oog: studenten die hun hbo-propedeuse halen, naar de universiteit overstappen en dan toch niet geschikt blijken voor wetenschappelijk onderwijs. Het kabinet heeft beloofd de wet aan te passen: deze studenten krijgen niet langer automatisch toegang tot wetenschappelijke bacheloropleidingen.



Want waarom zouden deze studenten mogen beginnen aan een wo-opleiding als het risico op falen zo groot is? Die studenten kosten niet alleen veel geld, ze moeten ook tegen zichzelf worden beschermd, is de gedachte.



Maar eigenlijk doen ze het zo slecht niet. Dat blijkt uit cijfers van universiteitenvereniging VSNU, verstrekt op verzoek van het Hoger Onderwijs Persbureau.



Van de havisten die eerst een hbo-propedeuse halen en dan overstappen naar de universiteit – vorig jaar waren dat er duizend – haalt ruim veertig procent binnen vier jaar het bachelordiploma van een driejarige wo-opleiding. Dat is misschien geen hoge score, vergeleken bij de zestig procent van de gewone vwo-instroom, maar uitzonderlijk is het evenmin.



Sterker nog, deze studenten presteren even goed als de jongens die meteen aan een universitaire bacheloropleiding beginnen. Van hen haalt maar veertig procent binnen vier jaar het diploma, zei VSNU-voorzitter Sijbolt Noorda vorige week.



Al zijn de VSNU-cijfers over studenten met een hbo-propedeuse niet naar sekse uitgesplitst, de havo-meisjes onder hen overtreffen de prestatie van ‘gewone’ vwo-jongens waarschijnlijk ruimschoots.



Zullen deze overstappers straks noodgedwongen in het hbo moeten blijven? Daar zijn ze niet per se beter af. Slechts de helft van de havisten haalt binnen vijf jaar het bachelordiploma van een vierjarige hbo-opleiding. Onder havo-mannen is dat slaagpercentage zelfs minder dan veertig procent.



Eén van de problemen is dat zogeheten ‘hbo-p-studenten’ momenteel nog aan elke willekeurige wo-studie beginnen, ongeacht hun vakkenpakket. In theorie kan iemand met een propedeuse van de pabo overstappen naar een opleiding theoretische natuurkunde. Het zou “veel persoonlijk leed” voorkomen als universiteiten de hbo-p-studenten vooraf op geschiktheid konden onderzoeken, schreef Noorda in 2008 in een brief aan de vorige minister van OCW.



In die brief schreef hij ook dat de hbo-p-studenten vaker het onderwijs verlaten zonder diploma. Vwo-jongens doen er misschien langer over, maar uiteindelijk halen ze vaker de eindstreep. Bovendien is er dankzij het bama-stelsel een alternatieve en succesvollere route gekomen: afgestudeerde hbo’ers kunnen na een schakelprogramma een universitaire master volgen.



Toch kijkt kamerlid Tanja Jadnanansing van de PvdA op van de nieuwe cijfers. “Het roep de vraag op of de staatssecretaris hiervan op de hoogte is”, zegt ze. Ze gaat schriftelijke vragen stellen.



“Wij zijn er nooit voorstanders van geweest om deze route af te snijden”, reageert haar collega Jesse Klaver van GroenLinks, “en met deze cijfers in de hand worden we nog iets kritischer. Als je de hbo-propedeusestudenten dan toch wilt weren, zorg dan dat er in elk geval genoeg schakelprogramma’s voor hbo’ers zijn, zodat ze later alsnog een universitaire master kunnen volgen. Maar die schakelprogramma’s zijn niet goed in het hbo geïntegreerd en worden peperduur.”



Eerder plaatste ook de Onderwijsraad vraagtekens bij de maatregel om hbo-propedeusestudenten van de universiteit te weren. Het stapelen van opleidingen zou mogelijk moeten blijven, meent de raad.



VVD-kamerlid Anne-Wil Lucas kijkt er anders tegenaan. “Een hbo-opleiding is geen springplank naar de universiteit, maar een zelfstandige beroepsopleiding. Dat benadrukken we door de propedeuseroute te schrappen. Wie een academische bachelorstudie wil volgen, moet eerst het vwo-examen halen. We willen die trek naar het wetenschappelijk onderwijs ook niet onnodig verder aanmoedigen.”



Het is denkbaar dat een deel van de studenten met een hbo-propedeuse alsnog toegang zal krijgen tot het wetenschappelijk onderwijs, bijvoorbeeld na een geschiktheidstest. Het is nog niet duidelijk hoe hoog de dam zal worden die de universiteiten gaan opwerpen.

De TU Delft stelt de ingangstoets wiskunde vanaf dit collegejaar verplicht voor hbo-studenten die hier een masteropleiding willen volgen. De universiteit begon daarmee, omdat hun niveau te wensen overliet.
Dit eerste jaar heeft de TU de toetsen zelf afgenomen, maar dat bleek moeilijk te organiseren. Dagmar Stadler, hoofd onderwijs en studentenzaken bij de faculteit Elektrotechniek, Wiskunde en Informatie: “Omdat deze studenten nog niet bij ons staan ingeschreven, konden ze niet in het systeem. Dat leverde veel handwerk op.”

Studenten zullen zowel de voor- of de nadelen ervaren van de samenwerking met de Open Universiteit (OU). Waar de toets dit jaar nog gratis was, zal hij nu tachtig euro kosten. Daar staat tegenover dat hij op ieder moment, op een van de zestien locaties van de OU, gemaakt kan worden. De TU kon de test maar twee keer per jaar aanbieden.

Dat een toets nodig is, bleek dit jaar al meteen. Begonnen er voorheen jaarlijks ongeveer vijfhonderd hbo’ers aan een masteropleiding van de TU, dit collegejaar waren het er slechts 350. “Van de vijfhonderd toetsen die zijn ingevuld, was er één foutloos”, weet Stadler nog. “Twee mensen maakten één fout. Maar heel veel deelnemers hadden twintig van de 22 vragen fout.”
En dat terwijl het niveau echt niet zo hoog is, aldus Stadler. “Het gaat om basisvaardigheden als differentiëren.” Veel van die middelbare schoolkennis blijkt echter ver weggezakt. Daar komt bij dat volgens Stadler het niveau tussen de hogescholen behoorlijk varieert. Een laag startniveau kan studenten tijdens een studie aan de TU aardig opbreken. “Tegenover een daling van de inschrijvingen staat de verwachting dat het studierendement zal toenemen”, vertelt Stadler.

Hbo’ers kunnen zich vanaf 1 februari inschrijven op voortentamen.nl. De toetsen gaan lopen vanaf 1 maart. Wie slaagt, krijgt een certificaat, dat bij de TU ingeleverd kan worden. Voor wie zakt, zijn er tegen betaling boeken en cursussen.

Inschrijven kan via voortentamen.nl