Medezeggenschap wil uit neerwaartse spiraal

Rien Wijnhoven begrijpt er niets van. Hoe kan de minister nu volhouden dat het goed gaat met de medezeggenschap aan universiteiten en hogescholen, als er zoveel problemen zijn? En waarom schiet de politiek de raden niet echt te hulp?

Wijnhoven is voorzitter van het Landelijk Overleg Universitaire Medezeggenschap (Lovum), dat samen met de Vereniging van Medezeggenschapsraden van Hogescholen een congres organiseert. Geroutineerd somt hij de problemen op. De raden en commissies kunnen bijvoorbeeld weinig kandidaten vinden. En als er al verkiezingen zijn, gaan steeds minder medewerkers en studenten stemmen.

• Lees ook: [Brief] ‘Zo slecht gaat het niet met de medezeggenschap’

Volgens de Onderwijsinspectie daalde de opkomst bij negen universiteiten in vier jaar tijd van 32 naar 21 procent. De laagste opkomst was 6,5 procent. In het hbo is het nog erger. “Bij grote hogescholen als Fontys en Avans gaat maar 2 procent van de studenten stemmen”, zegt Wijnhoven. “Daar zou ik als bestuurder wakker van liggen.”

Binnen de raden gaat het ook niet altijd goed. Slechts 58 procent van het personeel en 65 procent van de studenten is tevreden over de informatievoorziening door het bestuur, staat in een rapport, en dat baart Wijnhoven zorgen. “het zou toch in de buurt van de 100 procent moeten komen. Informatie is de zuurstof van een goed debat.”

‘We zijn onderhand geen goede afspiegeling van onze gemeenschap meer’

Intussen gooit de politiek wel allerlei taken bij de medezeggenschap over de schutting. Allerlei extra geld moet in overleg met de vertegenwoordigers van personeel en studenten worden besteed.

Wat kan de politiek doen om de medezeggenschap te helpen?
“Die zou eens met ons kunnen praten voordat er weer een nieuwe regeling in het leven wordt geroepen. Studentenorganisaties ISO en LSVb zitten meestal aan tafel, net als de bestuurders, maar wij niet. Terwijl wij met al die regelingen moeten dealen. Soms is het huilen met de pet op.”

Heeft u een voorbeeld?
“Neem ‘erkennen en waarderen’. Dat is het idee om de activiteiten van werknemers anders te waarderen. Het moet niet meer alleen om artikelen in toptijdschriften draaien. We willen minder competitie en meer teamwork. Vervolgens komt de minister met stimulerings- en startersbeurzen voor individuele onderzoekers, wat dus tegen de trend ingaat. Vakgroepen gaan nu allerlei manieren verzinnen om eromheen te werken. Dat hadden wij kunnen voorspellen, met al onze ervaring.”

Zouden politici de medezeggenschap serieuzer moeten nemen?
“Dat lijkt me wel. Nu zien ze ons soms als verlengstuk van onze bestuurders. Daardoor lopen we achter de muziek aan en dát gaat weer ten koste van onze zichtbaarheid. Vervolgens hebben mensen weinig motivatie om actief te worden en te stemmen.”

Wat zijn de praktische belemmeringen om je kandidaat te stellen voor een raad?
“De vergoeding en faciliteiten zijn heel belangrijk. Studenten lopen soms een jaar studievertraging op en dat is nogal kostbaar. Het personeel heeft vaak geen tijd genoeg; je bent er al snel een dag in de week aan kwijt.”

De Tweede Kamer heeft een motie aangenomen die om landelijke richtlijnen vraagt.
“Jawel, maar gebeurt daar ook iets mee? Ik heb er nog niets van vernomen.”

• Vorig jaar rond deze tijd publiceerden we deze ingezonden brief van TU-ondernemingsraadvoorzitter Menno Blaauw. Volgens hem gaat het in Delft beter.

Hebben bestuurders er misschien weinig behoefte aan?
“Ik zeg altijd: een verstandige bestuurder koestert een sterke medezeggenschap. Je besluiten worden er beter van en je pikt draagvlak mee. Volgens de wet hebben bestuurders trouwens een zorgplicht voor de medezeggenschap. Als je nu ziet dat sommige groepen niet meer vertegenwoordigd zijn, dan wil je daar toch iets aan doen?”

Zijn de raden nu niet divers genoeg?
“We zijn onderhand geen goede afspiegeling van onze gemeenschap meer. We hebben weinig promovendi, weinig internationals en weinig mensen van kleur in de raden. Dat komt het debat niet ten goede. Universiteiten en hogescholen zijn geen homogene gemeenschappen en soms verschillen de onderlinge belangen. De een krijgt meer, de ander minder, en daar moeten we met zijn allen over praten.”

Hoe gaan jullie het tij keren?
“Dat gaan we woensdag bespreken. We zitten nu in een spiraal naar beneden en die moeten we zo snel mogelijk doorbreken.”

• Het congres ‘De toekomst van de medezeggenschap’ voor hbo en wo vindt plaats op woensdag 9 november vanaf 13.00 uur in Utrecht.

HOP, Bas Belleman