Krasse knarren: Guus Berkhout

• Na een studie elektrotechniek aan de TU Delft (1963) promoveerde Guus Berkhout cum laude (1970) in de natuurkunde. Vanaf 1964 werkte hij bij Shell en in 1976 keerde hij terug aan de TU als hoogleraar geofysica en seismische beeldvorming. Tussen 1998 en 2001 was hij lid van het college van bestuur van de TU. Vanaf 2001 vervulde hij bij TBM de leerstoel innovatiemanagement. Vanaf 2008 werkt hij bij CiTG. Berkhout is lid van de KNAW (1990) en de AcTI (Nederlandse academie voor technologie en innovatie – 1988).

Gele vloerbedekking en een schilderij aan de muur. Twee leren fauteuils en een schaakspel. De inrichting van Berkhouts kamer is niet TU-standaard, en de bewoner ook niet. Straks vertrekt Berkhout naar Den Haag voor een bespreking op het Europese hoofdkantoor van Saudi Aramco, een van ’s werelds grootste olieleveranciers, en klant van Berkhouts Delphi Consortium. Later op de dag gaat hij door naar het Bel Air Hotel. Dat is de plek waar hij graag met projectdirecteuren en promovendi afspreekt.

Het Delphi Consortium levert sinds 1982 nieuwe geo-imaging oplossingen aan ruim dertig aangesloten bedrijven. “Wij zijn de nieuwe ogen van de geo-industrie”, zegt Berkhout. Door te kiezen voor een consortium aan internationale ondernemingen blijft hij met zijn twintig medewerkers uit de fuik van specifieke problemen van bedrijven, maar kan hij naar eigen zeggen ‘strategisch fundamenteel bezig blijven en werken aan de technologie van morgen’.

‘Zonder sterk profiel blijven we in de middenmoot hangen’

Als belangrijkste verschil met zijn werk voor zijn pensionering in 2005 noemt Berkhout het wegvallen van het ‘financiële gedoe’ en de vergaderingen. “We hebben zoveel bureaucratie ingevoerd op de universiteit dat mensen teveel bezig zijn met protocollen en te weinig tijd overhouden rustig na te denken over wat ze aan het doen zijn.” Het aantal dagen is niet veranderd (“zeven!”) en zijn huidige contract bij de faculteit CiTG loopt tot 2015.

Berkhout werkt aan drie grote projecten. Naast het Delphi Consortium zijn dat: een sociaal-economisch ontwikkelingsmodel én een voorstel voor een nieuwe democratie.

Het ontwikkelingsmodel is een soort natuurwet in de sociaaleconomische ontwikkeling. “Het is geniaal omdat het in één oogopslag laat zien wat er in de wereld gebeurt.” De emeritus toont een grafiek met op de y-as het armoedepercentage in een land en langs de x-as het nationale inkomen gedeeld door het aantal inwoners. Alle nationale economieën staan als stip in de grafiek en wat blijkt? Alle economieën liggen op dezelfde hyperbool: linksboven de armste landen en rechtsonder de rijkste. Naarmate een economie zich ontwikkelt beweegt de economie zich kennelijk langs de kromme van links naar rechts (meer inkomen per inwoner) en van boven naar beneden (armoedepercentage daalt). “Als we succesvol zijn in het verminderen van de armoede, krijgen we een enorm tekort aan energie, voedsel en water.”

Voor Berkhout maakt dat inzicht, dat hij wil publiceren in een gezaghebbend economisch blad, veel duidelijk over de oriëntatie op de toekomst. De TU bijvoorbeeld zou zich veel duidelijker moeten profileren op water en energie vanwege de enorme vraag die daarnaar zal ontstaan. “Dat is pas een visie! Zonder sterk profiel blijven we in de middenmoot hangen.”

Ook zijn toekomstvisie voor politiek vloeit hier uit voort. Hij pleit voor een door de bevolking opgesteld regeerprogramma dat door kundige vakministers ter hand wordt genomen en waar burgers aan deelnemen als co-creator.

Gedreven door discipline begeeft Berkhout zich drie ochtenden per week naar de fitness in het Haagse Promenadehotel omdat het hem helpt om geestelijk actief te blijven. Ontspanning vindt hij bij zijn Birch Wood jazztrio waar hij piano speelt. Alleen late optredens doen ze niet meer. Als motto mailt hij naderhand: “Zorg er altijd voor dat je een motiverend doel hebt in je leven.”