‘Koehandel met aardgasbaten’

Het rapport is vorige week naar de Tweede Kamer gestuurd. De evaluatiecommissie onder leiding van oud-VSNU-voorzitter Rien Meijerink, wil geen politiek standpunt innemen, maar zegt toch dit: het zou een stuk goedkoper zijn om het geld gewoon aan de universiteiten te geven of aan de onderzoekstak van het bedrijfsleven.

Onvoorspelbare verdeling
Inderdaad verdedigde minister-president Mark Rutte daarmee het schrappen van het onderzoeksgeld uit het Fonds Economische Structuurversterking: hij wil het bedrijfsleven belastingvoordeel geven voor onderzoek en ontwikkeling. De huidige subsidies werken niet, zei Rutte.

De commissie lijkt het daarmee eens. De verdeling van het FES-geld verliep onvoorspelbaar. Ook kwamen de onderzoeksvoorstellen nogal complex tot stand, doordat de ministeries zowel bij het indienen als het begeleiden betrokken waren.
 
Commissie van wijzen
Het FES-geld van de overheid – de afgelopen jaren is bijna drie miljard euro uitgegeven – werd als volgt verdeeld. Eerst bepaalde de politiek op grond van allerlei adviezen hoeveel geld er beschikbaar was. Departementen mochten daarna in samenspraak met bedrijfsleven en kennisinstellingen projectvoorstellen indienen op onderwerpen als grootschalige researchfaciliteiten, innovatieprogramma’s, toponderzoek en onderwijs. Die werden door het Centraal Planbureau en een ‘commissie van wijzen’ getoetst op relevantie en kwaliteit. Als één van die twee negatief oordeelde, kreeg het voorstel geen geld.

Verdeeldheid
De details en randvoorwaarden waren nogal complex en de regels wisselden telkens. Gegeven de tijd die ambtenaren en beoordelaars moeten investeren kostte één bepaald project al acht ton om te beoordelen, terwijl de subsidie maar vijf miljoen bedroeg. Dat is “niet goed verteerbaar”, vindt de commissie.

Het systeem had ook zijn goede kanten. Het FES zorgde voor extra private investeringen in onderzoek, zeiden sommige betrokkenen tegen de rapporteurs. Er ontstond ook ‘focus en massa’ in het onderzoek, oftewel betere samenwerking en minder versplintering. Maar anderen spraken van “gelegenheidsconsortia”, die de verdeeldheid eigenlijk niet hebben opgelost.

Koehandel
Het is ook niet goed dat ambtenaren betrokken waren bij het indienen én beoordelen. Dat zorgde voor “koehandel”, menen betrokkenen. “Departementen spreken af wie wie steunt bij welk voorstel en voor welk (aangepast) bedrag.”

Kortom, de commissie oordeelt vernietigend. Toch levert dat geen politiek probleem op, nu het zogeheten Fonds Economische Structuurversterking voor meevallers uit de aardgasbaten is geschrapt. De aanbevelingen zijn “nu niet relevant”, aldus minister Maxime Verhagen van Economische Zaken, Landbouw & Innovatie.

Jeroen Kremer (21, werktuigbouwkunde) leerde zelf skiën op het rollende tapijt. Nu geeft hij les op een baan in Den Hoorn.

“Twee jaar geleden heb ik in Oostenrijk het diploma voor skileraar gehaald. In de herfst van 2008, voorafgaand aan het nieuwe winterseizoen, zag ik dat het qua tijd niet ging lukken om in de sneeuw les te geven. Als je zoiets doet, moet je dat voor een paar maanden doen, vind ik. Het kwam alleen met de studie niet goed uit. Op internet ging ik vervolgens op zoek naar een plek waar ik in ieder geval mijn techniek kon bijhouden. Het lesgeven zat in het achterhoofd. Bij het eerste bezoek liep ik toevallig iemand van personeelszaken tegen het lijf. Bleken ze net mensen nodig te hebben.”
“Van de eerste les kan ik me weinig meer herinneren. Het was spannend, dat wel. Er zou iemand komen kijken, maar dat gebeurde niet. Zelf vond ik dat prima, kon ik gewoon mijn gang gaan. Ik had een paar kinderen in de groep en weet nog dat de ouders na afloop tevreden waren. Een opluchting uiteraard. Huilende kinderen heb ik sowieso nog niet veel gehad. Als er eens eentje onderuit gaat zet ik de band direct stil. De mat is zacht, dus echt pijn doet het nooit.”

“Dinsdag is mijn vaste avond dit seizoen, dat voor mij loopt van 1 oktober tot 1 april. Ook woensdagmorgen sta ik ingeroosterd, maar die uren zijn niet altijd gevuld. Bovendien val ik in voor collega’s. Vrij veel, maar het gaat niet ten koste van colleges. Rond de vakanties wordt het trouwens altijd drukker, met het toppunt tussen kerst en nieuwjaar. Lekker chaotisch is het dan, want veel collega’s staan zelf in de sneeuw. Je werkt wel een paar dagen met dezelfde groep, wat het weer erg leuk maakt.”
“Techniek staat voorop bij de lessen op een rollerbaan. Het prettige is dat ik de hele les dicht bij de skiër sta. Zo kan ik goed zien wat iemand fout doet en direct aanwijzingen geven om dingetjes bij te schaven. De spiegel helpt daar zeker bij. Ik geef les aan jong en oud, maar hoewel we een studententarief hebben, zitten er weinig studenten tussen. Ze zijn, denk ik, nog onbekend met het concept.”

Bijbaan: Skileraar
Verdiensten: €9,- per uur
Opvallend: Wil nog eens een maand of drie in de sneeuw les gaan geven