Kleerhangers voor de Hema

br />
,,De Hema-ontwerpwedstrijden van de afgelopen jaren leverden telkens prijzen op voor onze studenten”, vertelt vormstudiedocent Ger Bruens twee dagen voor de prijsuitreiking. De bedoeling is dat Hema de winnende ontwerpen in productie neemt.

Studenten industrieel ontwerpen aan de TU Delft kunnen zelfstandig aan de wedstrijd deelnemen, maar ook via het vak vormstudie. Zo maken ze niet alleen kans op een prijs, maar kunnen ze ook studiepunten verdienen. Verschil met de wedstrijd is dat voor vormstudie niet één kleerhanger is vereist, maar een heel setje.

Bruens’ gedeelde kantoor in de nieuwbouw aan de Landberghstraat is onmiskenbaar het onderkomen van ontwerpdocenten; één wand gaat volledig schuil achter een stoere stellingkast van gegalvaniseerd metaal vol designproducten. ,,Onze vroegere kamer was tweeënhalf keer zo groot”, treurt de docent. ,,Daar stond veel meer. Nu zitten we in van die kippenhokken.”

Voordeel van de nieuwbouw is dat in de kelder een opslagruimte voor design is gereserveerd. Op splinternieuwe stellingen groeit de collectie die Bruens aanlegt met prof.dr. J.W. Drukker, prof.ir. Jan Jacobs en docent designgeschiedenis dr. Timo Rijk. Een deel van de collectie staat momenteel in Techniek Museum Delft voor een schoonmaakbeurt. Voor uitbreiding van de collectie zoekt Bruens via de internetpagina’s van E-bay. ,,Rommelmarkten zijn al afgegraasd”, weet de docent. ,,Daarnaast krijgen we nog wel eens wat via bedrijven en particulieren.”

In de opslagkelder wordt een opvallend groot deel van de schapruimte ingenomen door oude televisies. Van spectaculair strak Saba-design tot eenvoudige toestellen in vrolijk seventies-oranje. ,,Ik heb wat met televisies”, bekent Bruens, terwijl hij een la opentrekt die oude scheerapparaten huisvest. ,,Hier ben ik minder dol op. Een beetje vieze apparaten, vind ik.”

Zijn wens is rondom de collectie een designmuseum te stichten: ,,Het Boijmans en het Stedelijk hebben design in hun collecties, maar een echt designmuseum heeft Nederland niet. Daarvoor is de tijd nu denk ik wel rijp.” In de virtuele wereld is die droom al verwezenlijkt; op de webpagina van de faculteit staat een verwijzing naar het Virtual Design Museum.

Of het winnende Hema-ontwerp ooit Bruens’ toekomstige designmuseum haalt is nog maar de vraag. Ten eerste beperkt de designcollectie zich tot hi-fi, kantoorartikelen, huishoudelijke apparaten en productfolders. Bovendien neemt Hema lang niet altijd het winnende ontwerp in productie.

Een groot deel van de inzendingen maakt overigens al bij voorbaat geen enkele kans op productie. Hema-wedstrijdsecretaris Han van den Eijnden verbaast zich over de vele inzenders die het niet zo nauw nemen met de opdracht. ,,Veel ontwerpen zijn door hun complexiteit totaal ongeschikt voor massaproductie en bieden ook niet de helderheid die de consument verlangt”, mopperde hij tijdens de prijsuitreiking, afgelopen vrijdag in Museum De Pont in Tilburg. ,,Neemt u van mij aan dat veel deelnemers niet eens de moeite hebben genomen als onderdeel van het ontwerpproces een keer een Hema te bezoeken en het assortiment te bekijken.”

Tienersetje

Helderheid is een rode draad in het bestaan van de winkelketen. In 1926 begon de Hollandsche Eenheidsprijzen Maatschappij Amsterdam (Hema) als warenhuis vol bulkartikelen. Producten werden aangeboden in slechts drie prijscategorieën: een dubbeltje, een kwartje of vijftig cent. Tegenwoordig heten zulke winkels Knaakland of Euroland en heeft Hema een flexibeler prijzensysteem. De gedachte achter de producten zelf is echter onveranderd: nuttig, niet duur en desondanks niet lelijk.

Inmiddels heeft ook België kennisgemaakt met Hema. Reden genoeg voor de organisatie om het deelnemersveld van de zestiende Hema-ontwerpwedstrijd uit te breiden met onze zuiderburen. Ook voor het eerst was de wedstrijd verdeeld in twee ontwerpcategorieën: een kleerhanger en een tienersetje. Het aantal inzendingen voor het tienersetje bleef beperkt tot zestien. Voor de kleerhanger stuurden niet minder dan 243 studenten een ontwerp in, onder wie zo’n zestig Belgen.

IO’er Gerwin Hoogendoorn won met ‘Extra Dutch’ de derde prijs. Zijn kleerhanger is gebaseerd op een bestaand houten model. Verschil is dat Hoogendoorn de haak met twintig centimeter verlengde. ,,Een van de gedachtendaarachter is dat ook kinderen zo gebruik kunnen maken van de bestaande kapstok. Vorig jaar heb ik iets extreems ontworpen, dit jaar wilde ik het simpel houden”, licht de ontwerper toe. Met succes: Extra Dutch is een hanger die niet zou misstaan in de vermaarde collectie van Droog Design.

,,De gedachte achter het ontwerp is zo eenvoudig, dat bij de jury twijfel rees of het niet al eens is bedacht”, sprak juryvoorzitter Ton van Eijk, directeur strategie en formule bij Hema. Van Eijk zal hebben teruggedacht aan een paar jaar geleden. Toen ging de winnende rugzak ‘Chili Chin Chilla’ van IO’er Victor Le Noble ten onder aan beschuldigingen van plagiaat. Zowel Hoogendoorn zelf als de jury vonden echter geen eerdere uitvoering waarin de verlengde haak was toegepast. Wel bleek een andere wedstrijdinzending gebaseerd op hetzelfde idee.

Groot zal de teleurstelling zijn bij Gudrún Lilja Gunnlaugsdóttir van de Design Academy Eindhoven. Haar zeventig centimeter lange ‘Long Neck’, gebaseerd op hetzelfde idee, legde het af tegen ‘Extra Dutch’ vanwege een minder heldere presentatie.

Hoogendoorn deed voor de tweede keer aan de wedstrijd mee. Vorig jaar deed hij mee met een ontwerp voor een vaas voor verse snijbloemen die ondersteboven kan hangen. De vaas werd geselecteerd voor een tentoonstelling tijdens de 100% Designbeurs in de Cruise Terminal Rotterdam, maar de prijsuitreiking toen liep uit op een lichte teleurstelling.

Het ontwerp van Hoogendoorn stond die dag niet tussen de andere vazen. Dat kon volgens sommigen maar één ding betekenen: prijswinnende vazen werden verhuld onder een doek. Hoogendoorns vaas ontving echter geen prijs. ,,De vaas stond helemaal niet tentoongesteld omdat hij niet in het decor paste”, aldus de IO’er. ,,Dat was toen wel een teleurstelling.” Na zijn stage in Parijs verwacht hij volgend jaar weer deel te nemen aan de wedstrijd.

Knappe Knapen

Ook de tweede prijs ging naar een student van de TU Delft: Rui Medeiros Santos ontwierp stapelbare, spuitgegoten kleerhangers. De presentatie van zijn ‘Knappe Knapen’, driedimensionale computertekeningen en drie donkerrode prototypes met een Hema-prijswikkel er al omheen, vond de jury een toonbeeld van professionaliteit. Het ontwerp zelf betitelde zij als ’typisch TU Delft-design’.

Wat is dan zo typisch Delfts? ,,Ik denk dat de jury doelt op de massaproducteerbaarheid en de wijze waarop het hele productieproces onder de loep is genomen”, vertelt Medeiros Santos. ,,Zo heeft mijn ontwerp structurele meerwaarde ten opzichte van bestaande kledinghangers. Veel van de andere ontwerpen zijn geintjes; een iets andere vormgeving van bestaande producten.”

Het idee achter de stapelbare, spuitgegoten hanger ontwikkelde de TU-student twee jaar geleden al tijdens zijn stage bij een Rotterdams ontwerpbureau. ,,Een van de hoofdgedachten achter het ontwerp is dat de hanger stapelbaar is. De huidige vorm van kleerhangers heeft tot gevolg dat vooral veel lucht wordt getransporteerd.” Het bureau vroeg op het stapel- en kliksysteem octrooi aan.

Voor Medeiros Santos, die in augustus afstudeert, was het de eerste deelname aan een ontwerpwedstrijd. ,,Ik was blij verrast dat de opdracht dit jaar toevallig bestond uit een kledinghanger”, vertelt de ontwerper, die ondanks zijn ervaring met het onderwerp kleerhangers, niet simpelweg zijn stageverslag kon insturen. ,,Eerst heb ik vanwege het octrooi toestemming gevraagd aan mijn stagebureau. Bovendien moest het ontwerp op een paar punten worden aangepast, zodat het een typisch Hema-product zou worden.”

De winnende kleerhanger heet ‘Famili’ en is een ontwerp van Marjolein Kremer van Academie St. Joost in Breda. Kremer bedacht een haak uit plaatmateriaal die geschikt is voor verschillende kledingstukken in verschillende maten. Oprechte verbazing viel van haar gezicht te lezen toen haar ontwerp het winnende bleek.

In het Nederlands Textielmuseum, waar de ontwerpen zijn tentoongesteld, drongen de bijkomende gevolgen van winst nog maar moeizaam tot haar door: ,,Moet ik nu met Hema onderhandelen? Echt? Nou, dan neem ik maar iemand mee.” Zoveel onschuld biedt hoop voor productie van de ‘Famili’. Dat klinkt immers niet als iemand die dwars zal liggen over iets dat succesvolle productie in het verleden al eens in de weg stond: de veel te lage vergoeding die Hema de ontwerpers biedt.

De ontwerpen worden tot en met 31 augustus tentoongesteld in het Nederlands Textielmuseum in Tilburg en van 23 januari 2004 tot en met 7 maart in galerie Vizo in Brussel.

www.io.tudelft.nl

De opgave voor de Hema-ontwerpwedstrijd 2003: ontwerp een kleerhanger. Niet minder dan 243 studenten reageerden, de tweede en derde prijs gingen naar Delftenaren. Afgelopen vrijdag was de prijsuitreiking in Tilburg.

,,De Hema-ontwerpwedstrijden van de afgelopen jaren leverden telkens prijzen op voor onze studenten”, vertelt vormstudiedocent Ger Bruens twee dagen voor de prijsuitreiking. De bedoeling is dat Hema de winnende ontwerpen in productie neemt.

Studenten industrieel ontwerpen aan de TU Delft kunnen zelfstandig aan de wedstrijd deelnemen, maar ook via het vak vormstudie. Zo maken ze niet alleen kans op een prijs, maar kunnen ze ook studiepunten verdienen. Verschil met de wedstrijd is dat voor vormstudie niet één kleerhanger is vereist, maar een heel setje.

Bruens’ gedeelde kantoor in de nieuwbouw aan de Landberghstraat is onmiskenbaar het onderkomen van ontwerpdocenten; één wand gaat volledig schuil achter een stoere stellingkast van gegalvaniseerd metaal vol designproducten. ,,Onze vroegere kamer was tweeënhalf keer zo groot”, treurt de docent. ,,Daar stond veel meer. Nu zitten we in van die kippenhokken.”

Voordeel van de nieuwbouw is dat in de kelder een opslagruimte voor design is gereserveerd. Op splinternieuwe stellingen groeit de collectie die Bruens aanlegt met prof.dr. J.W. Drukker, prof.ir. Jan Jacobs en docent designgeschiedenis dr. Timo Rijk. Een deel van de collectie staat momenteel in Techniek Museum Delft voor een schoonmaakbeurt. Voor uitbreiding van de collectie zoekt Bruens via de internetpagina’s van E-bay. ,,Rommelmarkten zijn al afgegraasd”, weet de docent. ,,Daarnaast krijgen we nog wel eens wat via bedrijven en particulieren.”

In de opslagkelder wordt een opvallend groot deel van de schapruimte ingenomen door oude televisies. Van spectaculair strak Saba-design tot eenvoudige toestellen in vrolijk seventies-oranje. ,,Ik heb wat met televisies”, bekent Bruens, terwijl hij een la opentrekt die oude scheerapparaten huisvest. ,,Hier ben ik minder dol op. Een beetje vieze apparaten, vind ik.”

Zijn wens is rondom de collectie een designmuseum te stichten: ,,Het Boijmans en het Stedelijk hebben design in hun collecties, maar een echt designmuseum heeft Nederland niet. Daarvoor is de tijd nu denk ik wel rijp.” In de virtuele wereld is die droom al verwezenlijkt; op de webpagina van de faculteit staat een verwijzing naar het Virtual Design Museum.

Of het winnende Hema-ontwerp ooit Bruens’ toekomstige designmuseum haalt is nog maar de vraag. Ten eerste beperkt de designcollectie zich tot hi-fi, kantoorartikelen, huishoudelijke apparaten en productfolders. Bovendien neemt Hema lang niet altijd het winnende ontwerp in productie.

Een groot deel van de inzendingen maakt overigens al bij voorbaat geen enkele kans op productie. Hema-wedstrijdsecretaris Han van den Eijnden verbaast zich over de vele inzenders die het niet zo nauw nemen met de opdracht. ,,Veel ontwerpen zijn door hun complexiteit totaal ongeschikt voor massaproductie en bieden ook niet de helderheid die de consument verlangt”, mopperde hij tijdens de prijsuitreiking, afgelopen vrijdag in Museum De Pont in Tilburg. ,,Neemt u van mij aan dat veel deelnemers niet eens de moeite hebben genomen als onderdeel van het ontwerpproces een keer een Hema te bezoeken en het assortiment te bekijken.”

Tienersetje

Helderheid is een rode draad in het bestaan van de winkelketen. In 1926 begon de Hollandsche Eenheidsprijzen Maatschappij Amsterdam (Hema) als warenhuis vol bulkartikelen. Producten werden aangeboden in slechts drie prijscategorieën: een dubbeltje, een kwartje of vijftig cent. Tegenwoordig heten zulke winkels Knaakland of Euroland en heeft Hema een flexibeler prijzensysteem. De gedachte achter de producten zelf is echter onveranderd: nuttig, niet duur en desondanks niet lelijk.

Inmiddels heeft ook België kennisgemaakt met Hema. Reden genoeg voor de organisatie om het deelnemersveld van de zestiende Hema-ontwerpwedstrijd uit te breiden met onze zuiderburen. Ook voor het eerst was de wedstrijd verdeeld in twee ontwerpcategorieën: een kleerhanger en een tienersetje. Het aantal inzendingen voor het tienersetje bleef beperkt tot zestien. Voor de kleerhanger stuurden niet minder dan 243 studenten een ontwerp in, onder wie zo’n zestig Belgen.

IO’er Gerwin Hoogendoorn won met ‘Extra Dutch’ de derde prijs. Zijn kleerhanger is gebaseerd op een bestaand houten model. Verschil is dat Hoogendoorn de haak met twintig centimeter verlengde. ,,Een van de gedachtendaarachter is dat ook kinderen zo gebruik kunnen maken van de bestaande kapstok. Vorig jaar heb ik iets extreems ontworpen, dit jaar wilde ik het simpel houden”, licht de ontwerper toe. Met succes: Extra Dutch is een hanger die niet zou misstaan in de vermaarde collectie van Droog Design.

,,De gedachte achter het ontwerp is zo eenvoudig, dat bij de jury twijfel rees of het niet al eens is bedacht”, sprak juryvoorzitter Ton van Eijk, directeur strategie en formule bij Hema. Van Eijk zal hebben teruggedacht aan een paar jaar geleden. Toen ging de winnende rugzak ‘Chili Chin Chilla’ van IO’er Victor Le Noble ten onder aan beschuldigingen van plagiaat. Zowel Hoogendoorn zelf als de jury vonden echter geen eerdere uitvoering waarin de verlengde haak was toegepast. Wel bleek een andere wedstrijdinzending gebaseerd op hetzelfde idee.

Groot zal de teleurstelling zijn bij Gudrún Lilja Gunnlaugsdóttir van de Design Academy Eindhoven. Haar zeventig centimeter lange ‘Long Neck’, gebaseerd op hetzelfde idee, legde het af tegen ‘Extra Dutch’ vanwege een minder heldere presentatie.

Hoogendoorn deed voor de tweede keer aan de wedstrijd mee. Vorig jaar deed hij mee met een ontwerp voor een vaas voor verse snijbloemen die ondersteboven kan hangen. De vaas werd geselecteerd voor een tentoonstelling tijdens de 100% Designbeurs in de Cruise Terminal Rotterdam, maar de prijsuitreiking toen liep uit op een lichte teleurstelling.

Het ontwerp van Hoogendoorn stond die dag niet tussen de andere vazen. Dat kon volgens sommigen maar één ding betekenen: prijswinnende vazen werden verhuld onder een doek. Hoogendoorns vaas ontving echter geen prijs. ,,De vaas stond helemaal niet tentoongesteld omdat hij niet in het decor paste”, aldus de IO’er. ,,Dat was toen wel een teleurstelling.” Na zijn stage in Parijs verwacht hij volgend jaar weer deel te nemen aan de wedstrijd.

Knappe Knapen

Ook de tweede prijs ging naar een student van de TU Delft: Rui Medeiros Santos ontwierp stapelbare, spuitgegoten kleerhangers. De presentatie van zijn ‘Knappe Knapen’, driedimensionale computertekeningen en drie donkerrode prototypes met een Hema-prijswikkel er al omheen, vond de jury een toonbeeld van professionaliteit. Het ontwerp zelf betitelde zij als ’typisch TU Delft-design’.

Wat is dan zo typisch Delfts? ,,Ik denk dat de jury doelt op de massaproducteerbaarheid en de wijze waarop het hele productieproces onder de loep is genomen”, vertelt Medeiros Santos. ,,Zo heeft mijn ontwerp structurele meerwaarde ten opzichte van bestaande kledinghangers. Veel van de andere ontwerpen zijn geintjes; een iets andere vormgeving van bestaande producten.”

Het idee achter de stapelbare, spuitgegoten hanger ontwikkelde de TU-student twee jaar geleden al tijdens zijn stage bij een Rotterdams ontwerpbureau. ,,Een van de hoofdgedachten achter het ontwerp is dat de hanger stapelbaar is. De huidige vorm van kleerhangers heeft tot gevolg dat vooral veel lucht wordt getransporteerd.” Het bureau vroeg op het stapel- en kliksysteem octrooi aan.

Voor Medeiros Santos, die in augustus afstudeert, was het de eerste deelname aan een ontwerpwedstrijd. ,,Ik was blij verrast dat de opdracht dit jaar toevallig bestond uit een kledinghanger”, vertelt de ontwerper, die ondanks zijn ervaring met het onderwerp kleerhangers, niet simpelweg zijn stageverslag kon insturen. ,,Eerst heb ik vanwege het octrooi toestemming gevraagd aan mijn stagebureau. Bovendien moest het ontwerp op een paar punten worden aangepast, zodat het een typisch Hema-product zou worden.”

De winnende kleerhanger heet ‘Famili’ en is een ontwerp van Marjolein Kremer van Academie St. Joost in Breda. Kremer bedacht een haak uit plaatmateriaal die geschikt is voor verschillende kledingstukken in verschillende maten. Oprechte verbazing viel van haar gezicht te lezen toen haar ontwerp het winnende bleek.

In het Nederlands Textielmuseum, waar de ontwerpen zijn tentoongesteld, drongen de bijkomende gevolgen van winst nog maar moeizaam tot haar door: ,,Moet ik nu met Hema onderhandelen? Echt? Nou, dan neem ik maar iemand mee.” Zoveel onschuld biedt hoop voor productie van de ‘Famili’. Dat klinkt immers niet als iemand die dwars zal liggen over iets dat succesvolle productie in het verleden al eens in de weg stond: de veel te lage vergoeding die Hema de ontwerpers biedt.

De ontwerpen worden tot en met 31 augustus tentoongesteld in het Nederlands Textielmuseum in Tilburg en van 23 januari 2004 tot en met 7 maart in galerie Vizo in Brussel.

www.io.tudelft.nl