Kamervragen over Cray-computer

Groen Links, maar ook de regeringspartijen VVD en D66, vinden zo’n voorwaarde ongehoord. In de Kamervragen noemt Groen Links het ‘onaanvaardbaar’ en ‘in strijd met artikel 1 van de Grondwet’. De partij vraagt zich af of de ministers Ritzen (Onderwijs), Van Mierlo (Buitenlandse Zaken) en staatssecretaris Dok (Economische Zaken) bekend zijn met dergelijke leveringsvoorwaarden. En of het wereldhandelsverdrag toestaat dat discriminerende voorwaarden worden gesteld aan het gebruik van geleverde diensten of producten. De bewindslieden wordt verzocht maatregelen te nemen.

De supercomputer Cray-T3E die de TU onlangs aanschafte, is een massaal-parallelrekenaar. De enorme rekenkracht maakt het apparaat bijvoorbeeld geschikt voor simulatie-berekeningen. Binnen de defensietechnologie kan zo’n rekenkanon dienst doen bij simulaties voor de luchtmacht of voor onderzeeërs. De VS eisen daarom ‘om politieke redenen’ de garantieverklaring dat de hoogwaardige technische apparatuur niet gebruikt wordt door bepaalde nationaliteiten. Behalve Cuba, Iran, Irak en Libië vallen daar ook Noord-Korea, Syrië en Soedan onder.

Aan de TU werken en studeren ‘een aardig aantal’ personen met deze nationaliteit, aldus ir. G.K. Berghuijs, die op het hoofdbureau betrokken is bij de toelating van buitenlanders. Iranezen en Irakezen vormen het grootse deel van de groep. Een aantal is vluchteling, maar er zijn ook Iranezen die met een staatsbeurs in Delft promoveren.

Woordvoerster J. Jorritsma van D66 vindt de Amerikaanse eis ‘geen goede zaak’. ,,De VS kunnen best een eigen beleid hebben, maar dergelijke voorwaarden zijn onzinnig. Het is de verantwoordelijkheid van een universiteit zelf om te bepalen wie er met het apparaat mag werken. Als mensen eenmaal door een universiteit zijn binnengehaald, gelden voor hen dezelfde regels als voor Nederlandse onderzoekers. Wie twijfels heeft bij bepaalde mensen, moet ze niet toelaten.”

Ook regeringspartij VVD vindt de praktijk ‘hoogst eigenaardig’. Verkocht is verkocht, meent M. de Vries. Er kan hoogstens bepaald worden dat het ding niet doorverkocht wordt aan dergelijke landen. Bovendien: ,,De TU kan dit niet waarmaken. Ze presenteert zich als een universiteit van internationale naam en faam. Hoe denkt ze zo’n maatregel uit te voeren?”

De onuitvoerbaarheid is inderdaad het probleem. Of liever gezegd: de oplossing, meent A.F. Bakker van het High Performance Applied Computing-centrum van de TU, dat opgezet is rond de Cray-computer. ,,We kunnen het niet controleren”, zegt hij. ,,We kunnen mensen niet naar hun paspoort vragen. Deenige mogelijkheid is alle gebruikers een vragenformulier voorleggen. Maar niemand is verplicht alles in te vullen. En dan nog; iemand kan ook een Nederlandse vriendje inschakelen.”

Volgens Bakker is het enige antwoord dat je de Amerikanen kunt geven: ,,Er is ons niet bekend dat er gebruikers zullen zijn.” En daarmee is volgens hem de kous af. Hij meent dat de zaak wordt opgeblazen en stelt dat dergelijke leveringsvoorwaarden door de VS altijd aan hoogwaardige technologie worden gesteld. ,,Het is niets nieuws. Bij onze Convex-machine stond het waarschijnlijk ook al in de kleine lettertjes. Daar is nooit controle op geweest.”

Dit is echter de eerste keer dat het college van bestuur de secretarissen-beheerder van vier faculteiten op de hoogte stelt en hen expliciet op het hart drukt geen medewerkers en studenten uit de bewuste landen op de Cray te laten werken. Toch ziet ook collegevoorzitter De Voogd de voorwaarde voornamelijk als formaliteit. Hij zegt geen beeld te hebben hoe de controle op de clausule moet worden uitgevoerd. Mocht er van de technologische kennis misbruik gemaakt worden, en Amerika komt erachter dat Delft niet strikt op nationaliteit geselecteerd heeft, dan zijn de gevolgen hem niet bekend. De Voogd meent dat in de clausule geen sancties zijn opgenomen. (A.d.J.)

Groen Links heeft het kabinet schriftelijk om opheldering gevraagd over de leveringsvoorwaarden die aan de TU gesteld zijn voor het gebruik van de Cray-computer. De Amerikaanse overheid heeft bedongen dat onder andere Cubanen, Iranezen, Irakezen en Libiërs niet met deze technologie mogen werken.

Groen Links, maar ook de regeringspartijen VVD en D66, vinden zo’n voorwaarde ongehoord. In de Kamervragen noemt Groen Links het ‘onaanvaardbaar’ en ‘in strijd met artikel 1 van de Grondwet’. De partij vraagt zich af of de ministers Ritzen (Onderwijs), Van Mierlo (Buitenlandse Zaken) en staatssecretaris Dok (Economische Zaken) bekend zijn met dergelijke leveringsvoorwaarden. En of het wereldhandelsverdrag toestaat dat discriminerende voorwaarden worden gesteld aan het gebruik van geleverde diensten of producten. De bewindslieden wordt verzocht maatregelen te nemen.

De supercomputer Cray-T3E die de TU onlangs aanschafte, is een massaal-parallelrekenaar. De enorme rekenkracht maakt het apparaat bijvoorbeeld geschikt voor simulatie-berekeningen. Binnen de defensietechnologie kan zo’n rekenkanon dienst doen bij simulaties voor de luchtmacht of voor onderzeeërs. De VS eisen daarom ‘om politieke redenen’ de garantieverklaring dat de hoogwaardige technische apparatuur niet gebruikt wordt door bepaalde nationaliteiten. Behalve Cuba, Iran, Irak en Libië vallen daar ook Noord-Korea, Syrië en Soedan onder.

Aan de TU werken en studeren ‘een aardig aantal’ personen met deze nationaliteit, aldus ir. G.K. Berghuijs, die op het hoofdbureau betrokken is bij de toelating van buitenlanders. Iranezen en Irakezen vormen het grootse deel van de groep. Een aantal is vluchteling, maar er zijn ook Iranezen die met een staatsbeurs in Delft promoveren.

Woordvoerster J. Jorritsma van D66 vindt de Amerikaanse eis ‘geen goede zaak’. ,,De VS kunnen best een eigen beleid hebben, maar dergelijke voorwaarden zijn onzinnig. Het is de verantwoordelijkheid van een universiteit zelf om te bepalen wie er met het apparaat mag werken. Als mensen eenmaal door een universiteit zijn binnengehaald, gelden voor hen dezelfde regels als voor Nederlandse onderzoekers. Wie twijfels heeft bij bepaalde mensen, moet ze niet toelaten.”

Ook regeringspartij VVD vindt de praktijk ‘hoogst eigenaardig’. Verkocht is verkocht, meent M. de Vries. Er kan hoogstens bepaald worden dat het ding niet doorverkocht wordt aan dergelijke landen. Bovendien: ,,De TU kan dit niet waarmaken. Ze presenteert zich als een universiteit van internationale naam en faam. Hoe denkt ze zo’n maatregel uit te voeren?”

De onuitvoerbaarheid is inderdaad het probleem. Of liever gezegd: de oplossing, meent A.F. Bakker van het High Performance Applied Computing-centrum van de TU, dat opgezet is rond de Cray-computer. ,,We kunnen het niet controleren”, zegt hij. ,,We kunnen mensen niet naar hun paspoort vragen. Deenige mogelijkheid is alle gebruikers een vragenformulier voorleggen. Maar niemand is verplicht alles in te vullen. En dan nog; iemand kan ook een Nederlandse vriendje inschakelen.”

Volgens Bakker is het enige antwoord dat je de Amerikanen kunt geven: ,,Er is ons niet bekend dat er gebruikers zullen zijn.” En daarmee is volgens hem de kous af. Hij meent dat de zaak wordt opgeblazen en stelt dat dergelijke leveringsvoorwaarden door de VS altijd aan hoogwaardige technologie worden gesteld. ,,Het is niets nieuws. Bij onze Convex-machine stond het waarschijnlijk ook al in de kleine lettertjes. Daar is nooit controle op geweest.”

Dit is echter de eerste keer dat het college van bestuur de secretarissen-beheerder van vier faculteiten op de hoogte stelt en hen expliciet op het hart drukt geen medewerkers en studenten uit de bewuste landen op de Cray te laten werken. Toch ziet ook collegevoorzitter De Voogd de voorwaarde voornamelijk als formaliteit. Hij zegt geen beeld te hebben hoe de controle op de clausule moet worden uitgevoerd. Mocht er van de technologische kennis misbruik gemaakt worden, en Amerika komt erachter dat Delft niet strikt op nationaliteit geselecteerd heeft, dan zijn de gevolgen hem niet bekend. De Voogd meent dat in de clausule geen sancties zijn opgenomen. (A.d.J.)