Ik zag wat vijandige lichaamstaal

/strong>

Belfast, Johannesburg, Nicosia… Jeruzalem is niet de enige stad ter wereld waar de inwoners in onmin met elkaar leven. Maar geen stad ter wereld heeft zo’n historische, religieuze en politieke lading voor christenen, joden en moslims. Twee landen vechten om dezelfde hoofdstad, voor drie religies is Jeruzalem een heilige stad, met haar tempels, bergtoppen en andere bedevaartsplekken. Een provocatieve wandeling van Ariel Sharon op Al-haram al-Sharif (de Tempelberg) leidde tot het meest bloedige conflict tussen Palestina en Israël in jaren.

Vrede lijkt verder weg dan ooit, maar plannen maken kan geen kwaad. ,,Al tijdens de oorlog werd nagedacht over de wederopbouw van Rotterdam,” bracht de Delftse hoogleraar Drewe in herinnering. Een concreet wederopbouwplan voor Jeruzalem had het verzameld intellect niet voor ogen, wel een strategie. Mochten ooit betere tijden aanbreken, dan is het wenselijk dat er alvast een toekomststrategie klaarligt.

Dertig professionals, met specialismen als planning, volkshuisvesting en het vredesproces, waren de afgelopen donderdag en vrijdag vertegenwoordigd. Het officiële programma maakte ook melding van deelname door studenten, maar hun rol bleef beperkt tot kopieerwerk.

In anderhalve dag brachten de deelnemers elkaar op de hoogte van de huidige situatie in politiek, huisvesting, landgebruik, planning en zonering. Jeruzalem werd met andere opgedeelde steden vergeleken, maar bleek een uniek geval. ,,Jerusalem is a way of life,” concludeerden meerdere sprekers.

Zwarte Markt

Naast religieuze verschillen is economische ongelijkheid een belangrijke bron van onrust. Wat als arm geldt voor een Israeliër is middle-class voor een Palestijn. Daar komt bij dat de verpauperde buurten waar veel Palestijnen wonen op een steenworp afstand liggen van rijkere Israëlische woonwijken. De ene wijk heeft water in overvloed, de andere een paar uur per dag.

Maar wachten tot ze in gelijke omstandigheden leven als de rijkere Israëli’s is voor de Palestijnen een hopeloze zaak, voorspelt professor Rami Friedman, directeur van het Jerusalem Institute for Israel Studies. ,,Dan wordt hun plaats ingenomen door buitenlandse werknemers.”

Volgens Friedman kan het drie kanten op met de stad: een verregaande scheiding tussen Joden en Palestijnen, een broederlijk samenleven of iets functioneels daartussenin. In het eerste geval ontstaat een ‘zwarte markt’. ,,Je kunt een gebied wel afsluiten, maar mensen vinden toch een manier om binnen te komen.” Verregaande samenwerking lijkt Friedman onhaalbaar. Hij gelooft in een functionele tussenvorm waarbij Israëli’s en Palestijnen inzien dat ze economisch baat hebben bij elkaar. Geen Berlijnse muur, zoals een aanwezige Palestijnse architect benadrukt, wel twee gemeentes in één stad.

Een belangrijke inkomstenbron van de stad is toerisme. ,,Stedelijk toerisme groeit sneller dan gewone vakanties,” vertelt professor Drewe. ,,En Jeruzalem trekt niet het destructieve massatoerisme van steden als Venetië en Florence.”

Een belangrijke rol wordt ook toegedicht aan de snel groeiende high-tech industrie van Jeruzalem. De jeugd heeft de toekomst. En zij voelt zich massaal aangetrokken tot de ict-branche. Friedman: ,,Het is als de loterij. Het beeld van die ene winnaar maakt dat de rest ook een lot koopt.” De komst van Microsoft in ‘divided’ Dublin biedt hoop.

Tien geboden

Jongeren van nu zijn de professionals van later. ,,We are a group of intellectuals studying maps, come and help us,” luidt daarom de oproep van Samih Al-Abid, ‘deputy minister’ van het Palestijnse ministerie van planning (MOPIC). Maar de Amerikaanse hoogleraar Scott Bollens ziet niets in ’the student-approach’. Verrast door de open discussies ‘though I noticed some body-language‘, gelooft hij dat de professionals er zelf wel uit komen. ,,Ik ben voor het opstellen van richtlijnen voor de huidige planners, een soort tien geboden.”

De rest is verdeeld over de wijze waarop studenten dienen te worden ingezet. Moeten ze van Delft naar Israël of andersom? Bouwkundedocente Marisa Carmona stuurt al jaren Delftse studenten gesubsidieerd naar het buitenland. ,,Voordeel is dat ze het grotendeels zelf kunnen betalen.” Anderen zien liever Israëli’s en Palestijnen naar Delft komen tijdens de eerstvolgende internationale designseminar INDESEM. De komende jaren zullen de faculteit bouwkunde, Cicat, een Palestijnse denktank en het Jerusalem Institute for Israel Studies in een project nauw samenwerken.

Bouwkundedecaan Beunderman ziet mogelijkheden binnen de eigen faculteit: ,,Wij hebben hier een traditie op het gebied van huisvesting. Multiculturele woningbouw zou nu een thema moeten worden.” Hij riep de professionals op kaarten te tekenen met overeenkomsten in plaats van verschillen. ,,Het is nuttig om ook eens een manier te vinden om te tekenen hoeveel geld de repressie kost.” Aan Beunderman de eer het symposium te sluiten: ,,According to the programme, I’m supposed to close the discussion, well, I refuse to close.”

In Jeruzalem worden meer stenen gegooid dan gemetseld. Maar vrede of oorlog, toekomstplannen maken kan geen kwaad. Professionals uit binnen- en buitenland discussieerden vorige week twee dagen lang over de toekomst van ‘Jerusalem; the divided city’.

Belfast, Johannesburg, Nicosia… Jeruzalem is niet de enige stad ter wereld waar de inwoners in onmin met elkaar leven. Maar geen stad ter wereld heeft zo’n historische, religieuze en politieke lading voor christenen, joden en moslims. Twee landen vechten om dezelfde hoofdstad, voor drie religies is Jeruzalem een heilige stad, met haar tempels, bergtoppen en andere bedevaartsplekken. Een provocatieve wandeling van Ariel Sharon op Al-haram al-Sharif (de Tempelberg) leidde tot het meest bloedige conflict tussen Palestina en Israël in jaren.

Vrede lijkt verder weg dan ooit, maar plannen maken kan geen kwaad. ,,Al tijdens de oorlog werd nagedacht over de wederopbouw van Rotterdam,” bracht de Delftse hoogleraar Drewe in herinnering. Een concreet wederopbouwplan voor Jeruzalem had het verzameld intellect niet voor ogen, wel een strategie. Mochten ooit betere tijden aanbreken, dan is het wenselijk dat er alvast een toekomststrategie klaarligt.

Dertig professionals, met specialismen als planning, volkshuisvesting en het vredesproces, waren de afgelopen donderdag en vrijdag vertegenwoordigd. Het officiële programma maakte ook melding van deelname door studenten, maar hun rol bleef beperkt tot kopieerwerk.

In anderhalve dag brachten de deelnemers elkaar op de hoogte van de huidige situatie in politiek, huisvesting, landgebruik, planning en zonering. Jeruzalem werd met andere opgedeelde steden vergeleken, maar bleek een uniek geval. ,,Jerusalem is a way of life,” concludeerden meerdere sprekers.

Zwarte Markt

Naast religieuze verschillen is economische ongelijkheid een belangrijke bron van onrust. Wat als arm geldt voor een Israeliër is middle-class voor een Palestijn. Daar komt bij dat de verpauperde buurten waar veel Palestijnen wonen op een steenworp afstand liggen van rijkere Israëlische woonwijken. De ene wijk heeft water in overvloed, de andere een paar uur per dag.

Maar wachten tot ze in gelijke omstandigheden leven als de rijkere Israëli’s is voor de Palestijnen een hopeloze zaak, voorspelt professor Rami Friedman, directeur van het Jerusalem Institute for Israel Studies. ,,Dan wordt hun plaats ingenomen door buitenlandse werknemers.”

Volgens Friedman kan het drie kanten op met de stad: een verregaande scheiding tussen Joden en Palestijnen, een broederlijk samenleven of iets functioneels daartussenin. In het eerste geval ontstaat een ‘zwarte markt’. ,,Je kunt een gebied wel afsluiten, maar mensen vinden toch een manier om binnen te komen.” Verregaande samenwerking lijkt Friedman onhaalbaar. Hij gelooft in een functionele tussenvorm waarbij Israëli’s en Palestijnen inzien dat ze economisch baat hebben bij elkaar. Geen Berlijnse muur, zoals een aanwezige Palestijnse architect benadrukt, wel twee gemeentes in één stad.

Een belangrijke inkomstenbron van de stad is toerisme. ,,Stedelijk toerisme groeit sneller dan gewone vakanties,” vertelt professor Drewe. ,,En Jeruzalem trekt niet het destructieve massatoerisme van steden als Venetië en Florence.”

Een belangrijke rol wordt ook toegedicht aan de snel groeiende high-tech industrie van Jeruzalem. De jeugd heeft de toekomst. En zij voelt zich massaal aangetrokken tot de ict-branche. Friedman: ,,Het is als de loterij. Het beeld van die ene winnaar maakt dat de rest ook een lot koopt.” De komst van Microsoft in ‘divided’ Dublin biedt hoop.

Tien geboden

Jongeren van nu zijn de professionals van later. ,,We are a group of intellectuals studying maps, come and help us,” luidt daarom de oproep van Samih Al-Abid, ‘deputy minister’ van het Palestijnse ministerie van planning (MOPIC). Maar de Amerikaanse hoogleraar Scott Bollens ziet niets in ’the student-approach’. Verrast door de open discussies ‘though I noticed some body-language‘, gelooft hij dat de professionals er zelf wel uit komen. ,,Ik ben voor het opstellen van richtlijnen voor de huidige planners, een soort tien geboden.”

De rest is verdeeld over de wijze waarop studenten dienen te worden ingezet. Moeten ze van Delft naar Israël of andersom? Bouwkundedocente Marisa Carmona stuurt al jaren Delftse studenten gesubsidieerd naar het buitenland. ,,Voordeel is dat ze het grotendeels zelf kunnen betalen.” Anderen zien liever Israëli’s en Palestijnen naar Delft komen tijdens de eerstvolgende internationale designseminar INDESEM. De komende jaren zullen de faculteit bouwkunde, Cicat, een Palestijnse denktank en het Jerusalem Institute for Israel Studies in een project nauw samenwerken.

Bouwkundedecaan Beunderman ziet mogelijkheden binnen de eigen faculteit: ,,Wij hebben hier een traditie op het gebied van huisvesting. Multiculturele woningbouw zou nu een thema moeten worden.” Hij riep de professionals op kaarten te tekenen met overeenkomsten in plaats van verschillen. ,,Het is nuttig om ook eens een manier te vinden om te tekenen hoeveel geld de repressie kost.” Aan Beunderman de eer het symposium te sluiten: ,,According to the programme, I’m supposed to close the discussion, well, I refuse to close.”