Hypersoon

De X-43A had zeven maal de geluidssnelheid moeten bereiken. Een snelheidsrecord? ,,Dat is maar hoe je het bekijkt”, antwoordt universitair docent dr.ir. Marc Gerritsma van het hogesnelheidslaboratorium desgevraagd. ,,Voor een vliegtuig is Mach 7 een record, voor een raket niet. De X-43A is eigenlijk een tussenvorm, een hybride. Het vier meter lange vliegtuigje gebruikt voor de verbranding zuurstof uit de atmosfeer. Zuurstoftanks zoals op een raket zijn dus niet nodig, maar het toestel heeft niet de klassieke vleugels of staart.”

De aandrijving maakt de X-43A uniek. De motor van het onbemande vliegtuigje bevat geen draaiende delen. Onderaan hangt een holle buis waarin bij hoge snelheden voldoende druk ontstaat om geïnjecteerd waterstofgas spontaan te laten ontbranden. Dat kan alleen bij de lage temperaturen hoog in de atmosfeer, anders ontleedt het gas spontaan.

De testvlucht op tweede pinksterdag had het werkingsprincipe van de scramjet moeten bewijzen. Wat ging er mis? Gerritsma: ,,Precies weet ik het niet. Dat moet de Nasa nog uitzoeken en het is natuurlijk nog maar de vraag of ze die informatie prijsgeven. Ik vraag hier even wat collega’s of ze meer weten.”

Promovendus Milko Wisse die zelf onderzoek doet naar de plug-nozzle, zeg maar de uitlaat van de scramjet: ,,Het ging al mis voordat de eigenlijke test begon. Het vliegtuigje start vanaf een Pegasus-raket die afgeschoten wordt door een B-52. Die raket raakte uit koers, waarop de vluchtleiding alles vernietigde.” Gerritsma: ,,De test is dus feitelijk niet mislukt, hij heeft helemaal niet plaatsgevonden.”

Speeltje

Met het eerste prototype zijn een fors aantal miljoenen in de oceaan verdwenen. Gerritsma: ,,Jammer, het kost veel tijd en prestige. Het prototype zou overigens sowieso verloren gaan bij de test. Op landen is het niet ontworpen.” Wisse: ,,Eind van het jaar volgt een tweede poging. Bij de derde en voorlopig laatste testvlucht moet de X-43A Mach 10 halen.”

De docent bestempelt de X-43A vooral als een fraai speeltje. In twee uur van Amsterdam naar Tokyo vliegen is mooi, maar economisch niet haalbaar. In een opvolger voor de Concorde (Mach 2) investeert de vliegtuigindustrie niet eens, laat staan in een vliegtuig dat nog niet zelfstandig kan opstijgen of landen.

Geldschieters voor het 185 miljoen gulden grote X-43A-project gaat het wellicht om militaire toepassingen % met Mach 7 vlieg je alle afweerraketten en achtervolgers er wel uit % of het prestige. Nasa introduceert het toestel als hét vliegtuig waarmee we straks ruimtestations kunnen bezoeken. De 34-jarigeGerritsma zet er vraagtekens bij: ,,De ontwikkeling van super- en hypersoon vliegen vanaf de jaren zestig is niet imposant. Ik denk dat ík een spaceplane op basis van de X-43A in ieder geval niet meer zal meemaken.”

De eerste testvlucht van de X-43A, een hypersoon vliegtuigje van de Nasa, is geen succes geworden.

Nog voordat het toestel vloog, is het vernietigd. De X-43A had zeven maal de geluidssnelheid moeten bereiken. Een snelheidsrecord? ,,Dat is maar hoe je het bekijkt”, antwoordt universitair docent dr.ir. Marc Gerritsma van het hogesnelheidslaboratorium desgevraagd. ,,Voor een vliegtuig is Mach 7 een record, voor een raket niet. De X-43A is eigenlijk een tussenvorm, een hybride. Het vier meter lange vliegtuigje gebruikt voor de verbranding zuurstof uit de atmosfeer. Zuurstoftanks zoals op een raket zijn dus niet nodig, maar het toestel heeft niet de klassieke vleugels of staart.”

De aandrijving maakt de X-43A uniek. De motor van het onbemande vliegtuigje bevat geen draaiende delen. Onderaan hangt een holle buis waarin bij hoge snelheden voldoende druk ontstaat om geïnjecteerd waterstofgas spontaan te laten ontbranden. Dat kan alleen bij de lage temperaturen hoog in de atmosfeer, anders ontleedt het gas spontaan.

De testvlucht op tweede pinksterdag had het werkingsprincipe van de scramjet moeten bewijzen. Wat ging er mis? Gerritsma: ,,Precies weet ik het niet. Dat moet de Nasa nog uitzoeken en het is natuurlijk nog maar de vraag of ze die informatie prijsgeven. Ik vraag hier even wat collega’s of ze meer weten.”

Promovendus Milko Wisse die zelf onderzoek doet naar de plug-nozzle, zeg maar de uitlaat van de scramjet: ,,Het ging al mis voordat de eigenlijke test begon. Het vliegtuigje start vanaf een Pegasus-raket die afgeschoten wordt door een B-52. Die raket raakte uit koers, waarop de vluchtleiding alles vernietigde.” Gerritsma: ,,De test is dus feitelijk niet mislukt, hij heeft helemaal niet plaatsgevonden.”

Speeltje

Met het eerste prototype zijn een fors aantal miljoenen in de oceaan verdwenen. Gerritsma: ,,Jammer, het kost veel tijd en prestige. Het prototype zou overigens sowieso verloren gaan bij de test. Op landen is het niet ontworpen.” Wisse: ,,Eind van het jaar volgt een tweede poging. Bij de derde en voorlopig laatste testvlucht moet de X-43A Mach 10 halen.”

De docent bestempelt de X-43A vooral als een fraai speeltje. In twee uur van Amsterdam naar Tokyo vliegen is mooi, maar economisch niet haalbaar. In een opvolger voor de Concorde (Mach 2) investeert de vliegtuigindustrie niet eens, laat staan in een vliegtuig dat nog niet zelfstandig kan opstijgen of landen.

Geldschieters voor het 185 miljoen gulden grote X-43A-project gaat het wellicht om militaire toepassingen % met Mach 7 vlieg je alle afweerraketten en achtervolgers er wel uit % of het prestige. Nasa introduceert het toestel als hét vliegtuig waarmee we straks ruimtestations kunnen bezoeken. De 34-jarigeGerritsma zet er vraagtekens bij: ,,De ontwikkeling van super- en hypersoon vliegen vanaf de jaren zestig is niet imposant. Ik denk dat ík een spaceplane op basis van de X-43A in ieder geval niet meer zal meemaken.”