Hollywoodverzinsel of werkelijkheid

Klimaatdeskundige Jonker had de ongeveer twee uur durende film versneden tot een uitgebreide impressie van twintig minuten. Daarin voltrekt zich een absoluut rampscenario. Door het broeikaseffect ontstaan meerdere superstormen, die ervoor zorgen dat de temperatuur op aarde dramatisch daalt. New York loopt door de storm compleet onder en dat water bevriest vervolgens.

Zijn dit nou allemaal Hollywoodverzinsels, vroeg Jonker zijn publiek. Het broeikaseffect leidt toch tot een opwarming van de aarde? Hoe kan er dan een ijstijd ontstaan?

Jonker legde eerst maar even uit hoe het broeikaseffect werkt, hoe de aarde via de zon aan zijn warmte komt, hoe je kunt berekenen hoe warm de aarde door die zon wordt. De uitkomst is 288 Kelvin, ofwel 15 graden Celsius.

Een aangename temperatuur, die we volgens Jonker te danken hebben aan het broeikaseffect. Dat werkt immers als een ‘warme deken’ om de aarde. Zonder die deken zouden we het erg koud hebben, de aarde zou niet warmer worden dan 250 Kelvin, -23 graden Celsius.

Alleen het evenwicht dat het broeikaseffect de aarde heeft verschaft, raakt verstoord doordat de mens de hoeveelheid CO2 behoorlijk vergroot. Dat zorgt ervoor dat de atmosfeer, die de warmte die de aarde uitstraalt gedeeltelijk door zou moeten laten, geheel terugstraalt naar die aarde. Die dus warmer wordt.

Dat leidt tot smeltende ijskappen. Die theorie komt in de film niet zo uitgebreid aan de orde. Maar de gevolgen ervan wel. Door de smeltende ijskappen komt er zoet water in de oceanen terecht. En daar gaat het pas echt mis. Want door dat zoete water wordt de stroming van zout water rond de aarde verstoord, zo ernstig dat deze stopt.

En laat die stroming er nou net verantwoordelijk voor zijn dat wij het op het noordelijk halfrond veel warmer hebben dan je volgens de breedtegraden zou mogen verwachten. Voeg daarbij de superstormen die op het noordelijk halfrond ontstaan en de ramp is compleet. Volgens de film althans.

Zeker, zegt Jonker, superstormen zijn mogelijk. Wat alleen niet mogelijk is, is wat die superstormen in de film veroorzaken: ze brengen extreem koude lucht uit heel hoog in de atmosfeer naar beneden. Volgens Jonker kan dat niet, doordat dalende lucht warmer wordt.

Voor een ijstijd hoeven we dus niet te vrezen. De gedachte van de oceaanstromen die ermee ophouden, is wel realistisch, zegt Jonker. “Maar dat het weersysteem daar zo snel als in de film op reageert, is belachelijk. De warmtecapaciteit van de aarde en de zeeën is zo ontzettend groot. Vroeger zouden we alleen zeggen dat het effect pas na duizend jaar merkbaar zou zijn. Nu denken we aan tientallen jaren.”

Jonker zegt ervoor gekozen te hebben ‘The day after tomorrow’ met een serieus oog te bekijken, al kan een fysicus volgens hem ook ‘schuddebuikend over de grond rollen’ door alle onzin in de film. Een voorbeeldje: in de film rolt er een ongekend grote golf over New York heen, maar het Vrijheidsbeeld en alle gebouwen blijven overeind.

De fysica die in de film voorkomt, wordt op de website www.intuitor.com/moviephysics ingedeeld in de categorie ‘om van te kokhalzen’. Jonker doet dat niet. Hij vindt het leuk dat er een film bestaat ‘over zoiets moois als klimaatfysica’.

Op 30 november becommentarieert de Delftse onderzoeker Joris Dik de film ‘Kingdom of Heaven’ uit 2005 in zaal B van de aula, 12.45 uur.

Klimaatdeskundige Jonker had de ongeveer twee uur durende film versneden tot een uitgebreide impressie van twintig minuten. Daarin voltrekt zich een absoluut rampscenario. Door het broeikaseffect ontstaan meerdere superstormen, die ervoor zorgen dat de temperatuur op aarde dramatisch daalt. New York loopt door de storm compleet onder en dat water bevriest vervolgens.

Zijn dit nou allemaal Hollywoodverzinsels, vroeg Jonker zijn publiek. Het broeikaseffect leidt toch tot een opwarming van de aarde? Hoe kan er dan een ijstijd ontstaan?

Jonker legde eerst maar even uit hoe het broeikaseffect werkt, hoe de aarde via de zon aan zijn warmte komt, hoe je kunt berekenen hoe warm de aarde door die zon wordt. De uitkomst is 288 Kelvin, ofwel 15 graden Celsius.

Een aangename temperatuur, die we volgens Jonker te danken hebben aan het broeikaseffect. Dat werkt immers als een ‘warme deken’ om de aarde. Zonder die deken zouden we het erg koud hebben, de aarde zou niet warmer worden dan 250 Kelvin, -23 graden Celsius.

Alleen het evenwicht dat het broeikaseffect de aarde heeft verschaft, raakt verstoord doordat de mens de hoeveelheid CO2 behoorlijk vergroot. Dat zorgt ervoor dat de atmosfeer, die de warmte die de aarde uitstraalt gedeeltelijk door zou moeten laten, geheel terugstraalt naar die aarde. Die dus warmer wordt.

Dat leidt tot smeltende ijskappen. Die theorie komt in de film niet zo uitgebreid aan de orde. Maar de gevolgen ervan wel. Door de smeltende ijskappen komt er zoet water in de oceanen terecht. En daar gaat het pas echt mis. Want door dat zoete water wordt de stroming van zout water rond de aarde verstoord, zo ernstig dat deze stopt.

En laat die stroming er nou net verantwoordelijk voor zijn dat wij het op het noordelijk halfrond veel warmer hebben dan je volgens de breedtegraden zou mogen verwachten. Voeg daarbij de superstormen die op het noordelijk halfrond ontstaan en de ramp is compleet. Volgens de film althans.

Zeker, zegt Jonker, superstormen zijn mogelijk. Wat alleen niet mogelijk is, is wat die superstormen in de film veroorzaken: ze brengen extreem koude lucht uit heel hoog in de atmosfeer naar beneden. Volgens Jonker kan dat niet, doordat dalende lucht warmer wordt.

Voor een ijstijd hoeven we dus niet te vrezen. De gedachte van de oceaanstromen die ermee ophouden, is wel realistisch, zegt Jonker. “Maar dat het weersysteem daar zo snel als in de film op reageert, is belachelijk. De warmtecapaciteit van de aarde en de zeeën is zo ontzettend groot. Vroeger zouden we alleen zeggen dat het effect pas na duizend jaar merkbaar zou zijn. Nu denken we aan tientallen jaren.”

Jonker zegt ervoor gekozen te hebben ‘The day after tomorrow’ met een serieus oog te bekijken, al kan een fysicus volgens hem ook ‘schuddebuikend over de grond rollen’ door alle onzin in de film. Een voorbeeldje: in de film rolt er een ongekend grote golf over New York heen, maar het Vrijheidsbeeld en alle gebouwen blijven overeind.

De fysica die in de film voorkomt, wordt op de website www.intuitor.com/moviephysics ingedeeld in de categorie ‘om van te kokhalzen’. Jonker doet dat niet. Hij vindt het leuk dat er een film bestaat ‘over zoiets moois als klimaatfysica’.

Op 30 november becommentarieert de Delftse onderzoeker Joris Dik de film ‘Kingdom of Heaven’ uit 2005 in zaal B van de aula, 12.45 uur.