Hoe zit het nu met langstudeerders?

The devil is in the details en pas na de kerstvakantie komt het wetsvoorstel. Maar de grote lijn is duidelijk: wie te lang over zijn opleiding doet, gaat met ingang van volgend studiejaar drieduizend euro extra collegegeld betalen: bijna 4700 euro in totaal. Bovendien krijgen hun hogescholen en universiteiten per trage student een ‘strafkorting’ van nog eens drieduizend euro.

Hoeveel vertraging mag ik oplopen?
Studenten mogen in totaal één jaar vertraging oplopen tijdens hun bachelor- en masteropleiding. Aanvankelijk was er nog enige verwarring of ze misschien zowel in hun bacheloropleiding als in hun masteropleiding een jaar zouden mogen uitlopen. Maar dat feest gaat niet door.

Wat kost straks mijn masteropleiding, als ik te lang over mijn bachelor doe?
Wie in zijn bachelorfase meer dan een jaar vertraging oploopt, moet jaarlijks drieduizend euro extra collegegeld gaan betalen. Maar afgestudeerde bachelors beginnen met een schone lei aan hun masteropleiding – tot ze in de knoop raken met hun scriptie en opnieuw uitlopen. Dan krijgen ze geen respijt meer en betalen ze meteen de hoofdprijs.

En mijn OV-studentenkaart?
Trage studenten verliezen hun OV-jaarkaart. Maar dat deel van de regeling gaat pas op 1 januari 2012 in.

Gaat de regeling ook voor mij gelden?
Jazeker. Ook de huidige studenten moeten het hoge tarief gaan betalen, als ze meer dan een jaar vertraging oplopen. En als ze nu al in de blessuretijd zitten, moeten ze zorgen dat ze vóór september 2011 zijn afgestudeerd. Er zal vast iemand zijn die de regeling voor zittende studenten bij de rechter gaat aanvechten, maar staatssecretaris Halbe Zijlstra denkt dat de regering in haar recht staat.

Of ben ik misschien een uitzondering?
Dit is politiek een moeilijke kwestie, want elke uitzondering kost geld. Er zijn natuurlijk altijd hardheidsclausules voor studenten die worden getroffen door rampspoed. Ook gehandicapte studenten zullen wel op enige coulance kunnen rekenen, als ze door hun functiebeperking werkelijk langer over hun opleiding doen. Ze krijgen om die reden nu immers ook langer studiefinanciering.

Maar hoe zit het met bestuurders van studentenverenigingen? En met studenten die in de universiteitsraad zitten? In de oorspronkelijke CDA-plannen kunnen die op weinig mededogen rekenen. De huidige minister Marja van Bijsterveldt zei in de aanloop naar de verkiezingen dat één jaar uitloop voldoende is voor bestuurlijke activiteiten. En trouwens ook voor buitenlandervaring en stages.

Meer ruimte lijkt er te zijn voor studenten van bèta- en techniekopleidingen. Al jaren wordt er geroepen dat Nederland meer bèta’s nodig heeft. Er is zelfs een platform voor opgericht. De VVD heeft laten doorschemeren dat de langstudeerdersregeling er niet toe mag leiden dat studiekiezers de zware bèta- en techniekopleidingen mijden.

En als ik nu overstap van de ene naar de andere instelling?
Voor studenten maakt dit geen verschil, maar voor universiteiten en hogescholen wel. Dit is juridisch een lastige probleem voor het ministerie. Stel dat iemand een jaar vertraging oploopt in zijn bacheloropleiding aan de Universiteit Utrecht en daarna een masteropleiding aan de Vrije Universiteit gaat volgen. Krijgt de VU dan de strafkorting voor deze treuzelaar om de oren, zodra hij ook maar een weekje uitloopt in zijn masteropleiding? Dat kan natuurlijk niet, want deze universiteit had helemaal geen schuld aan diens lage tempo in de bacheloropleiding.

Waar blijft mijn geld?
Tot 2015 wil het ministerie met deze maatregel tegen de langstudeerders 370 miljoen euro bezuinigen. Volgens Halbe Zijlstra wordt dat geld weer in het hoger onderwijs geïnvesteerd. Daarom vindt hij het onzin dat de universiteiten spreken van de “grootste bezuiniging sinds de jaren tachtig”.

Mogen universiteiten en hogescholen hun strafkorting op mij verhalen?
De HBO-raad heeft voorgesteld om de strafkorting aan studenten door te berekenen. Maar daarvoor hebben ze toestemming van de overheid nodig. In het parlement kregen de hogescholen de handen niet op elkaar, dus dat voorstel zal het waarschijnlijk niet halen.

Wanneer weten we meer?
Eind januari wil Zijlstra zijn voorstel naar de Tweede Kamer sturen.

Ook de haren van het groepje mensen dat even verderop naar de introductiefilm kijkt, wapperen mee. De ventilator overstemt gedurende tien seconden alles wat er op de eerste verdieping van de Kunsthal gebeurt. Daarna wordt het weer rustig in de hal.

De Kunsthal presenteert tot en met 21 maart de tentoonstelling Made in Holland. Het museum toont Nederlandse uitvindingen en innovaties uit de afgelopen eeuwen. Vierduizend industrieel ontwerpers studeerden de afgelopen veertig jaar af aan de TU Delft. Veel van door hen gemaakte prototypes zijn in de Kunsthal te bewonderen. De geschiedenis van het ontwerpen wordt afgebeeld door middel van octrooien, filmpjes en foto’s, afkomstig uit de collectie van het Nationaal Archief. “Alle octrooien moeten binnen twintig jaar na aanvraag in het bezit zijn van het Nationaal Archief”, vertelt rondleidster Kimberley Heuvelmans. “Het oudste octrooi dat we bezitten stamt uit 1581.”
Zeven thema’s worden uitgelicht in verschillende ruimtes. Aan de muur van themaruimte ‘Verkeer in een vol land’ hangt een bouwtekening van de ‘Novomagium’ uit 1886. ‘De Novomagium is een voorloper van de latere auto’, vertelt het bijschrift. ‘Het is een van de eerste voertuigen die op stoom in plaats van met paardenkracht rijdt.’ In het midden van dezelfde ruimte vinden we volgens Heuvelmans ‘de aller-modernste auto’. Een groepje bezoekers staat de open source C,mm,n concept car, ontworpen op de TU Delft, met bewondering te bekijken. “Het moet geweldig zijn om deze auto te hebben. Hij rijdt zelfstandig naar Amsterdam terwijl ik alvast kan beginnen met werken”, zegt een van de vrouwen in het gezelschap.

Uitvindingen werken niet altijd op de manier waarvoor ze zijn ontworpen. Volgens Heuvelmans is het Nationaal Archief in het bezit van tientallen bouwtekeningen van perpetuum mobiles. “Het zou prachtig zijn als we zomaar energie uit het niets kunnen opwekken en steeds kunnen blijven hergebruiken. Helaas heeft de wetenschap bewezen dat het zo niet werkt. Maar nog steeds worden op dit moment ontwerpen van perpetuum mobiles ingediend.”
“Sommige goede uitvindingen worden niet meteen ontdekt”, zegt Heuvelmans. “Al in 1980 is de klapschaats uitgevonden. Er zijn verschillende octrooien voor uitgegeven, maar sporters wilden er niet aan. Pas in 1998 hebben mannelijke topschaatsers de klapschaats ontdekt.”

Niet alle Nederlandse uitvindingen zijn helemaal bedacht door de Nederlanders. Het hoofdonderwerp van thema ‘Nederland en de wereld’ heeft daar alles mee te maken. In 1602 werd een Portugees schip met een kostbare lading Chinees porselein gekaapt voor de Hollandse kust. Voor vele miljoenen guldens werd het Chinees porselein verkocht. De verkoop van Hollandse pottenbakkers liep hierdoor snel achteruit. Toen de handel met China in de zeventiende eeuw stagneerde begonnen Delftse pottenbakkers imitatieporselein te maken. Het porselein werd met Hollandse in plaats van Chinese patronen beschilderd. “Dit Delfts blauw werd zeer geliefd en is op dit moment nog een typisch Nederlands souvenir, terwijl het dus eigenlijk namaak is”, vertelt Heuvelmans.

Even verderop, bij het thema ‘Ontspanning door inspanning’, vertoont een jongen zijn drumkunsten op een luchtdrumstel. Met de twee drumstokken slaat hij in de lucht op onzichtbare trommels. Twee mensen blijven even staan om naar de indrukwekkende drumsolo te luisteren. Om de hoek dansen vier jongeren in de silent disco. Heuvelmans legt uit dat ze zelf kunnen kiezen welke muziek er uit hun koptelefoon komt. “Op die manier kunnen ze samen dansen op muziek van hun eigen smaak.”

De familietentoonstelling ‘Made in Holland, uitvindingen en innovaties’ is tot en met 21 maart 2010 te zien in de Kunsthal Rotterdam.
www.kunsthal.nl